Η Ευρωπαϊκή Ενωση γυρίζει σελίδα. Δεν είναι πια η Δυτική Ευρώπη. Είναι μια άλλη Ευρώπη, μια μεγαλύτερη Ευρώπη 450 εκατομμυρίων κατοίκων, γεμάτη προκλήσεις, ευκαιρίες αλλά και αβεβαιότητες.
Η Eυρωπαϊκή Ενωση έχει ήδη μια προϊστορία τεσσάρων επιτυχών διευρύνσεων. Το1973 με την Δανία, Ιρλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο, το 1981 με την Ελλάδα , το 1986 με την Πορτογαλία και Ισπανία και το 1995 με την Αυστρία, Φινλανδία και Σουηδία. Ωστόσο, η σημερινή διεύρυνση δεν έχει ιστορικό προηγούμενο από άποψη κλίμακας και πολυμορφίας.
Οι βάσεις για τη διεύρυνση προς Ανατολάς είχαν τεθεί από το 1993 με τις σχετικές αποφάσεις του Eυρωπαϊκού Συμβουλίου της Kοπεγχάγης. H Ε.Ε. κίνησε επίσημα τη διαδικασία για την τελική φάση, το Μάρτιο του 1998, καλύπτοντας τις 10 χώρες που τώρα γίνονται αποδεκτές στην ευρωπαϊκή οικογένεια, καθώς επίσης και τη Βουλγαρία, Ρουμανία και Τουρκία, με τις οποίες συνεχίζονται οι ενταξιακές ή προενταξιακές διαδικασίες.
Η διαδικασία κρίσης των υποψηφίων δεν ολοκληρώνεται οριστικά με την υπογραφή των Συνθηκών Προσχώρησης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεχίσει να ελέγχει την πρόοδό τους και θα υποβάλει νέα έκθεση τον Νοέμβριο του 2003. Στο μεταξύ η Επιτροπή θα παρέχει σε αυτές τις χώρες επιπλέον ενίσχυση, προκειμένου να διασφαλισθεί η εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου, ενώ μπορεί πάντα να ζητήσει περαιτέρω μεταρρυθμίσεις από τις χώρες αυτές.
Φτωχές με τα κοινοτικά δεδομένα είναι οι περισσότερες από τις «10» -με εξαίρεση την Κύπρο και τη Μάλτα και ως ένα βαθμό τη Σλοβενία- αφού το κατά κεφαλήν ΑΕΠ τους ισοδυναμεί με το 1/4 ή το 1/3 μέχρι το 1/2 του μέσου ΑΕΠ των «15».
Η ένταξη των «10» θα κοστίσει 40,8 δισ. ευρώ. Αυτό είναι το ποσό με το οποίο θα επιβαρυνθεί ο κοινοτικός προϋπολογισμός από το 2004 ως και το 2006, σύμφωνα με τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της Κοπεγχάγης. Οι νέες χώρες ωστόσο θα κληθούν να χρηματοδοτήσουν τη διεύρυνση, συμμετέχοντας με 15 δισ. ευρώ στο κόστος της ένταξής τους. Αφαιρώντας αυτό το ποσό από το συμφωνηθέν ποσό προκύπτει κόστος περίπου 66 ευρώ ανά κάτοικο της Ε.Ε. για την επόμενη τριετία.
Η διεύρυνση εξάλλου αυξάνει το ποσοστό των φτωχών Ευρωπαίων στο 25% από 18% σήμερα, αλλά και τις κοινωνικές ανισότητες. Το μέσο εισόδημα των πλουσιότερων περιοχών θα είναι 4,4 φορές υψηλότερο από το μέσο εισόδημα των φτωχότερων περιοχών, σε σχέση με 2,2 που είναι σήμερα.
Η διεύρυνση ωστόσο δεν ολοκληρώνεται με την προσχώρηση των «10» αλλά συνεχίζεται με τις χώρες του «δεύτερου κύματος» και, αργότερα, με τις εν δυνάμει υποψήφιες χώρες των Βαλκανίων.
Η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει ότι «οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα η οποία σέβεται τις αρχές που θέτει το άρθρο 6 μπορεί να υποβάλει αίτηση ένταξης». Πρόκειται για τις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, του σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα, τις θεμελιώδεις ελευθερίες και τις αρχές της ελεύθερης αγοράς.
K.T.