ΔΙΚΗ – 17Ν
Γ’ ΜΕΡΟΣ
12:15 – 14:00
ΤΕΤΑΡΤΗ 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2003
ΔΙΚΗ 17Ν
ΤΕΤΑΡΤΗ 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 2003
ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ: 9:05
ΠΡΟΕΔΡΟΣ : ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ
Γ’ ΜΕΡΟΣ
12:15 – 14:00
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μετά πηγαίνω στην υπόθεση 43: Ληστεία ΕΛΤΑ Βύρωνα. Ο κ. Ευαγγελάτος πάλι. Γράφω, 32 και 43. Προχωρούμε, εκρήξεις κτλ., δεν βλέπω τίποτα. Έχουμε την 50. Οι πέντε εκρήξεις στα λεωφορεία. Έχει παραστεί ο κ. Ζάπρος κτλ. Είναι εδώ για τις εκρήξεις στα τουριστικά λεωφορεία; Δεν είναι εδώ.
Για το ΠΕΝΤΕΛΙΚΟ. Είχε παραστεί συνήγορος, ο οποίος έχει τον λόγο.
κ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Διακεκριμένοι κ. Πρόεδρε και κύριοι δικαστές, μπορεί κανείς να υποστηρίξει πειστικά, ότι όταν θεσπίσθηκε ο Ν. 3090/2002, ο ιστορικός νομοθέτης αγνοούσε το άρθρο 93 του Συντάγματος, αγνοούσε το άρθρο 239 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ο οποίος χαρακτηρίζει την αρχή της δημοσιότητας ως μία θεμελιώδη αρχή της κύριας διαδικασίας, της ακροαματικής διαδικασίας;
Ή μπορεί κανένας να υποστηρίξει ότι οι άνθρωποι αυτοί, ο ιστορικός νομοθέτης, ήθελε να παραβιάσει την δημοσιότητα, όταν θέσπιζε τον συγκεκριμένο νόμο, που σε εκτέλεση αυτού του νόμου, του 3090/2002, στην παρούσα αίθουσα βρίσκονται αυτή τη στιγμή, τουλάχιστον 200 δημοσιογράφοι οι οποίοι καταγράφουν με απόλυτη σαφήνεια, πληρότητα και ακρίβεια όσα τεκταίνονται ή όσα διαδραματίζονται σε αυτή την αίθουσα;
Είναι πέραν βέβαιον κ. Πρόεδρε, ότι η συνταγματική επιταγή της δημοσιότητας, με την παρουσία των δημοσιογράφων, με την προσέλευση του κοινού, διασφαλίζεται απόλυτα και ο συγκεκριμένος νόμος δεν παραβιάζει την δημοσιότητα και την αρχή της δημοσιότητας όπως αυτή καταγράφεται από το Σύνταγμά μας. Από κει και πέρα κ. Πρόεδρε, με το Ν. 2172/93, σε περιπτώσεις και σε δίκες οι οποίες παρουσίαζαν δημόσιο ενδιαφέρον, είχε θεσπισθεί ότι ήταν υποχρεωτική η παρουσία της τηλεοπτικής κάμερας.
Από το 2002 και μετά, με το υφιστάμενο νομικό καθεστώς του Ν.3090/2002, η παρουσία της τηλεόρασης, για να γίνει αποδεκτή με απόφαση κυρίαρχη του δικαστηρίου, απαιτείται η συναίνεση των διαδίκων και να παρουσιάζει η συγκεκριμένη δίκη ουσιώδες δημόσιο ενδιαφέρον. Δε νομίζω ότι μπορεί να αμφισβητηθεί ότι υπάρχει εδώ πέρα ουσιώδες δημόσιο ενδιαφέρον αυτή τη δίκη.
Από τη στιγμή όμως που εκφράστηκαν διάδικοι αρνητικά για την παρουσία της τηλεόρασης, είναι μονόδρομος η τηλεόραση να μην έχει θέση στην παρούσα δίκη. Από κει και πέρα κ. Πρόεδρε και κ.κ. Δικαστές, η δική μου η θέση είναι –και θέλω να καταγραφεί– ότι η τηλεόραση είναι απαραίτητο να βρίσκεται. Και να υπήρχε η δυνατότητα να βρίσκεται, η νομική, σ’ αυτήν την παρούσα δίκη, διότι δε νομίζω ότι υπάρχει έστω κι ένας Έλληνας κ. Πρόεδρε που δεν θα ήθελε να πληροφορηθεί γι αυτή την ιστορία των 30 ετών που τόσο αίμα προκάλεσε.
Θα ήθελε να θέσει ερωτήματα, κατά την ταπεινή μου άποψη, αμείλικτα, στον κ. Κουφοντίνα και στον κ.Σάββα Ξηρό. Aναφέρομαι σ’ αυτούς τους δύο γιατί είναι οι μόνοι που έχουν αναλάβει την ευθύνη την πολιτική, ως λένε, των εγκλημάτων αυτών, θα έλεγα ότι θα ήταν πιο γενναίο αν αναλάμβαναν και την ποινική ευθύνη αυτών των εγκλημάτων, γιατί αυτό έχει αξία.
Ο κάθε πολίτης αυτής της χώρας θα ήθελε να τους θέσει ένα ερώτημα: Με αυτή την ατομική, θανάσιμη βία όλων αυτών των ετών, πιστεύουν ότι μπορεί??
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Παρακαλώ, παρεκκλίνουμε από την ουσία. Δεν ρωτάμε τους ανθρώπους τώρα.
κ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Κλείνω κ. Πρόεδρε, νομίζω ότι είναι όμως μια απορία και η τηλεόραση θα βοηθούσε σε αυτό, εάν αυτή η ατομική θανάσιμη βία βοήθησε στον να γίνεί η ελληνική κοινωνία πιο δίκαιη, βοήθησε για το αν οι δικονομικοί θεσμοί αυτής της χώρας ενδυναμώθηκαν ή, τουναντίον, έγινε περιστολή των δικονομικών εγγυήσεων αυτής της χώρας, δυστυχώς, λόγω της τρομοκρατίας και αν τελικά το όραμά τους το ιδεολογικό για να φύγουν οι Αμερικάνοι απ’ αυτή τη χώρα, με τη δράση τους αυτή, υλοποιήθηκε, ή, τουναντίον, τους έχουμε μέσα σε αυτή την αίθουσα αυτή τη στιγμή.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δηλαδή ως ακροατές φαντάζομαι θα εννοείτε ότι είναι εδώ.
κ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ: Ελπίζω ως ακροατές κ. Πρόεδρε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Όχι, ακόμα δεν είναι θύματα. Σας παρακαλώ, μην αφήνουμε τέτοιες αιχμές.
Έχουμε και την 75, την ανθρωποκτονία Τσάντες. Αν εννοείτε αυτήν, βέβαια, είναι εδώ.
Γ. ΠΥΡΟΜΑΛΛΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, αναφέρομαι σε όσα είπε ο κ. Αναγνωστόπουλος, έχω δηλώσει παράσταση.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ο κ. Πυρομάλλης αναφέρεται στα όσα είπε ο κ. Αναγνωστόπουλος. Είναι γνωστά γιατί τα είπε τέσσερις-πέντε φορές. Δεν έχουμε τίποτε άλλο απ’ αυτά.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: (εκτός μικροφώνου)
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Έχουμε την αιωρούμενη Πολιτική Αγωγή. Πρέπει να αποφανθούμέ πριν απ’ αυτή, διότι αν σας δώσουμε τον λόγο, έχουμε ακυρότητα. Μέχρι τώρα, η παρουσία της δεν υπήρχε.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: (εκτός μικροφώνου)
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δε μας ενδιαφέρει τί έγινε στην προδικασία κα Συνήγορε. Μπορεί να δηλωθεί τώρα, αυτή τη στιγμή η Πολιτική Αγωγή, πριν αρχίσει η κυρία διαδικασία, οπότε θα αποφανθούμε εμείς αν θα μείνετε ή όχι.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: (εκτός μικροφώνου)
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εάν όμως είναι να ομιλήσετε, ήδη έχει επιφυλαχθεί. Να την αφήσουμε να μιλήσει ή όχι; Ποιο είναι το πρόβλημα;
(Διαλογικές συζητήσεις)
ΣΥΝ. ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗΣ: Η υπεράσπιση λέει «ναι› κύριε Πρόεδρε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εάν δεν προβληθεί όμως, ξέρετε, καλύπτεται.
Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, με συγχωρείτε, απ’ ότι συνεννοήθηκα και με τους συναδέλφους μου, αντίρρησις δεν υπάρχει αυτή την στιγμή, θα υπάρξει αμέσως μετά. Αλλά για να διευκολυνθούν, πρακτικώς τα πράγματα, ας μιλήσει και μετά μπορούμε να τη νομιμοποιούμε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Η αντίρρηση υποβάλλεται μόλις δηλωθεί η πολιτική αγωγή. Υπάρχει αντίρρηση ή δεν υπάρχει; Αυτό ρωτάω. Και μετά θα δούμε τί θα κάνουμε.
Σας ρωτάω: Έχετε αντίρρηση ή δεν έχετε;
Ι. ΡΑΧΙΩΤΗΣ: Αντίρρηση από την πλευρά της Πολιτικής Αγωγής υπάρχει. Δηλώσαμε ανεπιφύλακτα στην αρχή, το καταθέτουμε και τώρα ρητώς. Το πότε θα απαντήσει στην ένστασή μας το Δικαστήριο είναι άλλο θέμα, μπορεί ναι απαντήσει απαντώντας και στο θέμα που συζητείται αυτή τη στιγμή.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μισό λεπτό, έχω μια δήλωση παράστασης της Πολιτικής Αγωγής. Λέει: «Προς το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων›.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: ¶λλη είναι αυτή.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Και άλλη περίπτωση που λέει:
«Στον Κορυδαλλό σήμερα?. κτλ., ο υπογράφων την παρούσα Δημήτριος Σταμούλης και της Σπυριδούλας, κάτοικος Αγρινίου, επί της οδού?. κτλ., δηλώνω ότι παρίσταμαι ως Πολιτικός Ενάγων κατά των κατηγορουμένων μελών της εγκληματικής οργάνωσης για την πράξη της συγκρότησης κτλ.›.
Παρέστη εδώ μέσα;
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, με συγχωρείτε, να δηλωθεί από την πλευρά εκείνη, σε τί συνίσταται η παράσταση.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Είπε, η παράσταση συνίσταται για το ότι υπέστησαν βλάβη εκ του γεγονότος της εγκληματικής οργάνωσης, η οποία λέει με το 187 είναι σήμερα κατηγορούμενα τα μέλη διά συμμετοχή σ’ αυτήν. Ότι αυτή η οργάνωση ευθύνεται, μέλη αυτής της οργάνωσης ευθύνονται για την ανθρωποκτονία του Παντελή Πέτρου, που δεν είναι εδώ στο κατηγορητήριο.
Επομένως, θα πρέπει αυτή τη στιγμή να δώσουμε τον λόγο σε όποιον επιθυμεί. Φυσικά, μπορεί οι άλλοι να επιφυλάσσονται, αλλά άμα ζητά ο κ. Εισαγγελέας τον λόγο, δεν μπορώ να μη του τον δώσω.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Κύριε Πρόεδρε μπορώ να έχω τον λόγο;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ναι, πείτε κατά τίνων παρίστασθε, το αδίκημα της συμμετοχής, της ίδρυσης, πέστε τα, να τα πείτε.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ:Έχω δηλώσει την παράστασή μου για το αδίκημα το 187, για την κα Αγγελική Πέτρου, κατά Αλεξάνδρου Γιωτόπουλου, Θεολόγου Ψαραδέλλη, κατά αυτών που σύμφωνα με το κατηγορητήριο, ήταν μέλη εκείνη την περίοδο της εγκληματικής αυτής οργανώσεως.
Σας τα έχω δηλώσει κατά την έναρξη της διαδικασίας. Έχει επιφυλαχθεί η Υπεράσπιση πράγματι, να προβάλλει αντιρρήσεις κ. Πρόεδρε. Μέχρι την προβολή αυτών των αντιρρήσεων που φαντάζομαι ότι θα τεθούν μετά την κρίση?..
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ζητά τον λόγο ο κ. Εισαγγελέας.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ:Αν δεν έχετε αντίρρηση, παρακαλώ.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ο λόγος σας δόθηκε για να συγκεκριμενοποιήσετε το αντικείμενο της Πολιτικής Αγωγής:
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Για τη συγκρότηση και ένταξη σε αυτή την τρομοκρατική Οργάνωση, η οποία σχεδίασε και εξετέλεσε την ανθρωποκτονία του Παντελή Πέτρου, του πατέρα της Αγγλικής Πέτρου, την οποία εκπροσωπώ.
Ήθελα όμως, πριν μπούμε στη διαδικασία των αντιρρήσεων, αν είναι να μπούμε τώρα, να σας πω ότι σύμφωνα με το άρθρο 88 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, μέχρι της αποβολής της, οι πράξεις της Πολιτικής Αγωγής δεν εκφέρουν καμία ακυρότητα στην διαδικασία.
Λέει το άρθρο 88.2 ότι αν Πολιτικός Ενάγων αποβληθεί, παραμένουν ισχυρές οι πράξεις της διαδικασίας, τις οποίες αυτός πριν από την αποβολή του, παρέσχε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αυτό όμως, ποιο στάδιο αφορά; Την κύρια διαδικασία ή την προδικασία;
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Αυτό αφορά εν γένει την Πολιτική Αγωγή κ. Πρόεδρε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ναι, αλλά ποιο στάδιο όμως αφορά; Νομίζω ότι αφορά την προδικασία.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Η Πολιτική Αγωγή μπορεί να κριθεί σε κάθε στάδιο, όπως είναι γνωστό.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εντάξει, εσείς κάνατε τη δήλωσή σας, νομίζω ότι έγινε αντιληπτή. Στην προδικασία έχετε αποβληθεί.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Βεβαίως, απεβλήθη, εκυρήχθη απαράδεκτη. Με το σκεπτικό το οποίο γνωρίζετε, ότι επιτρέπεται όντως παράβλεψη Πολιτικής Αγωγής για το 187 διότι η ζημία γίνεται άμεση για το θύμα από τη στιγμή που θα τελεσθεί το αδίκημα, πλην όμως με έναν, κατά τη γνώμη μας, συλλογισμό ο οποίος ελέγχεται.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Το έχετε το βούλευμα αυτό;
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Βεβαίως κ. Πρόεδρε, είναι στη δικογραφία σας και το έχω και θα σας το προσκομίσω για διευκόλυνσή σας.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πρέπει να δει και ο κ. Εισαγγελεύς το βούλευμα.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Αύριο θα σας το δώσω κ. Πρόεδρε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Έχετε την καλοσύνη να μας το δώσετε, να το δει και ο κ. Εισαγγελεύς διότι θα κάνει μια πρόταση κι αυτός. Και αν θέλετε, η Υπεράσπιση, να πείτε.
(Διαλογικές συζητήσεις)
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Είναι δηλαδή στο θέμα του αιτιώδους συνδέσμου με τη θεωρία του κανόνα δικαίου. Ο κανόνας δικαίου σκοπεύει την προστασία μόνο –λέτε- της δημόσιας τάξης και όχι και των προσώπων. Νομίζω ότι δεν έχουμε νομολογία, η Μπενάκη κάτι γράφει σε αυτό. Το έχετε δει;
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Ήθελα να δω το βούλευμα κ. Πρόεδρε. Να ακούσω και την άλλη πλευρά.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Βεβαίως κ. Εισαγγελεύ. Λοιπόν, έχετε τον λόγο. Ο κ. Χρυσικόπουλος.
κ. ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Αυτό που θέλω να προσθέσω σε όσα είπε ο κ. Ραχιώτης, σε σχέση με τη συγκεκριμένη παράσταση της Πολιτικής Αγωγής, ότι και το ιδιωτικό έννομο αγαθό για το οποίο θα υπήρξε η πράξη ανθρωποκτονίας οπότε θα μπορούσε να υπάρξει ένα θέμα παράστασης της Πολιτικής Αγωγής, στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει παραγραφεί. Δηλαδή θα δεχθεί Πολιτική Αγωγή για ένα αδίκημα το οποίο έχει παραγραφεί, έτσι όπως τίθεται αυτή η παράσταση Πολιτικής Αγωγής. Και νομίζω ότι δεν μπορεί. Δηλαδή ψυχική οδύνη.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Θα το δούμε. Δέστε το και από αυτή την οπτική γωνία εσείς, ότι αυτό έχει χαρακτήρα διαρκούς –λέει- εγκλήματος.
Π. ΡΟΥΜΕΛΙΩΤΗΣ: Έχω την εντύπωση ότι υπάρχει κι ένας άλλος λόγος για τον οποίον δεν μπορεί να παρασταθεί ως Πολιτική Αγωγή. Η παράσταση Πολιτικής Αγωγής που έχει σχέση με το 187, τον Πέτρου και Σταμούλη, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την παράσταση της Πολιτικής Αγωγής για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας.
Αν δεν είχε πραγματωθεί το αδίκημα της ανθρωποκτονίας των Πέτρου και Σταμούλη, δεν θα μπορούσε να υπάρχει και το αδίκημα του 187. Ενόψει λοιπόν του γεγονότος ότι το αδίκημα της ανθρωποκτονίας έχει παραγραφεί ήδη και δεν μπορεί να εισαχθεί –και αυτό δεν το λέμε εμείς, το είπε και το βούλευμα, το οποίο πράγματι τοποθετήθηκε έτσι, λέγοντας ότι, λόγω της παραγραφής, δεν μπορεί να εισαχθεί- έχω την εντύπωση λοιπόν και από τη σύνδεση αυτών των δύο πράξεων και εξαιτίας αυτού του γεγονότος, δεν υπάρχει δυνατότης παράστασης Πολιτικής Αγωγής.
Πέραν βέβαια αυτού που λέω ότι το 187, αυτή είναι η άποψη της Υπεράσπισης, δεν δίνει τη δυνατότητα αυτοτελώς της παράστασης της Πολιτικής Αγωγής, ενόψει του γεγονότος ότι θίγονται δικαιώματα, τα οποία δεν έχουν σχέση, δεν μπορούν να τοποθετηθούν σε προσωπικό επίπεδο, αλλά θίγονται δικαιώματα που έχουν να κάνουν μόνο με τα δικαιώματα της πολιτείας και μόνο αυτά.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Είναι θέμα αιτιώδους συνδέσμου. Παρακαλώ κ. συνήγορε.
ΣΥΝ. ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗΣ: Το 187 τροποποιήθηκε, όπως όλοι το ξέρουμε, το λέει ο νόμος. Όμως ίσχυσαν οι διατάξεις περί συστάσεως και συμμορίας επί δεκαετίες. Ουδέποτε διενοήθη κανείς, εγώ τουλάχιστον δεν ξέρω να είχαμε δήλωση Πολιτικής Αγωγής στο 187 το κλασικό, δεν άλλαξε κάτι.
Απλώς έγιναν κακουργηματικές ορισμένες πράξεις, εντοπίστηκαν τα κακουργήματα ενώ με την προϊσχύσασα διάταξη ήταν αόριστα, και συνεπώς, αφού δεν άλλαξε τίποτε κατά τα λοιπά, θα πρέπει να αναχθεί με τις γενικές διατάξεις του τί σημαίνει δράση, είναι πολύ γνωστά όλα αυτά, όπως είπατε κ. Πρόεδρε, και η Μπενάκη το λέει και ο Ιακώβου και όλοι αυτοί που έγραψαν για την Πολιτική Αγωγή και συνεπώς, θα έχουν, θα έλεγα, μεθ’ υπερβολής μια, πολύ μεγάλη, δραματική αλλαγή της νομολογίας αν τώρα με την τροποποίηση που δεν άλλαξε τίποτα, επετρέπετο η δήλωση παραστάσεως της Πολιτικής Αγωγής.
Κατά τα λοιπά, συμφωνώ με όσα ελέχθησαν, ότι τώρα βέβαια πρέπει να ληφθεί απόφαση, υπό την έννοια ότι επειδή δεν συναρτάται με την ουσία της υπόθεσης, αλλά με την τυπική δήλωση, διότι η παράσταση Πολιτικής Αγωγής συνδέεται με το κατηγορητήριο και όχι με την ουσία –πολύ γνωστό αυτό– συνεπώς, ενδεχομένως να υπάρξουν ακυρώσεις εκ των υστέρων κι επειδή είναι απόλυτη η ακυρότητα, ύστερα μάλιστα από την τροποποίηση η οποία επήλθε, έχω την εντύπωση ότι το Δικαστήριό σας πρέπει να αποφανθεί τώρα και να αποφανθεί σύμφωνα με όσα είπε και το βούλευμα, το οποίο, νομίζω έκλεισε το θέμα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μάλιστα. Παραπέμπετε εκεί λοιπόν εσείς,
ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ: Είναι προφανές ότι το δικαίωμα της παράστασης της Πολιτικής Αγωγής, υφίσταται εφόσον υπάρχει παθών και άμεση ζημία του παθόντος σε αιτιώδη σύνδεσμο με τη πράξη για την οποία παρίσταται. Το 187, είναι προφανές ότι είναι στο κεφάλαιο «Περί δημόσιας τάξης›, προστατεύει έννομο αγαθό που αφορά τη δημόσια τάξη, όχι ατομικά έννομα αγαθά και με αυτή την έννοια δεν είναι δηλαδή η παράσταση της Πολιτικής Αγωγής για το αδίκημα το 187.
Εάν προσχωρούσαμε σε αυτή την άποψη, εάν προσχωρούσε το Δικαστήριό σας, τότε θα επιτρεπόταν σε οποιονδήποτε Έλληνα πολίτη, επειδή με τον 187 αυτό που προσβάλλεται είναι η δημόσια τάξη, να έρθει να παραστεί ως Πολιτική Αγωγή, εναντίον όλων των κατηγορουμένων. Και κάτι τέτοιο θα ήταν άτοπο.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κατάλαβα τη θέση σας, είναι διαφανής απόλυτα η θέση σας.
Υπάρχει κάποια προσθήκη;
?..: Μια προσέγγιση επίσης κ. Πρόεδρε. Στη δίκη των Πρωπαιτίων του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου. Εμείς τότε είχαμε ζητήσει να παρασταθούμε ως πολιτικώς ενάγοντες στα αδικήματα που εστρέφοντο κατά της πολιτικής σύστασης της χώρας, της πολιτικής εξουσίας και της δημόσιας τάξης που περιελάμβανε το κατηγορητήριο της πρώτης δίκης.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Και απεβλήθησαν απ’ ότι θυμάμαι.
?..: Εκεί λοιπόν έκρινε το 5μελές τότε Εφετείο που είχε συσταθεί με την ειδική συντακτική πράξη ότι αυτά τα αδικήματα που αφορούν την πολιτειακή εξουσία, τη δημόσια τάξη δεν μπορεί να υπάρχει παράσταση πολιτικής αγωγής από τους πολίτες τους τρίτους γιατί κυρίως ακουμπούν την ευταξία και το δημόσιο συμφέρον το οποίο το ρυθμίζει το κράτος.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Είναι γνωστά κ. συνήγορε. Ευχαριστούμε κι εσάς και τον κύριο νεαρό συνήγορο εκεί πίσω που δεν τον πολυβλέπουμε.
?..: Λέω λοιπόν ότι σε αυτή τη φάση και σε συνεπικουρία που είναι και το θέμα της παραγραφής του κύριου αδικήματος για το οποίο βεβαίως θα υπήρχε ζήτημα πολιτικής αγωγής, αυτοτελώς για το ζήτημα 187 στο επίπεδο του κεφαλαίου προστασίας της δημόσιας τάξης, δεν υπάρχει δικαίωμα παράστασης πολιτικής αγωγής.
?..: (Εκτός μικροφώνου)
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Όταν μιλάμε για αιτιώδη σύνδεσμο, μιλάμε με την έννοια του αστικού δικαίου. Εδώ στην Ελλάδα η κρατούσα θεωρία είναι της αιτιώδης συνάφειας. Αλλά εξαιρετικά όταν πρόκειται για τέτοιες αδικοπραξίες οι οποίες έχουν βάση ποινικό αδίκημα, τότε πηγαίνουμε στη θεωρία του σκοπού κανόνα Δικαίου και μάλιστα χωρίς να το λέμε και πολύ – πολύ φανερά, αλλά το ακολουθούμε. Είναι γνωστά αυτά, μη κουράζεστε, δεν θέλω.
(Διαλογικές συζητήσεις)
Ο κ. Εισαγγελεύ έχει τον λόγο.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Υπάρχει εδώ να βούλευμα, το υπ’ αριθμόν 2479 του 2002, το οποίο επελήφθη του θέματος αυτού στην προδικασία και απευθύνετο σχετικώς. Είπε δηλαδή ότι το άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικος προστατεύει καταρχήν την πολιτειακή εξουσία στις διάφορες εκφάνσεις της.
Ωστόσο η δημόσια τάξη προστατεύεται και κατά την κοινωνική όψη της που εμφανίζεται με την μορφή της κοινής ειρήνης και της ομαλής κοινωνικής συμβιώσεως με την οποία εξασφαλίζεται η απόλαυση των ατομικών εννόμων αγαθών των πολιτών, της ζωής, της περιουσίας κλπ.
Συνεπώς το έννομο αγαθό που προστατεύεται με τη θέσπιση της συμμορίας είναι τόσο η πολιτική εξουσία όσο και η απόλαυση των ατομικών αγαθών των πολιτών, που κινδυνεύει από την τέλεση των σκοπουμένων με την ένωση των δραστών εγκλημάτων.
Δεδομένου όμως ότι τα εγκλήματα αυτά δεν είναι ειδικά καθορισμένα εκ των προτέρων με την έννοια της προσβολής των ατομικών αγαθών συγκεκριμένου προσώπου, είναι φανερό ότι ο κίνδυνος από την αξιόποινη πράξη της συμμορίας είναι έμμεσος και παντελώς αφηρημένος για κάθε πολίτη.
¶ρα η βλάβη και η ζημία που προκαλείται από την τέλεση της αξιόποινης αυτής πράξεως είναι έμμεση και ως τοιαύτη δεν γεννά αξίωση χρηματικής ικανοποιήσεως κατά το άρθρο 932 του Αστικού Κώδικος, οπότε και δεν δικαιολογείται παράσταση πολιτικής αγωγής γι’ αυτή τη δίκη.
Αλλά όταν η κατάσταση του εντελώς αορίστου γενικού και αφηρημένου κινδύνου που προκαλείται από την πράξη της συμμορίας διαδέχεται η άμεση βλάβη και προσωπικού αγαθού, με την τέλεση εγκλήματος σε βάρος συγκεκριμένου προσώπου από εκείνα που γενικά είχαν σχεδιαστεί με την ένωση των δραστών, τότε έχουμε προσβολή και ιδιωτικού συμφέροντος και ο φορέας αυτού, ο ζημιωθείς κατά τον τρόπο αυτόν άμεσο μπορώ να πω, έχει αξίωση χρηματικής ικανοποίησης.
Στην περίπτωση αυτή ο ζημιωθείς έχει δικαίωμα παραστάσεως πολιτικής αγωγής τόσο για το έγκλημα που τελέστηκε σε βάρος του και προσέβαλε το ατομικό του έννομο αγαθό όσο και για το έγκλημα της συμμορίας που παρασκεύασε εκείνο.
Σε περίπτωση όμως που για οποιοδήποτε λόγο δεν δικαιολογείται πλέον παράσταση πολιτικής αγωγής στην ποινική διαδικασία από τον άμεσο φορέα του εννόμου αγαθού που προσβλήθηκε με την αξιόποινη πράξη που οι δράστες της συμμορίας τέλεσαν εις βάρος του, όπως εν προκειμένω λόγω εξαλείψεως του αξιοποίνου της πράξεως ανθρωποκτονίας, δεν δικαιολογείται πλέον αλλά παραμένει ενεργό το έγκλημα της συμμορίας.
Πράγματι το έγκλημα της συμμορίας παραμένει ενεργό, δεν δικαιολογείται όμως πλέον παράσταση της πολιτικής αγωγής και για το έγκλημα αυτό του άρθρου 187 αφού μόνο απ’ αυτό δεν έχει υποστεί άμεση βλάβη στο έννομο αγαθό του ο διάδικος.
Περαιτέρω, όπως έχει λεχθεί, με το άρθρο 1 του Ν. 2928/2001 αντικαταστάθηκε το πιο πάνω άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικος, στο οποίο πλέον η παράγραφος 1 προβλέπει και τιμωρεί την κακουργηματική πράξη της συγκροτήσεως και εντάξεως κάποιου σε δομημένη και με εγκληματική δράση ομάδα από 3 ή περισσότερα πρόσωπα, οργάνωση δηλαδή και επιδιώκει την διάπραξη περισσοτέρων καθοριζομένων κακουργημάτων στα οποία περιλαμβάνονται και η ανθρωποκτονία με πρόθεση που προβλέπεται και τιμωρείται από το άρθρο 291 του Ποινικού Κώδικος.
Και το έγκλημα τούτο της συγκροτήσεως και εντάξεως σε εγκληματική οργάνωση όπως και στην εισηγητική έκθεση του Ν. 2928/2001 επιβουλεύεται την δημόσια τάξη τόσο κατά την πολιτειακή όσο και κατά την κοινωνική της έκβαση με την έννοια που έχει προστεθεί ανωτέρω, δηλαδή την έννομη τάξη και την κοινή ειρήνη και την ομαλή κοινωνική συμβίωση και απόλαυση των εννόμων αγαθών των πολιτών αντίστοιχα που προσβάλλονται από τα γενικώς κακουργήματα.
Επομένως και στην περίπτωση τούτου του εγκλήματος ισχύουν σχετικά με τη ζημία που προκαλείται από αυτά, όσα έχουν εκτεθεί πιο πάνω για την αξιόποινη πράξη συμμορίας. Και με τη νέα διάταξη της παραγράφου προβλέπεται.
Δηλαδή η ζημία κατ’ αρχήν είναι έμμεση και ως τοιαύτη δεν γεννά αξίωση χρηματικής ικανοποιήσεως για συγκεκριμένο τρόπο και δεν παρέχει δικαίωμα παραστάσεως πολιτικής αγωγής στην ποινική διαδικασία. Επομένως κ. Πρόεδρε πρέπει να γίνει δεκτό το αίτημα της υπερασπίσεως και να αποβληθεί από την ποινική διαδικασία η δήλωση της παραστάσεως της πολιτικής αγωγής. Είναι απαράδεκτο.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Μια λέξη να προσθέσω μονάχα. Θα είχαμε ένα παραλογισμό αν δεχόμασταν την αγωγή κ. Πρόεδρε με το εξής σκεπτικό. Αν κατάλαβα καλά η δήλωση γίνεται για ψυχική οδύνη. Η ψυχική οδύνη όμως μπορεί να γίνει λόγω μόνο του θανάτου. Μιλάω για τη δήλωση που άκουσα.
Από τη στιγμή που έχει γίνει για ψυχική οδύνη λόγω του θανάτου, το γεγονός, η δράση που επέφερε το θάνατο, είναι η ανθρωποκτονία εκ προθέσεως η οποία έχει παραγραφεί. Η άλλη συμπεριφορά, της παράβασης του άρθρου 187, μόνο έμμεσα επεξαιρώ. Με αυτή την σκέψη και μόνο συμπληρώνω τα όσα σωστά είπε ο συνάδελφος μου και πιστεύω ότι θα πρέπει να αποβληθεί η πολιτική αγωγή.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ναι κ. Εισαγγελεύ, αλλά να μας απαντήσει στο μέτρο που επιθυμεί η πολιτική αγωγή. Αν μπορείτε να επιχειρηματολογήσετε πάνω σ’ αυτό το στάδιο. Δηλαδή σας είπαν ότι πρώτον δεν αφορά το δικό σας συμφέρον, αλλά είναι το γενικό συμφέρον και δεύτερον έτσι κι αλλιώς έχει παραγραφεί.
Δηλαδή εδώ κατάγεται προς κρίση μια αστική αποζημίωση, μια αξίωση αστική, η οποία αξίωση αστική όπως ξέρουμε έχει κι αυτή μια παραγραφή. Η παραγραφή ποια είναι; Είναι η 5ετής εκτός αν το Ποινικό Δίκαιο αποτελεί και ποινικό αδίκημα. Τότε έχουμε την μεγαλύτερη, των 20 ετών που είναι το ανώτατο που έχουμε εδώ πέρα. Αυτό σας λένε τώρα. Για να δούμε εσείς τι θα πείτε σ’ αυτά.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Κατ’ αρχήν νομίζω ότι το πρώτο κρίσιμο θέμα το οποίο αντιμετωπίζουμε είναι κατά πόσον το άρθρο 187 έτσι όπως ισχύει σήμερα συνπροστατεύει παράλληλα με το αγαθό της δημοσίας τάξεως και ατομικά έννομα αγαθά.
Όπως ξέρετε κ. Πρόεδρε, κ. Εφέτες από τη στιγμή που ένας νόμος, μια διάταξη δεν έχει τεθεί αποκλειστικώς προς την προστασία ενός εννόμου συμφέροντος υπερατομικού, στην περίπτωση αυτή αν αποδειχτεί ότι συνυπροστατεύει ατομικά έννομα αγαθά, τότε είναι δυνατή η παράσταση πολιτικής αγωγής. Αυτό είναι το πρώτο θέμα. Προστατεύει, συνπροστατεύει το 187 ατομικά έννομα αγαθά παράλληλα με τη δημόσια τάξη;
Από την πλευρά της πολιτικής υπερασπίσεως των κυρίων κατηγορουμένων δεν ακούσαμε κάποιο επιχείρημα κατά τη γνώμη μου. Το μόνο το οποίο ακούσαμε ήταν ότι είναι στο κεφάλαιο για τη δημόσια τάξη, για την προστασία της δημοσίας τάξεως το άρθρο 187 της συγκροτήσεως εγκληματικής οργανώσεως.
Αρκεί αυτό; Η έννομη μας τάξη μας έχει δώσει νομίζω πολλές διατάξεις οι οποίες είναι εκτεθειμένες σε διάφορα κεφάλαια του Ποινικού μας Κώδικα για την προστασία υπερατομικών αγαθών, οι οποίες όμως έχει νομολογηθεί ως πολύ απλό παράδειγμα αυτό της ψευδορκίας, ότι συνπροστατεύουν και ατομικά έννομα αγαθά. Αλλά αυτό είναι στο 187 αυτό καθ’ εαυτό.
Θα ήθελα να δείτε στην εισηγητική έκθεση, έχει μια αξία αυτό, μέσα στην εισηγητική έκθεση του νόμου ο οποίος τροποποίησε το άρθρο 187, από σύσταση συμμορίας σε συγκρότηση εγκληματικής οργανώσεως. Ομιλεί για την προστασία των αμέσων θυμάτων του εγκληματικού σχήματος. Λέει ότι ο νόμος αυτός δεν τίθεται μόνο για την προστασία των άμεσων θυμάτων της εγκληματικής οργανώσεως, αλλά και για την προστασία της δημοσίας τάξεως.
Ερμηνεύει ο ίδιος ο νομοθέτης τη βούληση του στην εισηγητική του έκθεση και ομιλεί για δύο έννομα αγαθά. Ένα ατομικό, αυτό των θυμάτων, των αμέσων λέει ο ίδιος στην εισηγητική του έκθεση θυμάτων της εγκληματικής οργανώσεως, το υποκείμενο είναι η εγκληματική οργάνωση και συνπροστατεύει παράλληλα και τη δημόσια τάξη. Αυτή είναι η βούληση του νομοθέτη όπως εκφράζεται.
Στην ιστορική της πορεία αυτή η διάταξη, το 187 όπως προϋπήρχε με την μορφή της συστάσεως και συμμορίας, όλοι οι θεωρητικοί, όλοι οι συγγραφείς -αναφέρθηκαν τα συγγράμματα της κας Μπενάκη- όλοι δέχονται ότι στο 187 υπό τη μορφή της σύστασης συμμορίας χωρεί παράσταση πολιτικής αγωγής από της τελέσεως του επιμέρους αδικήματος, αυτού του οποίου επιδιώκει η εγκληματική οργάνωση. Αυτή είναι και η ιστορική πορεία αυτής της διατάξεως.
Έχουμε λοιπόν την ιστορική πορεία αυτής της διατάξεως, ότι συνπροστατεύονται ατομικά έννομα αγαθά. Έχουμε την ερμηνεία του ίδιου του νομοθέτη για το τι θέλει να προστατεύσει με αυτή τη διάταξη και έχουμε κι ένα βούλευμα, αυτό της προδικασίας, το οποίο έρχεται και λέει ρητώς, σαφώς, ανέγνωσε ο κ. Εισαγγελεύς, ότι από τη στιγμή που τελείται το κακούργημα, η ανθρωποκτονία, τότε η ζημία πλέον καθίσταται άμεση για το θύμα από τον στιγμή που τελείται το κακούργημα και χωρεί παράσταση πολιτικής αγωγής τόσο για την ανθρωποκτονία όσο και για το αδίκημα, για το έγκλημα της συγκροτήσεως και εντάξεως σε τρομοκρατική οργάνωση.
Μέχρι εδώ καλά. Κι εδώ τίθεται το δεύτερο ζήτημα νομίζω που μας απασχολεί. Νομίζω ότι είναι φανερό ότι από το 187 συνπροστατεύονται και τα ατομικά έννομα αγαθά των θυμάτων της εγκληματικής οργάνωσης.
Ως προς το δεύτερο σκέλος του βουλεύματος που νομίζω ότι θα σας απασχολήσει, εμείς δηλώνουμε παράσταση πολιτικής αγωγής για το 187. Ένα ζήτημα το οποίο είναι αυτοτελές, το οποίο συρρέει αληθώς με τα επιμέρους κακουργήματα τα οποία διαπράττει η εγκληματική οργάνωση και το οποίο δεν έχει παραγραφεί. Αυτό θα κρίνετε.
Την παράσταση μας δεν μπορείτε να την κρίνετε στα πλαίσια παρά μονάχα της παραγραφής του συγκεκριμένου αδικήματος. Για το 187 εμείς παριστάμεθα και το 187 ως διαρκές αδίκημα δεν έχει παραγραφεί. Η παραγραφή του άρχεται από της συλλήψεως των κατηγορουμένων.