ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Επιτρέψτε μου να σας παρατηρήσω, δεν είναι θέμα παραγραφής του αδικήματος, είναι θέμα παραγραφής της αξίωσης. Δηλαδή υπάρχει παραγραφή της αξίωσης; Εσείς υπέστητε μια ψυχική οδύνη λέτε. Η ψυχική οδύνη επήλθε από τι; Από το άκουσμα το ότι φονεύθηκε ο αδελφός μας, ο πατέρας μας, η μητέρα μας, κάποιος. Αυτή τη στιγμή λοιπόν, πότε αρχίζει η παραγραφή;
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Κύριε Πρόεδρε, κατ’ αρχήν η ψυχική οδύνη είναι η μόνη δηλαδή δυνατότητα η οποία δίνεται η παράσταση ?
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αυτό λέω, ποια είναι;
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Η μόνη δυνατότητα που δίνεται στους συγγενείς του θύματος να παραστούν ενώπιον των ποινικών δικαστηρίων.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ναι, αλλά θέλει όμως η ψυχική οδύνη να είναι ενεργός, να μην έχει παραγραφεί. Γιατί άλλοι κάνουν ένσταση παραγραφής. Εμείς δεν μπορούμε να λαμβάνουμε υπόψη αυτεπαγγέλτως όπως καταλάβατε.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Το καταλαβαίνω. Δεν έχω ολοκληρώσει τη θέση μου, αλλά αν μου επιτρέπετε μια και το θέσατε ?
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Θα το μεταφέρετε στον χώρο του αστικού δικαίου για λίγο και το ποινικό αδίκημα ας είναι η αδικοπραξία που λέμε. Αν κάνατε μια αγωγή τι θα λέγατε στο Πολιτικό Δικαστήριο. Εδώ ένα κομματάκι από μας είναι Πολιτικό Δικαστήριο.
Αυτό που κρίνει τη δική σας αξίωση, που λέτε θέλω 40, 50, 100 Ευρώ, είναι σαν να είμαστε Πολιτικό Δικαστήριο. Τι θα μας λέγατε τώρα εδώ πέρα; Ποιο είναι το αδίκημα; Λέτε ποιο είναι. Ο χρόνος τέλεσης ποιος είναι για σας που πάθατε; Πότε πάθατε την ψυχική οδύνη; Είναι λίγο απλά τα πράγματα και θέλω να τα θέσουμε.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Μου επιτρέπετε να ολοκληρώσω;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Να ολοκληρώσετε.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Νομίζω ότι θα σας βοηθήσουμε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Να σας βοηθήσω λιγάκι θέλω.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Σας ευχαριστώ. Κατ’ αρχήν επαναλαμβάνω, η αστική μου αξίωση, κατά πόσο έχω τη δυνατότητα να την ασκήσω, κρίνεται με βάση το αδίκημα για το οποίο την ασκώ. Και το αδίκημα για το οποίο την ασκώ, το 187, η συγκρότηση, δεν έχει παραγραφεί.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν έχει παραγραφεί.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Όσον αφορά το θέμα της ψυχικής οδύνης, ως διαρκές δεν έχει παραγραφεί, γι’ αυτό την ασκώ. Αν την ασκούσα για την ανθρωποκτονία κ. Πρόεδρε και στο Αστικό Δικαστήριο και ενώπιόν σας θα καταλάβαινα να μου πείτε μα έχει παραγραφεί. Το 187 δεν έχει παραγραφεί.
Τώρα όσον αφορά το θέμα της ζημίας, γιατί ουσιαστικά τι λέει το βούλευμα για την ψυχική οδύνη που μου είπατε; Κατ’ αρχήν εγώ τουλάχιστον σέβομαι βέβαια το ότι τα χρόνια της δικηγορίας μου είναι πολύ ολιγότερα, δεν έχει τύχει να διαβάσω ή να ακούσω ότι η ψυχική οδύνη αφορά μόνο αποκλειστικά το 299 π.χ.
Θέλω να πω με αυτό το οποίο λέγω ότι η ψυχική οδύνη έχει να κάνει μεν με την ανθρωποκτονία, από εκεί παράγεται, αλλά η ανθρωποκτονία είναι άμεσα συνυφασμένη κ. Πρόεδρε με αυτό το αδίκημα το 187 και από της τελέσεως της ανθρωποκτονίας.
Θα ήθελα να πω το εξής: το βούλευμα λέγει ότι η ζημία καθίσταται άμεση από της τελέσεως. Πλην όμως με την παραγραφή δεν μπορούμε πλέον, δεν νομιμοποιούμαστε να παραστούμε. Γιατί κ. Πρόεδρε; Κατέστη έμμεση η ζημία; Την οποία δέχεται το βούλευμα ότι την υποστήκαμε, άμεση ζημία λέει στο θύμα. Καθίσταται έμμεση με την παραγραφή της ανθρωποκτονίας; Τι είναι η ζημία;
Με την παραγραφή παραγράφεται καμία ζημία; Παραγράφεται μόνο η ποινική αξίωση για ένα συγκεκριμένο αδίκημα της πολιτείας κ. Πρόεδρε. Η ζημία μπορεί να παραγραφεί; Μπορεί η ζημία από άμεση να γίνει έμμεση;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εμείς θα σας το πούμε; Με την απόφαση αν μπορεί ή δεν μπορεί. Εσείς διερωτηθείτε. Έχουμε όμως και τον κ. Σταμούλη ο οποίος παρίσταται για τον αδερφό του.
(Διαλογικές συζητήσεις)
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Είχα δηλώσει από την αρχή κ. Πρόεδρε ότι συμπαριστάμεθα για την Αγγελική Πέτρου ο Γεώργιος Μαύρος.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Βεβαίως, έχει τον λόγο, αλίμονο. Λέω μήπως γιατί λέει ως συνήγορος.
ΣΥΝ. ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ: Όχι. Ως συνήγορος της πολιτικής αγωγής.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Του κ. Πέζου είπε. Πέτρου; Πέστε το. Εντάξει. Συγνώμη. Γίνεται και λίγο διάχυση του ήχου και δεν το άκουσα. Αλλά θέλω να σας ακούσω κι εσάς.
Γ. ΜΑΥΡΟΣ: Ευχαριστώ πολύ κ. Πρόεδρε. Το προστατευόμενο έννομο αγαθό από το άρθρο 187 είναι ιδιωτικό έννομο αγαθό και είναι το συναίσθημα ασφάλειας. Θεμελιώδης δικαίωμα του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία είναι να αισθάνεται ασφάλεια εις την απόλαυση του χαρίσματος της ζωής, της σωματικής ακεραιότητος και της περιουσίας του. ¶ρα εδώ έχουμε ένα έννομο αγαθό το οποίο είναι αυτό καθ’ αυτό το συναίσθημα ασφαλείας και αυτό πλήττεται με την συγκρότηση της εγκληματικής οργανώσεως.
Τελειώνω με την δεύτερη σκέψη. Τι λέει το βούλευμα; Το βούλευμα λέει ότι κατ’ αρχήν η ζημία από το 187 είναι έμμεση. Αν όμως διαπραχθεί ένα άλλο αδίκημα από αυτά που περιγράφει το 187 αυτό καθίσταται άμεσο και επομένως χωρίς παράσταση Πολιτικής Αγωγής. Μέχρι εκεί συμφωνούμε με την επισήμανση ως προς την ιδιομορφία του προστατευομένου.
Εκεί που διαφωνούμε με το βούλευμα, είναι ότι το κάνει πιο «λάσκα›, τι λέει; Λέει ότι η ζημία είναι έμμεση. Κατέστη με την ανθρωποκτονία άμεση αλλά επειδή παρεγράφη η ανθρωποκτονία ξανάγινε έμμεση. Αυτό είναι μία διακήρυξη, ένα αξίωμα το οποίο δεν στέκει στη λογική. Δεν μπορεί η ζημία να γίνεται άμεση, έμμεση και ξανά έμμεση. Δεν στέκεται αυτό εις την λογική.
Από την στιγμή λοιπόν που το αδίκημα είναι διαρκές το 187 και από την στιγμή που το αδίκημα είναι αυτοτελές σε σχέση με την ανθρωποκτονία, δεν μπορεί η παραγραφή της ανθρωποκτονίας να επηρεάσει την ζημία η οποία κατέστη άμεση. Αφού κατέστη άμεση παραμένει άμεση.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Σας ευχαριστούμε κι εσάς. Έχετε την καλοσύνη κ. Σταμούλη.
Κ. ΚΑΠΕΛΑΚΗΣ: Καπελάκης.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Γιατί εδώ έχει δηλωθεί ο υπογράφων την παρούσα Δημήτριος Σταμούλης.
Κ. ΚΑΠΕΛΑΚΗΣ: Ναι, έχει υπογράψει και αυτός.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ναι, διορίζω τον κ. Καπελάκη. Εντάξει, συγγνώμη.
Κ. ΚΑΠΕΛΑΚΗΣ: Αξιότιμε κ. Πρόεδρε, σεβαστό Δικαστήριο ήθελα απλώς κατ’ αρχήν να ξεκαθαρίσω την θέση μας ότι έπ’ ουδενί δεν θα θέλαμε να δημιουργήσουμε ακυρότητα σε αυτήν εδώ την διαδικασία. Αυτό ξεκαθαρίζουμε ευθείς εξ αρχής. Θα ήθελα στην περίπτωση που κατ’ ελάχιστον υπάρχει αυτή η υποψία βεβαίως καταλαβαίνω την θέση σας, την θέση όλων των παραγόντων της δίκης και των διαδίκων, ούτως ώστε να μην δημιουργηθεί από κάτι το οποίο ενδεχομένως αποτελεί παρωνυχίδα σε σχέση με τα αδικήματα τα οποία θα κριθούν στη συγκεκριμένη διαδικασία, κίνδυνος ακυρότητος.
Δεν θα επιχειρηματολογούσα υπέρ της απόψεως εάν δεν ήθελα να πω κάποια στοιχεία τα οποία ουδόλως ελήφθησαν υπόψη από το βούλευμα το οποίο ανέγνωσε ο αξιότιμος κ. Εισαγγελεύς. Είναι γνωστό, είναι δεδομένο ότι η συγκεκριμένη αξίωση της παραστάσεως της πολιτικής αγωγής ενώπιον Ποινικού Δικαστηρίου ανάγεται στον κύκλο του Αστικού Δικαίου.
Πρόκειται για μία αστική αξίωση η οποία δίνει ο νομοθέτης την δυνατότητα να εγερθεί και ενώπιον Ποινικού Δικαστηρίου. Στο πλαίσιο λοιπόν αυτό έχω την εντύπωση ότι δεν έχουμε παραγραφεί και θα εξηγήσω το γιατί. Δεν έχουμε κώλυμα παραστάσεως του 187 ούτε παραγραφή σε σχέση με την αξίωσή μας να παρασταθούμε εδώ. Εξηγώ, είναι πανθομολογούμενο ότι το 187 αποτελεί ένα διαρκές έγκλημα.
Εάν δεχθούμε ότι δεν υπάρχει έννομο συμφέρον και άμεσο συμφέρον της πλευράς όλων όσων από την δράση μιας εγκληματικής Οργάνωσης ζημιώθηκαν για την δήλωση παράστασης της Πολιτικής Αγωγής σε αυτό το αδίκημα θα είναι σαν να λέγαμε ότι το αδίκημα αυτό είναι στιγμιαίο, ότι δηλαδή πραγματούται αφ’ ης στιγμής οργανωθεί ή ενταχθεί κάποιος εκ των μελών στην εγκληματική Οργάνωση. Όμως δεν συμβαίνει αυτό.
Από την στιγμή λοιπόν η εγκληματική Οργάνωση που συστήνεται και από την στιγμή που εντάσσεται διαδοχικά το ένα μετά το άλλο τα μέλη, η εγκληματική Οργάνωση είναι ενεργή. Η δολοφονία του Σωτηρίου Σταμούλη έγινε στις 16 Ιανουαρίου 1980. Στις 16-1-1980 την ίδια ημέρα το πρωί ο Σωτήριος Σταμούλης είχε μπει στο στόχαστρο της εγκληματικής αυτής Οργάνωσης. ¶ρα λοιπόν το αγαθό της ειρηνεύσεως το οποίο αποτελεί έκφανση του δικαιώματος επί της προσωπικότητος είχε διαταραχθεί.
Μιας και λοιπόν μιλάμε για αστικές αξιώσεις θα μπορούσε κάλλιστα ο μακαρίτης, ο αείμνηστος κ. Σταμούλης να ζητήσει την δικαστική προστασία επί τη βάσει των διατάξεων 57 και 59 του Αστικού Κώδικα επί παραλήψει της συγκεκριμένης δράσης η οποία αποσκοπούσε στην αφαίρεση της ζωής του.
Έχουμε λοιπόν μία πρώτη αίσθηση για το ότι η συγκεκριμένη βλάβη για την οποία ομιλούμε είναι άμεση και ότι αφ’ ης στιγμής μία εγκληματική Οργάνωση θέτει στο στόχαστρο ένα συγκεκριμένο άτομο επί τη βάσει του Αστικού Δικαίου με το οποίο ομιλούμε αυτή την στιγμή, έχουμε έννομο συμφέρον το οποίο προστατεύεται ενώπιον των Αστικών Δικαστηρίων.
Θα μπορούσε κάλλιστα εκείνη την ημέρα το πρωί να εγείρει η αγωγή επί παραλείψει ή ασφαλιστικά μέτρα με αντικείμενο, με αίτημα την μη συνέχιση, τη μη εκτέλεση της αξιόποινης αυτής πράξης, κατά των μελών της εγκληματικής Οργάνωσης η οποία τον είχε θέσει στο στόχαστρο.
Συνεπώς εφόσον μιλάμε για ένα διαρκές αδίκημα, για ένα διαρκές έγκλημα σημαίνει ότι αφ’ ης στιγμής εν τη πορεία της εγκληματικής Οργανώσεως τίθεται κάποιο άτομο στο στόχαστρο, αυτό αμέσως αποκτά έννομο συμφέρον, το οποίο πιστεύω ότι επί τη βάσει των διατάξεων του Αστικού Δικαίου, με βάση τις οποίες γίνεται η συγκεκριμένη δήλωση παράσταση πολιτικής αγωγής -και ξεκαθαρίζω ότι η δική μας παράσταση πολιτικής αγωγής έχει γίνει για την ηθική βλάβη- έχει την δυνατότητα και γι αυτό το αδίκημα κ. Πρόεδρε να δηλώσει ενώπιον του Δικαστηρίου σας παράσταση πολιτικής αγωγής.
Περαιτέρω και ολοκληρώνω με αυτό, υπάρχει και καταθέτω την συγκεκριμένη γνωμοδότηση, το νομικό του κ. Μαργαρίτη του Καθηγητού Πανεπιστημίου.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μην νομίζετε ότι έκανα εγώ καμία γνωμοδότηση. Είναι ο κ. Μαργαρίτης λίαν άξιος στοχαστής του Δικαίου.
Κ. ΚΑΠΕΛΑΚΗΣ: Το οποίο θέτω στην κρίση του Δικαστηρίου σας όπως συνεκτιμηθεί.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Λάμπρου Μαργαρίτη. Θα τα λάβουμε υπόψη.
Κ. ΚΑΠΕΛΑΚΗΣ: Η δική του επιστημονικά τεκμηριωμένη άποψη με παράθεση και λοιπών απόψεων της κα Ψαρούδα Μπενάκη και λοιπών εγκρίτων νομικών. Ευχαριστώ.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εντάξει, πολύ ωραία. Για την δεύτερη παράσταση λέτε τα ίδια, αναφέρεστε στα ίδια και τελειώνετε. Ο κ. Εισαγγελεύς για την δεύτερη παράσταση. Τα ίδια αναφέρονται και στα δύο και ζητούν την αποβολή όλοι οι άλλοι. Η Πολιτική Αγωγή έχετε επί της προτάσεως να πείτε κάτι συμπληρωματικό; Όχι φαντάζομαι. Κλείσαμε σε αυτό τώρα. Πρέπει όμως να αποσυρθούμε για να το σκεφτούμε λίγο. Μας έδωσαν γνωμοδοτήσεις, να το διαβάσουμε, να δούμε και την κα Μπενάκη τι λέει, να την θυμηθούμε.
Θέλετε κάτι; Σας ακούω.
Ι. ΣΕΡΙΦΗΣ: Σε σχέση με το θέμα της τηλεόρασης.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν λέμε για την τηλεόραση τώρα. Θα τα πούμε μετά.
Ι. ΣΕΡΙΦΗΣ: Τώρα. Πριν αποφασίσετε θέλω.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Όχι, τώρα θα αποφασίσουμε μόνο για την πολιτική αγωγή για τα παλιά αδικήματα, για του ΄80. Καταλάβατε;
Ι. ΣΕΡΙΦΗΣ: Εντάξει.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Να πούμε τότε μισή ώρα διάλειμμα.
ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Επαναλαμβάνεται η συνεδρίαση, η οποία είχε διακοπεί επί της ένστασης της υπεράσπισης περί αποβολής της πολιτικής αγωγής. Το Δικαστήριο αποφάσισε ότι, δέχεται την ένσταση της υπεράσπισης περί αποβολής της πολιτικής αγωγής και διατάσσει την αποβολή της για τις υποθέσεις Πέτρου και Σταμούλη φυσικά, δεν τους αποβάλουμε όλους.
(Διαλογικές συζητήσεις)
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Συνεχίζεται τώρα η διαδικασία. Πάνω στο θέμα της τηλεοπτικής κάλυψης φαντάζομαι ότι έχουμε τελειώσει. Ο κύριος Εισαγγελεύς θέλει να κάνει μια τελική τοποθέτηση, για την οποία είχε επιφυλαχθεί χθες.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Κύριε Πρόεδρε, άκουσα κάτι, δεν το ξέρω, ότι λαμβάνονται παρανόμως σκηνές ήχων και εικόνων. Παρακαλώ να δώσετε τις σχετικές συστάσεις αυτό εάν γίνεται, να παύσει.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κάτι που είπε προηγουμένως ο κ. Εισαγγελεύς, όπως αντιλαμβάνεστε το απαγορεύει ο νόμος και έχει κάτι ποινές σοβαρές. Εγώ βέβαια έχω την αστυνόμευση, αλλά δεν είμαι και αστυφύλακας να κάθομαι να κοιτάζω τον καθένα. Ξέρετε όμως ότι εάν κανένας συλληφθεί με οποιοδήποτε μηχάνημα το οποίο παίρνει εικόνα, αντιλαμβάνεστε ότι είναι και αυτόφωρο αδίκημα και θα έχει κυρώσεις.
Παρακαλώ να μην μας φέρνετε σε δύσκολη θέση, δεν υπάρχει λόγος. Μη φέρνετε σε δύσκολη θέση το Δικαστήριο. Ούτε να κάνουμε εμείς τώρα τον αστυνόμο. Είπαμε, αστυνόμευση για την ευταξία κλπ, όχι τώρα να ψάχνουμε μήπως κανένας παραβαίνει και το νόμο, για όνομα του Θεού. Μέχρις ότου αποφανθούμε. Αν πούμε ότι επιτρέπουμε τις κάμερες, τότε είναι χαράς Ευαγγέλιο για σας.
?..: Ήθελα να πω καταρχήν για την αντισυνταγματικότητα, που είναι το θέμα το οποίο τίθεται, εφόσον διαπιστώθηκε ότι δεν υπάρχει συναίνεση για όλους, αναφέρομαι σε μερικά πολύ σημαντικά επιχειρήματα που ακούστηκαν από την πλευρά των συναδέλφων της πολιτικής αγωγής, βεβαίως άλλοι χρησιμοποιώντας τα υπέρ και άλλοι κατά της παρουσίας της κάμερας.
Ένα πολύ σημαντικό είναι, ότι η παρουσία του ακροατηρίου και όχι με την στενή έννοια ακροατηρίου, αλλά της δημοσιότητας, είναι πραγματικά διάδικος με μια συγκεκριμένη έννοια μέσα στο ποινικό δικαστήριο, διότι και θα σας υπενθυμίσω κάτι πολύ χαρακτηριστικό που έτυχε να διαβάσω τελευταία, όπως αναφέρει και ο καθηγητής Δεσποτόπουλος, «δίκη είναι απόφαση του βασιλιά στην αγορά πάντοτε και αντίκρισε μια συγκεκριμένη κατάσταση, αποκαλύπτει και επιβάλει ότι σώζει την συνοχή.›
Αυτό είναι σημαντικό. Διότι η συνοχή είμαστε εμείς οι ίδιοι, είναι το νόημα. Απέναντι λοιπόν σε ένα συγκεκριμένο ακροατήριο και σε μια δημοσιότητα, θα συγκροτηθούν όλα αυτά τα νοήματα που θέλουμε να περάσουμε προς τα έξω. Έγκλημα, ποινή, τιμωρία, εξιλεασμός. Οτιδήποτε λοιπόν συγκροτεί το νόημα της ποινικής δίκης, πρέπει να γίνεται στην αγορά.
Βεβαίως η αγορά δεν είναι με το νόημα που είχαν κάποτε οι αρχαίοι, η Ηλιαία, όπως πολύ σωστά και εύστοχα ανέφερε ο κ. συνάδελφος χθες. Σήμερα η αγορά έχει αλλάξει νόημα. Υπάρχουν οι τεχνολογικές δυνατότητες, έχει μετατοπιστεί.
Πάντως για ένα είμαι εγώ σίγουρος κύριε Πρόεδρε και καλώ το Δικαστήριό σας να το σκεφθεί, αν υπήρχαν οι δυνατότητες αυτές στην αρχαία Αθήνα, πράγματι όλοι οι Αθηναίοι που ήταν φιλοπερίεργοι, όπως διαπίστωσε και ο Απόστολος των Εθνών όταν ήρθε εδώ πέρα, θα καθόντουσαν στις τηλεοράσεις τους και θα σχολιάζανε ακριβώς αυτά που διαδραματίζονται και τα οποία αφορούν την κοινωνική τους συνοχή και το νόημα το οποίο πρέπει να στοιχειοθετηθεί μέσα από την διαδικασία την ποινική.
Τώρα από εκεί και πέρα όσον αφορά το αν είναι αντισυνταγματικός ο νόμος ή όχι, θα πούμε το εξής. Ότι η γνώμη μας είναι ότι το ¶ρθρο 93 του Συντάγματος επιβάλει την δημοσιότητα, πέραν των εξαιρέσεων το οποίο προβλέπει το ίδιο, όπως είναι τα χρηστά ήθη και η προσωπικότητα, δηλαδή ατομικά δικαιώματα ουσιαστικά της προσωπικότητας του κατηγορουμένου, ή και κάποιων άλλων διαδίκων, τα οποία θα κριθούν εν προκειμένω.
Στη συγκεκριμένη λοιπόν περίπτωση το συμπέρασμα είναι ότι το Σύνταγμα δεν επιβάλει απλώς την δημοσιότητα, αλλά επιβάλει οποιαδήποτε δημοσιότητα. Δεν απαγορεύει την έμμεση δημοσιότητα, άρα επιβάλει και την έμμεση δημοσιότητα, στα όρια βεβαίως που θέτει το ίδιο το Σύνταγμα, οι νόμοι, οι οποίοι τηρούνται μέσα στο όριο του Συντάγματος.
Η έμμεση λοιπόν δημοσιότητα, όταν με κάποιο συγκεκριμένο νόμο και για τους λόγους που αναφέρει περιοριστικά το Σύνταγμα δεν περιορίζεται, είναι επιβεβλημένη και αυτή είναι η διελκυστίνδα στην οποία αναφέρθηκε και ένας έγκριτος συνάδελφος της πολιτικής αγωγής προηγουμένως, ότι εδώ έχουμε να κάνουμε ανάμεσα σε δυο καταστάσεις.
Η μια είναι τα ατομικά δικαιώματα, τα οποία πρέπει να προφυλαχθούν και η άλλη είναι η δημοσιότητα η οποία επιβάλλεται. Δεν είναι απλώς επιτρεπτή η παρουσία της κάμερας, αλλά θα έπρεπε να είναι επιβεβλημένη, όταν συντρέχουν και άλλες προϋποθέσεις.
Και ερχόμαστε στο νόμο 3090, ο οποίος βάζει κάποιες προϋποθέσεις, οι οποίες κατά την γνώμη μας αναιρούν ακριβώς αυτή την επιβεβλημένη δημοσιότητα. Και ποιες είναι αυτές οι προϋποθέσεις; Είναι η συναίνεση όλων, χωρίς να αναφέρεται για ποιους λόγους ο καθένας έχει δικαίωμα, υποθέτουμε ότι είναι το δικαίωμα της προσωπικότητας.
Όμως ο κύριος Εισαγγελεύς σαν παράγων της δίκης, δεν έχει δικαίωμα να επικαλεστεί την προσωπικότητά του. Κακώς λοιπόν ο νόμος απαιτεί συναίνεση όλων. Διότι ο κύριος Εισαγγελεύς δεν προφυλάσσεται σαν πρόσωπο, μ’ αυτή την έννοια θα προφυλασσόμαστε και εμείς όλοι οι παράγοντες, ίσως και το ακροατήριο, γιατί και αυτοί είναι παράγοντες της δίκης.
Εάν ο νόμος έλεγε και για τα χρηστά ήθη, τα οποία πιθανώς θα εκπροσωπούσε ο κ. Εισαγγελεύς, τότε σίγουρα θα είχε δικαίωμα να έχει και αυτός ψήφο στην συναίνεση που απαιτεί ο νόμος. Μ’ αυτό λοιπόν τον τρόπο που το θέτει ο νόμος, τις προϋποθέσεις, στην ουσία αδειάζει το περιεχόμενο της συνταγματικής επιβολής.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τα ίδια πράγματα λέμε, πιο συμπυκνωμένα. Η κα Κούρτοβικ έχει το λόγο.
Ι.ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ: Να κάνω δυο – τρεις επισημάνσεις σε σχέση με τα όσα ακούστηκαν και τη διαδικασία που έγινε.
Επισήμανση πρώτη. Όπως είπατε, πράγματι μεταδίδονται εικόνες απ’ αυτή την αίθουσα και θα διαπιστώσατε, δεν βλέπετε εσείς κύριε Πρόεδρε προσωπικά τηλεόραση όπως δηλώσατε, αλλά όλοι οι υπόλοιποι βλέπουμε, όλοι οι υπόλοιποι συνάδελφοί σας που μπορεί και να βλέπουν, δεν το ξέρω, θα μπορούν να διαπιστώσουν, ότι αναμεταδίδεται ουσιαστικά, αναπαράγεται, δεν αναμεταδίδεται, αναπαράγεται η δίκη κάθε βράδυ και όχι μόνο κάθε βράδυ, στα τηλεοπτικά παράθυρα.
Στους δέκτες μας παρακολουθούμε, ξανά και ξανά, βλέπουμε ξανά και ξανά τους κατηγορούμενους, βλέπουμε τις δηλώσεις τους με καρτέλες, βλέπουμε όμως τους κατηγορούμενους όχι όπως πρέπει να προσάγονται ενώπιόν σας και όπως προσάγονται αξιοπρεπείς και χωρίς χειροπέδες, αλλά με εκείνα τα φοβερά γιλέκα και σερνόμενοι από τους αστυνομικούς, γιατί αυτή την εικόνα έχουμε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν έχουν και φωτογραφίες από εδώ μέσα; Νομίζω έχουν πάρει.
Ι.ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ: Όχι δεν έχουν παρθεί ακόμα φωτογραφίες.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν επιτρέψατε εσείς;
Ι.ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ: Επιτρέψαμε, αλλά δεν μπορέσανε οι δημοσιογράφοι να δεσμευθούν, στο ότι δεν θα παρουσιάσουν φωτογραφίες του κλωβού μέχρις ότου αφαιρεθεί και είπαμε ότι μόλις αφαιρεθεί το κλουβί, θα παρθούν και οι φωτογραφίες. Αναπαράγονται λοιπόν και τα όσα λέγονται εδώ, αναπαράγεται η δίκη, μόνο που στη θέση των δικαστών είναι ο κ. Κακαουνάκης, ο κ. Τράγκας και ο κύριος?
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Σας παρακαλώ να μην λέτε ονόματα.
Ι.ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ: Είναι η αναπαραγωγή κύριε Πρόεδρε που γίνεται, που καταστρατηγεί ουσιαστικά τις διατάξεις του νόμου στην οποία δεν μπορείτε να αμυνθείτε και στην οποία δεν μπορούμε και να αμυνθούμε και εμείς. Ένα ζάπινγκ που έκανα χθες σε δυο – τρία κανάλια κάποια ώρα, διαπίστωσα -συγνώμη, είναι υποχρέωσή μου μέσα στα πλαίσια του υπερασπιστικού μου έργου γιατί είδα ότι εκπλαγήκατε- , διαπίστωσα ότι υπήρχαν τουλάχιστον 13 εκπρόσωποι της πολιτικής αγωγής να κάνουν δηλώσεις, ή να συμμετέχουν σε πάνελ και δυο μόνο από την πλευρά της υπεράσπισης γατί αυτοδεσμευθήκαμε οι της υπεράσπισης να μην προχωρήσουμε στην μεταφορά της δίκης στα κανάλια.
Αυτή λοιπόν είναι η πρώτη παρατήρηση. Το τεκμήριο επομένως, ή το αγαθό εκείνο που επιδιώκει να προστατεύσει ο 3090 με την συγκεκριμένη διάταξη, δεν προστατεύεται.
Επισήμανση δεύτερη. Η δημοσιότητα που επιβάλει το Σύνταγμα στις δίκες, είναι ένα δικαίωμα, είναι προς προστασία του δημοσίου συμφέροντος, του συμφέροντος της κοινωνίας να ενημερώνεται, είναι πολύ περισσότερο, για την προστασία του ίδιου του κατηγορούμενου, για να μπορεί να υφίσταται, να υπάρχει, να διατηρείται, ο έλεγχος της κοινωνίας στην διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης, μέσα στις αίθουσες του δικαστηρίου.
Αυτό το τεκμήριο, αυτό το αγαθό προστατεύεται και με στάθμιση των αντίστοιχων συμφερόντων. Τα αντίστοιχα συμφέροντα που είναι, η προστασία της ιδιωτικής ζωής, των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, που ρητά προστατεύονται και από το νόμο και τα οποία δεν πρέπει να εκτίθενται στην θέαση και στην ακρόαση του κάθε πολίτη.
Το γεγονός ότι και το Σύνταγμα και ο νόμος κάνει αυτή τη στάθμιση, την έκανε και προηγούμενα, ο 2172 -την έκανε μάλλον ο νόμος, σήμερα δεν την κάνει- την κάνει και το Σύνταγμα, είναι κάτι που αποτελεί επαρκή πιστεύω εγγύηση για τον κατηγορούμενο.
Νομίζω όμως ότι είναι σαφές ότι δεν προστατεύεται, θα διαφωνήσω με τον κ. Εισαγγελέα, τον οποίον να ζητήσω συγνώμη δεν είχα τη δυνατότητα να τον ακούσω, μου έχουν μεταφερθεί τα όσα δήλωσε, θα διαφωνήσω στο ότι τυχόν ο νόμος, ο 3090 στη συγκεκριμένη περίπτωση, προστατεύει και τον Εισαγγελέα.
Ο Εισαγγελέας, είναι αρχή, ασκεί λειτούργημα, δεν μπορεί να επικαλείται προσωπικούς λόγους έναντι της δημοσιότητας. Γι’ αυτόν το λόγο υπάρχει η δημοσιότητα, ακριβώς για να εκτίθεται αυτός και να εκτίθεστε εσείς στην κρίση του κοινού, στη κρίση της κοινωνίας, στον έλεγχο της κοινωνίας και εάν επικαλεστείτε ο καθένας από σας αυτούς τους ιδιωτικούς λόγους για τους οποίους δεν θέλετε να φαίνεστε, έχουμε πρόβλημα στη διεξαγωγή της δίκαιης δίκης.
Επισήμανση τρίτη. Νομίζω ότι όλες οι αιτιολογίες, όλα τα επιχειρήματα που ακούστηκαν υπέρ της συνταγματικότητας του νόμου και υπέρ της μη παρουσίας των τηλεοπτικών μέσων, ή της μη καταγραφής μάλλον, γιατί για την παρουσία των τηλεοπτικών μέσων είναι ένα επόμενο θέμα συζήτησης μέσα στην αίθουσα, όλα τα επιχειρήματα, είναι επιχειρήματα τα οποία πρέπει να σας προβληματίσουν, ακριβώς για την αντισυνταγματικότητα του νόμου.
Όλα τα επιχειρήματα τα οποία επικαλέστηκε η πολιτική αγωγή και όλη η επιχειρηματολογία εκείνη στην οποία στηρίχθηκε ο 3090, είναι επιχειρηματολογία η οποία αποδεικνύει το πόσο αναγκαία είναι η δημοσιότητα και το πόσο ο νόμος την καταστρατηγεί.
Ποια ήταν τα επιχειρήματα κωδικά που ακούστηκαν μέσα σ’ αυτή τη δίκη, υπέρ της μη παρουσίας των τηλεοπτικών μέσων μέσα στην αίθουσα;
Η μια σειρά επιχειρημάτων είναι η προστασία του Δικαστηρίου, αντίστοιχη με το επιχείρημα που επικαλέστηκε ο κ. Εισαγγελέας. Να ξαναπώ πάντως, κύριε Εισαγγελεύ, ότι δεν ήμουν στην αίθουσα, δεν ξέρω ακριβώς πώς τέθηκε, μου έχει μεταφερθεί από συναδέλφους, ελπίζω ότι δεν σας αδικώ. Αν όχι, θα με ανακαλέσετε στην τάξη.
Εάν λοιπόν για την προστασία του Δικαστηρίου και των παραγόντων της δίκης, είναι αναγκαία η αποβολή της κάμερας, η αποβολή των μέσων των δημοσιογραφικών, του Τύπου τελικά, γιατί είναι μέσο δημοσιογραφικό οι κάμερες, μέσα από την αίθουσα, έχουμε πρόβλημα πραγματικά, όπως είπα και πριν, στη διαδικασία με την οποία το Δικαστήριό σας θα απονείμει τη δίκη.
Αποφεύγει πραγματικά να εκτεθεί στη δημοσιότητα, την οποία του επιβάλει. Υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι επιχειρούν να το προστατεύσουν ακριβώς απ’ αυτή τη δημοσιότητα, την οποία επιβάλει ακριβώς το Σύνταγμα.
Η δεύτερη σειρά επιχειρημάτων τα οποία ακούστηκαν σ’ αυτή την αίθουσα για την μη παρουσία της κάμερας εδώ μέσα, ήταν το επιχείρημα της φίμωσης ουσιαστικά των κατηγορούμενων. Το να μην ακουστεί ο λόγος εκείνος, ο οποίος πιθανόν να είναι υπερασπιστικός των θέσεών τους, ο οποίος πιθανόν θα είναι υπερασπιστικός θέσεων, πεποιθήσεών, απόψεων και ιδεολογίας, την οποία δεν μπορεί να αποδεχθεί τυχόν το Δικαστήριό σας, ή τυχόν ένα κομμάτι της κοινωνίας, η οποία μπορεί να θεωρηθεί από κάποιους ότι δεν πρέπει να φθάσει στ’ αυτιά της κοινωνίας.
Αυτό όμως ισοδυναμεί με φίμωση των κατηγορούμενων, ισοδυναμεί δηλαδή με κατάργηση του δικαιώματος εκείνου ακριβώς, που το συνταγματικό άρθρο, ο συνταγματικός νομοθέτης προσπαθεί να εξασφαλίσει, το δικαίωμα του κατηγορούμενου να έχει λόγο και λόγο ο οποίος να ακούγεται και λόγο ο οποίος και αυτός να είναι σε επήκοο όλων και λόγο ο οποίος και αυτός σε συνάρτηση με τον δικό σας θα επιτρέψει στη κοινωνία να κρίνει, αν και κατά πόσο είναι ένοχοι, εάν και κατά πόσο έχουν ελαφρυντικά, εάν και κατά πόσο αντιστοιχεί το κατηγορητήριο και αυτό που τους αποδίδεται.
Υπήρχε ένα επιχείρημα, το οποίο προβλήθηκε και με αφορά πολύ και από την πλευρά της πολιτικής αγωγής και από την πλευρά της εισαγγελικής έδρας και είναι αυτό που αφορά την δική μας άρνηση να φωτογραφηθούν οι κατηγορούμενοι.
¶ρνηση η οποία συνδεόταν πολύ στενά με την παρουσία του κλωβού και διευκρινίστηκε επανειλημμένα ότι δεν έχουμε καμία αντίρρηση στη φωτογράφηση των κατηγορούμενων όταν αφαιρεθεί ο κλωβός και επιχειρήματα που ακούστηκαν που αφορούσαν τις δικές μας ενστάσεις, διαμαρτυρίες, καταγγελίες και κραυγές απελπισίας θα έλεγα, στο διάστημα των οκτώ μηνών, που οι κατηγορούμενοι και ιδιαίτερα η εκ των κατηγορούμενων την οποία υπερασπίζομαι η κα Σωτηροπούλου διασύρθηκε, διαπομπεύτηκε από τον Τύπο, τόσο κατά την διάρκεια κατά την οποία ήταν απλώς σύζυγος, πρώην σύζυγος ενός υπόπτου, εν συνεχεία όταν αποκαλύφθηκε ότι ήταν και σύντροφος ενός δεύτερου υπόπτου, όταν συνέχισε να είναι η ίδια ύποπτη και όταν κατέστη η ίδια κατηγορούμενη.
Υπήρχε ένας διασυρμός, μια διαπόμπευση χωρίς προηγούμενο, η οποία ήταν υπαίτια για το ότι βρίσκεται σήμερα σ’ αυτή την αίθουσα. Αν ο διασυρμός αυτός δεν είχε γίνει με τον τρόπο που έγινε, αν δεν έβγαιναν οι εφημερίδες τότε να κραυγάζουν όταν ο ανακριτής την άφησε ελεύθερη, θεώρησε ότι δεν χρήζει προφυλάκισης, μετά την απολογία της, εάν δεν έβγαινε ο Τύπος να κραυγάζει ότι είναι υπόλογη η δικαιοσύνη, η κα Σωτηροπούλου δεν θα βρισκόταν πιθανόν σ’ αυτή την αίθουσα, αλλά σίγουρα - σίγουρα δεν θα βρισκόταν στην από κάτω, δεν θα βρισκόταν στο κελί που βρίσκεται κάτω από τα πόδια σας, όπως άκουσα χθες να λέει στην τοποθέτησή της.
Κατ’ εκείνη την περίοδο, επιχειρήσαμε όλα τα μέσα για να την προστατεύσουμε. Καταφύγαμε σε όλες τις αρχές.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ναι, αλλά εδώ μας ενδιαφέρει εάν θα μπει η κάμερα εδώ μέσα.
Ι.ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ: Αφορά την διαδικασία κύριε Πρόεδρε και γι’ αυτό αναφέρομαι.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ:Τι να πω τώρα, είχαμε εμείς σαν Δικαστήριο καμία ευθύνη;
Ι.ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ: Δεν έχετε καμία ευθύνη, είναι αναγκαίο όμως να σταθμίσουμε εκείνα τα γεγονότα, στο βαθμό που τα επικαλέστηκε ιδιαίτερα η πολιτική αγωγή. Θα μου επιτρέψετε να συνεχίσω;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Και εγώ τους είπα να μην αναφέρονται σε οτιδήποτε άλλο δεν έχει σχέση με το εάν θα επιτραπούν ή δεν θα επιτραπούν τα τηλεοπτικά.
Ι.ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ: Αναφέρομαι διότι, είναι μια στάθμιση επιχειρημάτων, την οποία οφείλω να καταθέσω στο Δικαστήριό σας.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αν νομίζετε, βεβαίως.
Ι.ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ: Κατ’ εκείνο το διάστημα ο νόμος προστάτευε την κατηγορούμενη, την ύποπτη, την σύζυγο του υπόπτου και πάει λέγοντας. Την προστάτευε ο 2172, την προστάτευε ο νόμος περί προστασίας προσωπικών δεδομένων, την προστάτευαν μια πληθώρα άλλων διατάξεων, διότι διαπομπευόταν εκτός αυτής και το παιδί της και η οικογένειά της κλπ.
Παρά την ισχυρή προστασία που παρείχαν οι νόμοι και οι θεσμοί μας, κανείς θεσμός δεν ήταν ικανός σε εκείνη τη φάση να την προστατεύσει. Η αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων απέσχε από οποιαδήποτε απόφαση, απέσχε από οποιαδήποτε απόφαση το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο, ή ψέλλισε μάλλον κάτι, απέσχε η ΕΣΗΕΑ, απέρριψε τις προσφυγές που κάναμε στο Πειθαρχικό και απορρίφθηκαν και τα ασφαλιστικά μέτρα από τις δικαστικές αρχές στις οποίες καταφύγαμε, ζητώντας την εφαρμογή του 2172.
Σε πρώτη φάση τουλάχιστον, το πρώτο αίτημα προσωρινής διαταγής στη φάση της κρίσης απορρίφθηκε, με αποτέλεσμα να εκτεθεί για ένα ακόμα μήνα η κα Σωτηροπούλου στη χλεύη των καναλιών μέχρι που προχωρήσαμε σε δεύτερη αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, περιορίζοντας και σημαντικά τα αιτήματά μας και η οποία τουλάχιστον σε επίπεδο προσωρινής διαταγής έγινε δεκτή.