Θλιβερή πρωτιά νέων μολύνσεων HIV ανάμεσα στους χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών ουσιών κατέχει η Ελλάδα, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα ναρκωτικά.
Θλιβερή πρωτιά νέων μολύνσεων HIV ανάμεσα στους χρήστες ενέσιμων ναρκωτικών ουσιών κατέχει η Ελλάδα, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τα ναρκωτικά.
Ειδικότερα, οι νέες μολύνσεις με τον ιό HIV αυξήθηκαν στην Ελλάδα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης, κατάσταση η οποία μπορεί να συγκριθεί μόνο με τη Ρουμανία.
Όπως έκανε γνωστό και ο υπουργός Υγείας Ανδρέας Λυκουρέντζος, μία σημαντική αλλαγή ως προς τις περιπτώσεις των νέων λοιμώξεων HIV έχει παρατηρηθεί στην Ελλάδα τα δύο τελευταία χρόνια: Το πρώτο δεκάμηνο του 2012, ο μεγαλύτερος αριθμός δηλωθέντων περιστατικών HIV αφορούσε Χρήστες Ενδοφλέβιων Ναρκωτικών.
Παράλληλα, εκτιμάται ότι και οι μολύνσεις απο Ηπατίτιδα C είναι ιδιαίτερα αυξημένες ανάμεσα στους χρήστες και αποτελεί, πλέον, ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για το σύνολο της Ευρώπης.
Η ηπατίτιδα C, η οποία μεταδίδεται μέσω της κοινής χρήσης βελόνων, συριγγών και άλλων συνέργων, όπως προκύπτει από τα εθνικά δείγματα, έχει μολύνει ποσοστό 18% έως 80% των χρηστών, οι οποίοι δεν αναζητούν ιατρική βοήθεια.
Γνωστή και ως «σιωπηλή επιδημία» η ηπατίτιδα C μπορεί να μη διαγνωσθεί για μεγάλο διάστημα, ενώ πολλοί από τους πάσχοντες εμφανίζουν ήπια ή καθόλου συμπτώματα για 20 χρόνια ή περισσότερο.
Εξάλλου, τουλάχιστον 73 «νέα ναρκωτικά» τα οποία παρασκευάζονται από ουσίες ελεύθερες στο εμπόριο και διαφημίζονται ως νόμιμα διεγερτικά μέσω διαδυκτίου, εντοπίστηκαν μέσα στο 2012 και αποτελούν τον νέο πονοκέφαλο των διωκτικών αρχών στη Γηραιά Ήπειρο.
Η κάνναβη, παρότι παλαιά ουσιά, εξακολουθεί να προτιμάται από το 1% των ενηλίκων Ευρωπαίων, οι οποίοι κάνουν καθημερινή χρήση της, με σημαντικές συνέπειες στην ψυχική υγεία τους, όπως παρατηρεί η έκθεση.
Η χρήση, αλλά και η προσφορά ηρωίνης μειώνεται στις περισσότερες χώρες, λόγω των προβλημάτων υγείας που συνεπάγεται για τους χρήστες, αλλά και των προγραμμάτων υπακατάστασής της.
Η Ελλάδα μαζί με άλλες βαλκανικές χώρες, γίνεται η νέα πύλη εισόδου της κοκαΐνης στην Ευρώπη, καθώς, τα τελευταία χρόνια, αυξήθηκαν οι κατασχέσεις της ουσίας στην περιοχή. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το στοιχείο που αναφέρει ότι συνθετικά ναρκωτικά, όπως η μεθαμφεταμίνη, πλέον, συναντώνται και σε χώρες όπου παραδοσιακά δεν υπήρχαν, ανάμεσά τους και η Ελλάδα.
Ενθαρρυντικές είναι οι διαπιστώσεις της έκθεσης για την πρόληψη των θανάτων μετά από χρήση, με τη χορήγηση αντίδοτου και τη σωστή ενημέρωση για τις πρώτες βοήθειες που μπορεί να δώσει κάποιος σε έναν χρήστη που κινδυνεύει.
Επίσης, αισιόδοξο είναι το γεγονός, ότι όλο και περισσότεροι χρήστες σε ολόκληρη την Ευρώπη ζητούν βοήθεια για απεξάρτηση.
Ικανοποιημένη αλλά και θορυβημένη από τα ευρήματα της έκθεσης δήλωσε η ευρωπαία επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Σεσίλια Μάλμστρεμ.
«Με χαροποιεί το γεγονός ότι χάρη στις αποφασιστικές πολιτικές κατά των ναρκωτικών και στα πρωτοφανώς υψηλά επίπεδα των θεραπειών απεξάρτησης, η χρήση ηρωϊνης, κοκαϊνης και κάνναβης φαίνεται να φθίνει σε κάποιες χώρες. Είμαι, όμως, θορυβημένη από το γεγονός ότι το ένα τέταρτο των ευρωπαίων ενηλίκων -85 εκατομμύρια άνθρωποι- έχει κάνει χρήση παράνομων ουσιών και ότι διαχρονικά η χρήση ουσιών στην Ευρώπη παραμένει υψηλή», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Η ευρωπαία επίτροπος προβληματίζεται επίσης με την αγορά διεγερτικών, η οποία χαρακτηρίζεται από μία ανελέητη προσφορά νέων ουσιών που συνεχώς διαφοροποιούνται.
«Το γεγονός ότι τον τελευταίο χρόνο ανιχνεύθηκαν 70 νέες ουσίες αποδεικνύει ότι οι πολιτικές κατά των ναρκωτικών πρέπει να προσαρμοστούν στις μεταλλασσόμενες αγορές», είπε η Μάλμστρεμ.
Τα 73 νέα ναρκωτικά και η συνθετική κάνναβη
Το 2012, 73 νέες ψυχοδραστικές ουσίες κοινοποιήθηκαν επίσημα, για πρώτη φορά, μέσω του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ.
Από αυτές τις ουσίες, οι 30 ήταν συνθετικά κανναβινοειδή, τα οποία μιμούνται τις επιδράσεις της κάνναβης. «Τα εν λόγω προϊόντα, τα οποία μπορεί να είναι εξαιρετικά υψηλής δραστικότητας, αναφέρονται πλέον από όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες», υπογραμμίζεται στην έκθεση.
Οι 19 ουσίες ανήκαν σε «λιγότερο γνωστές ή λιγότερο μελετημένες χημικές ομάδες».
Επίσης, αξιοσημείωτη ήταν η ανίχνευση 14 νέων υποκατεστημένων φαιναιθυλαμινών, αριθμός που για πρώτη φορά ανέρχεται σε αυτά τα επίπεδα, από το 2005.
Σύμφωνα με την πλήρη ετήσια ανασκόπηση του έργου του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ για τα νέα ναρκωτικά, υπάρχουν ενδείξεις περιορισμού της παρασκευής και διακίνησης των νέων ναρκωτικών στην Ευρώπη.
Αντίθετα, αναφέρεται ότι τα ναρκωτικά αυτά παρασκευάζονται από ουσίες ή και φάρμακα που κυκλοφορούν ελεύθερα στο εμπόριο και αρκετά από αυτά εισάγονται από την Κίνα και την Ινδία. Μάλιστα, πωλούνται συχνά και μέσω διαδικτύου με την επισήμανση ότι είναι νόμιμα (Legal Highs).
Ωστόσο, τονίζεται ότι η παρακολούθηση των νέων ναρκωτικών δεν έχει να κάνει μόνο με την «καταμέτρηση αριθμών», αλλά και με την ενημέρωση του κόσμου για τις βλάβες που προκαλούν.
Σταθερά πρώτη η κάνναβη
Η κάνναβη, σύμφωνα με την έκθεση, αποτελεί μία ανθεκτική και διαφοροποιημένη αγορά, η οποία εξακολουθεί να δημιουργεί ανησυχίες για επικίνδυνη χρήση, με παρήγορο στοιχείο την αυξημένη ζήτηση χρηστών κάνναβης για θεραπεία.
Περίπου 77 εκατομμύρια ευρωπαίοι, ηλικίας 15 έως 64 ετών, έχουν κάνει χρήση κάνναβης τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, εκ των οποίων 20 εκατομμύρια έκαναν χρήση την περασμένη χρονιά. Στοιχεία από πρόσφατη μελέτη δείχνουν, ότι η χρήση της παραμένει υψηλή παρά τις σταθεροποιητικές τάσεις που διαφαίνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη. Επίσης, παρατηρείται αυξανόμενη διαφοροποίηση των προϊόντων κάνναβης που διατίθενται στην αγορά.
Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι η φυτική κάνναβη (μαριχουάνα), ενίοτε υψηλής δραστικότητας, εξαπλώνεται στην Ευρώπη, καθώς σχεδόν όλες οι χώρες αναφέρουν, πλέον, εγχώρια καλλιέργεια του προϊόντος. Η μεγαλύτερη απειλή αφορά την υγεία των 3 εκατομμυρίων ευρωπαίων (περίπου 1% των ευρωπαίων ενηλίκων) που υπολογίζεται ότι κάνουν χρήση της ουσίας σε καθημερινή ή σχεδόν καθημερινή βάση.
Παρήγορο είναι το γεγονός ότι στην Ευρώπη ο αριθμός των χρηστών που ξεκίνησαν θεραπεία απεξάρτησης από την κάνναβη, αυξήθηκε κατά ένα τρίτο τα τελευταία χρόνια, ανεβαίνοντας από τις 45.000 το 2006 στις 60.000 το 2011, καθιστώντας την κάνναβη τη συχνότερα αναφερόμενη ουσία μεταξύ των χρηστών που ξεκινούν θεραπεία για πρώτη φορά.
Σε μία νέα ανάλυση παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά των ατόμων που κάνουν συχνή και επικίνδυνη χρήση κάνναβης. Πρόκειται, κυρίως, για νέους άνδρες που κάνουν χρήση, στο πλαίσιο της παρέας, με φίλους τους και λιγότερο για γυναίκες και άνδρες άνω των 40 ετών.
Μειώνεται η χρήση και η προσφορά της ηρωίνης
Τα τελευταία στοιχεία σχετικά με την αυξανόμενη ζήτηση για θεραπείες και τις κατασχέσεις, αποκαλύπτουν πτωτικές τάσεις στη χρήση και ττη διάθεση ηρωϊνης. Οι μεγαλύτερες μειώσεις χρήσης της ηρωϊνης καταγράφονται στις χώρες της δυτικής Ευρώπης, κάτι που αποδίδεται στις αρνητικές επιτώσεις που έχει η ουσία στη δημόσια υγεία.
Επίσης, επιβεβαιώνεται μείωση, που παρατηρείται για πρώτη φορά την τελευταία δεκαετία, στη ζήτηση για θεραπείες απεξάρτησης από την ουσία, ενώ τα στοιχεία από χρήστες σε θεραπεία συνεχίζουν να καταδεικνύουν πτώση στην ενέσιμη χρήση ηρωϊνης.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τον αντίκτυπο των παρεμβάσεων, π.χ. θεραπεία υποκατάστασης, ενδέχεται να έχει συντελέσει στη μείωση που παρατηρείται στην Ευρώπη όσον αφορά τις νέες μολύνσεις από τον ιό HIV λόγω χρήσης ναρκωτικών.
Ωστόσο, οι πρόσφατες επιδημικές εκρήξεις του HIV σε Ελλάδα και Ρουμανία ανακόπτουν αυτήν τη θετική τάση, υπογραμμίζοντας την ανάγκη παροχής πρόσφορων υπηρεσιών μείωσης της βλάβης και θεραπείας.