«Δεν γίνεται ποτέ συζήτηση στην Ευρώπη για το τι πρέπει να γίνει. Αντί γι' αυτό, οι Ευρωπαίοι ρωτούν: τι θα κάνουν οι Αμερικανοί; Οι Ευρωπαίοι δεν θεωρούν πως αποτελούν φορείς αλλαγής», επισημαίνει ο αμερικανός φιλόσοφος Μάικλ Ουόλσερ.
«Οι θεσμοί της Ευρωπαϊκής Κοινότητας έχουν μέχρι στιγμής παράγει ευρωπαϊκό βούτυρο, κρασί, τυρί, μοσχαρίσιο κρέας, αλλά δεν έχουν παράγει ακόμα Ευρωπαίους», υποστήριζε ο Louisse Weiss.
Να συμπληρώσουμε ότι έχουν παράγει και το ευρώ, αλλά το θέμα είναι αν θα καταφέρει η Ευρώπη να πετύχει την ολοκλήρωσή της, να αποκτήσει ενιαία συνείδηση και ταυτότητα ή θα έχει το ρόλο ενός πολιτικού Ερυθρού Σταυρού, που θα προστρέχει να «μπαλώσει» τα αποτελέσματα των αμερικανικών ενεργειών;
Mπορεί τα σύνορα της νέας διευρυμένης Ευρώπης να φτάνουν ως τη Ρωσία και τα εσωτερικά τείχη να έπεσαν, αλλά η Ευρώπη παραμένει κατά βάση μια εμπορική συνένωση. Θα μετεξελιχθεί σε ισχυρή πολιτική οντότητα; Είναι έτοιμη και ώριμη να δώσει απαντήσεις στις προκλήσεις και τα διλήμματα; Είναι έτοιμη να κάνει σημαντικές τομές στον τρόπο που λειτουργεί, οι οποίες εκ των πραγμάτων προκειμένου να αποδειχθούν αποτελεσματικές θα σημάνουν και λιγότερη δημοκρατία;
Παράδειγμα, το βέτο ιδιαίτερα σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Αν καταργηθεί θα σημάνει περιορισμό της εθνικής κυριαρχίας. Αν δεν καταργηθεί, πώς θα υλοποιηθεί κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική;
Αλλο παράδειγμα η εναλλασσόμενη προεδρία. Κανένας πρόεδρος με εξάμηνη θητεία δεν μπορεί να πάρει πρωτοβουλίες και να αντιμετωπίσει έναν Μπους, τον όποιο αμερικανό πρόεδρο, με πενταετή θητεία και σχεδόν απεριόριστη εξουσία. Αλλά και μόνιμη προεδρία θα δημιουργήσει χώρες δύο ταχυτήτων.
«Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί δια μιας, ούτε σε ένα συνολικό οικοδόμημα», δήλωνε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Robert Schuman στις 9 Μαϊου του 1950. Εχει περάσει μισός αιώνας και το ζητούμενο παραμένει. Και δεν είναι θέμα ευχών, αλλά βούλησης και αποφάσεων.
* Η φωτογραφία είναι μέρος της αφίσας του 1998 για την Ημέρα της Ευρώπης.