Ο πρώτος έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες, κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό, «ζωντανεύει» ξανά μέσα από το προσωπικό του αρχείο.
Ο πρώτος έλληνας συγγραφέας του οποίου τα έργα μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες, κάνοντας γνωστή την ελληνική λογοτεχνία στο εξωτερικό, «ζωντανεύει» ξανά μέσα από το προσωπικό του αρχείο.
Στο πλαίσιο των - ιστορικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος - εκδηλώσεών της, η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη παρουσιάζει το αρχείο του μεγάλου μας πεζογράφου Ηλία Βενέζη, συνοδευόμενο από μικρή έκθεση αρχειακού υλικού, στο αμφιθέατρο Cotsen Hall της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών, σήμερα, Τρίτη 9 Απριλίου, στις 7 το απόγευμα, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.
Το αρχείο - που δωρίστηκε στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη από την κόρη του συγγραφέα, Άννα Βενέζη – Κοσμετάτου, το 2010, και βρίσκεται στη διαδικασία της επεξεργασίας - αποτελείται από την προσωπική και επαγγελματική του αλληλογραφία (συμπεριλαμβανομένων των επιστολών που έστειλε μέσα από τη φυλακή και της αλληλογραφίας του με εκδότες και κριτικούς), αδημοσίευτες ραδιοφωνικές ομιλίες από τη θητεία του στην Εθνική Ελληνική Ραδιοφωνία και αποκόμματα εφημερίδων.
Η παρουσίασή του θα γίνει από τους Άννα Βενέζη - Κοσμετάτου, Τάκη Θεοδωρόπουλο (συγγραφέα), Δήμητρα Παπακωνσταντίνου (Demos Fellow) και Ναταλία Βογκέικωφ - Brogan (Υπεύθυνη Αρχείων Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα).
Υπό διωγμό και αιχμαλωσία
Γεννημένος στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας, στις 4 Μαρτίου 1904, σύμφωνα με αυτοβιογραφικό του σημείωμα, ο Ηλίας Βενέζης έζησε εκεί τα πρώτα χρόνια της ζωής του, μέχρι τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο, το 1914, όταν και εγκαταστάθηκε με τη μητέρα και τα αδέρφια του στη Μυτιλήνη, μέχρι το 1919. Το 1922, η οικογένειά του εγκατέλειψε οριστικά πλέον τη Μικρά Ασία. Όμως, εκείνος δεν πρόλαβε να επιβιβαστεί στο πλοίο. Αιχμαλωτίστηκε και εστάλη στα εργατικά τάγματα για 14 μήνες, καταγράφοντας αργότερα τις εμπειρίες του στο πρώτο του μυθιστόρημά, το «Νούμερο 31328».
Μετά την απελευθέρωσή του, το 1923, επέστρεψε στη Μυτιλήνη, όπου υπήρχε αξιόλογη λογοτεχνική κίνηση, με πρωτεργάτη τον Στρατή Μυριβήλη, ο οποίος τον παρακίνησε να καταγράψει την αιχμαλωσία του.
Εργαζόταν στην Τράπεζα της Ελλάδος, από όπου πήρε μετάθεση και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, το 1932. Εκεί, διώχθηκε για τις πολιτικές του ιδέες από τον νόμο του «Ιδιωνύμου» της δικτατορίας του Μεταξά και, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, συνελήφθη με την κατηγορία ότι σε συγκέντρωση του προσωπικού της Τράπεζας είχε μιλήσει για ελευθερία, και κλείστηκε στις φυλακές Αβέρωφ. Η εκτέλεσή του απετράπη έπειτα από αντιδράσεις του πνευματικού κόσμου.
Μετά τον πόλεμο, διαδραμάτισε ενεργό ρόλο στην πνευματική ζωή της χώρας, αναλαμβάνοντας επίσημες θέσεις, και το έργο του γνώρισε πολύ μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα μυθιστορήματα και τα διηγήματά του αντανακλούν τις φρικτές εμπειρίες του, πριν και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του, υπέφερε από σοβαρό πρόβλημα υγείας. Έφυγε από τη ζωή στις 3 Αυγούστου 1973, από καρκίνο του λάρυγγα, και τάφηκε στη Μήθυμνα της Λέσβου.
Πληροφορίες
Αμφιθέατρο Cotsen Hall της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, Αναπήρων Πολέμου 9 – Κολωνάκι, τηλ.: 210 7236313.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης