Συγκρουσιακό κλίμα επικρατεί μεταξύ Ριάντ και Άγκυρας, μετά τις αποκλίνουσες γραμμές που έλαβαν Τούρκοι Σαουδάραβες για τις πρόσφατες εξελίξεις σε Αίγυπτο και Συρία.
Σύμφωνα με δημοσίευμα της λιβανικής εφημερίδας Al Akhbar, η οποία επικαλείται αξιόπιστη τουρκική πηγή, η Άγκυρα πήρε την απόφαση να εκδιώξει τους άνδρες των μυστικών υπηρεσιών της Σαουδικής Αραβίας, οι οποίες στάθμευαν στην Τουρκία με αποστολή την εκπαίδευση και υποστήριξη συριακών ανταρτικών ομάδων.
Η κίνηση θεωρείται επακόλουθο της πρόσφατης διάστασης των δύο χωρών σχετικά με τις εξελίξεις στην Αίγυπτο και στη Συρία.
Σταθμός το πραξικόπημα στην Αίγυπτο
Τα πρώτα απτά δείγματα ψυχρότητας μεταξύ Άγκυρας και Ριάντ εμφανίστηκαν με αφορμή το στρατιωτικό πραξικόπημα της 3ης Ιουλίου στην Αίγυπτο, το οποίο ανέτρεψε τον ισλαμιστή πρόεδρο της χώρας, Μοχάμεντ Μόρσι.
Οι δύο χώρες υιοθέτησαν εξ αρχής εκ διαμέτρου αντίθετες θέσεις για το θέμα, με τη μεν Τουρκία να μην αναγνωρίζει την νέα στηριζόμενη από τον στρατό κυβέρνηση και να απαιτεί την επάνοδο του κ. Μόρσι στον προεδρικό θώκο, τη δε Σαουδική Αραβία να χαιρετίζει ένθερμα το πραξικόπημα και μάλιστα να παρέχει οικονομική βοήθεια την νέα κυβέρνηση.
Η Σαουδική Αραβία έβλεπε με καχυποψία την κυβέρνηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, το κίνημα της οποίας θεωρεί οιονεί απειλή για το μοναρχικό της πολίτευμα, αλλά και για τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή.
Η Τουρκία στα πλαίσια της μεσανατολικής πολιτικής της στηρίζει τα κατά τόπους κόμματα – πολιτικούς βραχίονες της Αδελφότητας ώστε να ανέλθουν στην εξουσία, προσβλέποντας στην οικονομική διείσδυση και την εξαγωγή του πολιτικού της μοντέλου στην ευρύτερη περιοχή.
Στο πραξικόπημα της Αιγύπτου είδε την απώλεια ενός σημαντικού συμμάχου στην περιοχή και την επιρροή της να μειώνεται αισθητά.
Συριακό: Σφοδρή σύγκρουση μετά την κοινή πλεύση
Ο ανταγωνισμός Τούρκων και Σαουδαράβων επεκτάθηκε σταδιακά και στο συριακό, όπου είχαν αρχικώς μία σχετικά κοινή γραμμή πλεύσης.
Η εκλογή του Άχμαντ Τζάρμπα, εκλεκτού του Ριάντ, έναντι του υποψήφιου της Μουσουλμανικής Αδελφότητας ως προέδρου του Εθνικού Συνασπισμού των Συριακών Επαναστατικών και Αντιπολιτευτικών Δυνάμεων θεωρήθηκε από πολλούς αναλυτές ότι παρέδωσε τον έλεγχο του πολιτικού μπλοκ της συριακής αντιπολίτευσης εξ ολοκλήρου στην Σαουδική Αραβία.
Η στρατηγική της σαουδαραβικής μοναρχίας να περιθωριοποιήσει τους Αδελφούς Μουσουλμάνους εντός της συριακής αντιπολίτευσης ισοδυναμεί για τους Τούρκους με απόπειρα παραγκωνισμού τους από το χειρισμό του συριακού.
Η εφημερίδα Al Akhbar αναφέρει ότι ο σαουδάραβας υπουργός Εξωτερικών, πρίγκιπας Σαούντ Αλ Φεϊζάλ, φέρεται να τόνισε ευθαρσώς στον τούρκο ομόλογό του, Αχμέντ Νταβούτογλου, ότι εφεξής η Τουρκία «δεν θα έχει ρόλο στο συριακό, ακόμη και αν ο Άσαντ ηττηθεί».
Ο ρόλος του Κατάρ
Η Σαουδική Αραβία σηκώνει πλέον, ύστερα από την αλλαγή ηγεσίας στο Κατάρ και την επακόλουθη πιο μετριοπαθή πολιτική του, το μεγαλύτερο βάρος της χρηματοδότησης των ανταρτών της Συρίας, γεγονός που της εξασφαλίζει μεγαλύτερη επιρροή και έλεγχο στις γραμμές τους.
Η Τουρκία εμφανίζεται δυσαρεστημένη από την αποσκίρτηση του Κατάρ, συμμάχου της στην από κοινού υποστήριξη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, καθώς θεωρεί ότι έδωσε την πρωτοβουλία των κινήσεων στο Ριάντ.
Σ. Αραβία: Διμέτωπος κατά Άσαντ και Αλ Κάιντα
Πιστεύεται, μάλιστα, ότι ο δάκτυλος της Σαουδικής Αραβίας βρίσκεται πίσω από την πρόσφατη συγχώνευση 43 σαλαφιστικών αντάρτικων ομάδων στα περίχωρα της Δαμασκού σε ένα σώμα ονόματι «Στρατός του Ισλάμ», καθώς κινείται στην γραμμή του Ριάντ περί κλιμάκωσης των επιχειρήσεων εναντίον του συριακού στρατού, ο οποίος μένει πιστός στον Μπασάρ Αλ Άσαντ, αλλά και περί ανάσχεσης των συνδεόμενων με την Αλ Κάιντα οργανώσεων που έχουν αυξήσει επικίνδυνα της δύναμή τους.
Η Τουρκία έχει αρχίσει να μεταστρέφει την στάση της και αντιτίθεται πλέον ανοικτά στην στρατηγική του πρίγκιπα Μπαντάρ, αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών της Σαουδικής Αραβίας, η οποία αποβλέπει στην «Μεγάλη Μάχη» εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, καθώς βλέπει με ανησυχία το τζιχαντιστικό Μέτωπο Αλ Νούσρα να κατέχει περιοχές κατά μήκος των συνόρων της και την ασφάλειά της να απειλείται από έναν ενδεχόμενο πόλεμο μέχρις εσχάτων.
Γι’ αυτό και επιθυμεί να κλείσει τα σαουδαραβικά γραφεία εκπαίδευσης ανταρτών στο έδαφος της και στηρίζει πλέον δειλά - σύμφωνα με αναλυτές - μια πολιτική διευθέτηση του συριακού, πιθανότατα και για να εξομαλύνει τις σχέσεις της με το Ιράν.
Διάσπαση του «σουνιτικού άξονα»
Σύμφωνα με δημοσκόπηση του ερευνητικού κέντρου Pew το 2013, το 53% των ερωτηθέντων Τούρκων έχει αρνητική άποψη για την Σαουδική Αραβία.
Οι δύο χώρες έχουν στενή οικονομική συνεργασία τα τελευταία χρόνια. Οι μεταξύ τους εμπορικές συναλλαγές, σύμφωνα με το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, έφθασαν σε ύψος τα 4,66 δισεκατομμύρια δολάρια το 2010.
Στο συριακό, Τουρκία και Σαουδική Αραβία σχημάτισαν έναν σουνιτικό άξονα εναντίον του καθεστώς Άσαντ, προσδίδοντας θρησκευτική διάσταση στον εμφύλιο πόλεμο.
Εντούτοις, οι αντικρουόμενες φιλοδοξίες φαίνεται να διαρρηγνύουν τελικώς τις εύθραυστες σχέσεις Ριάντ και Άγκυρας.