Η ιδέα πως η Τουρκία μπορεί μια μέρα να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει προκαλέσει πολλά προβλήματα και αντιπαραθέσεις. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, είναι χαρακτηριστικό το πρόβλημα που έχει ο πρόεδρος Σιράκ: είναι υποχρεωμένος να λέει άλλα στους Γάλλους, που στην πλειοψηφία τους διάκεινται αρνητικά απέναντι στην ένταξη της Τουρκίας, και άλλα στους Τούρκους και στα γαλλικά επιχειρηματικά και στρατιωτικά συμφέροντα που βρίσκονται στο πλευρό τους.
Υπάρχουν όμως κι άλλοι Ευρωπαίοι που αντιμετωπίζουν με "τρόμο την επέλαση" των Τούρκων. Oπως γράφει στους «Financial Times» ο Χασάν Ουνάλ, καθηγητής στο τμήμα διεθνών σχέσεων του Πανεπιστημίου Μπιλκέντ της Αγκυρας, οι Αυστριακοί αντιδρούν λες και ο Καρά Μουσταφά και οι Γενίτσαροι πολιορκούν ξανά με τις καμήλες τους τη Βιένη. Οι Γερμανοί ανησυχούν ότι τούρκοι μετανάστες θα πλημμυρίσουν την αγορά εργασίας. Τα νέα μέλη φοβούνται ότι θα πρέπει να μοιραστούν τους κοινοτικούς πόρους με μια τεράστια χώρα, όπως είναι η Τουρκία.
Στην Τουρκία, πάλι, οι κυρίαρχες τάξεις παρουσιάζουν την Ευρωπαϊκή Ενωση ως απάντηση σε όλα τα προβλήματα. Η αλήθεια, σημειώνει ο τούρκος καθηγητής, είναι ότι το ευρωπαϊκό βάζο με το μέλι αδειάζει. Τα νέα μέλη διαπιστώνουν ήδη με απογοήτευση ότι θα πρέπει να περιμένουν δέκα χρόνια για να λάβουν το σύνολο των επιδοτήσεων που δικαιούνται. Οι Τούρκοι εισέρχονται σε μια δεκαετία μακρών και δύσκολων διαπραγματεύσεων, στη διάρκεια των οποίων θα πρέπει να κάνουν τεράστιες παραχωρήσεις, μερικές από τις οποίες μπορεί να προκαλέσουν την αντίδραση εθνικιστικών και ισλαμιστικών κύκλων. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταστήσει σαφές ότι πρέπει να υπάρξουν μόνιμες «εξαιρέσεις» στη μετακίνηση του τουρκικού εργατικού δυναμικού και στην παροχή διαρθρωτικών ή αγροτικών πόρων προς την Τουρκία.
Αναρωτιέται λοιπόν κανείς αν όλα αυτά αξίζουν τον κόπο, συνεχίζει ο Χασάν Ουνάλ. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η σχέση με την Ευρώπη είναι πολύτιμη για την Τουρκία. Οι εμπορικές σχέσεις με την Ευρώπη αντιστοιχούν στα δύο τρίτα του συνολικού τουρκικού εμπορίου, ενώ η σχέση αυτή έχει και μια αναμφισβήτητη στρατηγική διάσταση. Ποιο θα ήταν το πρόβλημα όμως με την εγκαθίδρυση μιας «προνομιακής σχέσης», την οποία η διανόηση της Κωνσταντινούπολης θεωρεί κάτι σαν προσβολή; Τι νόημα έχουν για μια αναπτυσσόμενη χώρα όπως η Τουρκία οι ακριβοί περιορισμοί της Ευρωπαϊκής Ενωσης, που θα καταστήσουν τα προϊόντα της λιγότερο ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές; Η Τουρκία μόνο κέρδη θα αποκόμιζε από τη μετατροπή της σημερινής συμφωνίας τελωνειακής σύνδεσης σε μια συμφωνία ελευθέρου εμπορίου.
Μια τέτοια συμφωνία θα πρέπει να επιτρέπει τα ταξίδια των τούρκων επαγγελματιών στο εξωτερικό χωρίς την υποχρέωση της βίζας. Θα πρέπει επίσης να διευκολυνθεί η ανταλλαγή γνώσης και τεχνολογίας, με την παροχή στους τούρκους φοιτητές που σπουδάζουν σε ευρωπαϊκές χώρες ίσων δικαιωμάτων με τους ντόπιους φοιτητές.
Επιπλέον, αν όλα τα μέρη είχαν μια σαφή άποψη για το οικονομικό και πολιτικό μέλλον της Τουρκίας, θα άρχιζαν επιτέλους να εισρέουν οι ξένες επενδύσεις.
Δυστυχώς, καταλήγει ο τούρκος καθηγητής, η πολιτική του «όλα ή τίποτα» που ακολουθεί η τουρκική πλευρά, καθώς και η συγκεχυμένη απάντηση της Ευρώπης, μπορεί να δηλητηριάσουν αυτή τη σχέση. Αν επέλθει κρίση μεταξύ Τουρκίας και Ευρωπαϊκής Ενωσης, το μόνο που θα μπορούν να πουν οι κυρίαρχες τάξεις στους πένητες και τους ανέργους είναι ότι οι τουρκικοί νόμοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις μειονότητες εκπληρούν επιτέλους τα κριτήρια που έχουν θέσει οι Βρυξέλλες.
Πηγή: Financial Times, ΑΠΕ