Πόλεμοι, νίκες, ήττες και σημαντικές ελληνικές ιστορικές στιγμές αφηγούνται με εικόνες την ιστορία τους, σαν λαϊκές οπτικές παραστάσεις, που υψώνουν με υπερηφάνεια τη σημαία τους.
Πόλεμοι, νίκες, ήττες και σημαντικές ελληνικές ιστορικές στιγμές αφηγούνται με εικόνες την ιστορία τους, σαν λαϊκές οπτικές παραστάσεις, που υψώνουν με υπερηφάνεια τη σημαία τους.
Έλληνες εικονογράφοι των αρχών του 20ου αιώνα σχεδιάζουν την ελληνική επανάσταση στην έκθεση «Τον καιρό των Ελλήνων», που εγκαινιάζεται στην πινακοθήκη Γρηγοριάδη σήμερα, Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου, στις 7.30 το απόγευμα, με την παρουσίαση της περφόρμανς της εικαστικού Κατερίνας Αθανασίου, με τίτλο «Οι σημαίες».
Με την επιμέλεια του Παναγιώτη Σ. Παπαδόπουλου, στην έκθεση - που θα διαρκέσει έως τις 26 Μαρτίου - παρουσιάζονται έργα των σημαντικότερων εικονογράφων, όπως οι Κόλμαν, Χάουπτ, Χρηστίδης, Αριστέας, καθώς και έργα του Θεόφιλου.
Αποτυπώνοντας το λαϊκό ασυνείδητο
H λαϊκή εικονογραφία των αρχών του 20ού αιώνα, δηλαδή το έγχρωμο χαρακτικό, συνήθως λιθογραφία, που πραγματοποιείται από κάποιον αυτοδίδακτο ή ακαδημαϊκό ζωγράφο και παρουσιάζει ένα σημαντικό θέμα, τις περισσότερες φορές ιστορικό, προσφέροντας μία οπτική αναπαράστασή του, ανέδειξε σημαντικούς καλλιτέχνες, αποτυπώνοντας για μισό αιώνα το λαϊκό ασυνείδητο.
Χαρακτηριστικό της λαϊκής λιθογραφίας είναι ότι τυπώνεται σε πολλά αντίτυπα, σε φτηνό χαρτί μεγάλων διαστάσεων και αναρτάται στους δημόσιους χώρους της εποχής, όπως τα σχολεία, τα καφενεία και αλλού. Η ανάπτυξη της στη χώρα μας ξεκίνησε το 1840, όταν ο στρατηγός Μακρυγιάννης είχε την ιδέα να τυπωθούν σε λιθογραφίες θέματα από την ελληνική επανάσταση που είχαν ζωγραφίσει ο Παναγιώτης Ζωγράφος και οι γιοι του.
Στην πρώτη περίοδο της ανάπτυξής της (1840 - 1890), πραγματοποιήθηκαν ελάχιστες λιθογραφικές αποτυπώσεις, μέσα από ζωγραφικά έργα των Αδάμ, Ιατρίδη και Ζωγράφου. Η ευρεία διάδοσή της συντελέστηκε το διάστημα 1890 – 1935, το οποίο χωρίζεται σε τρεις επιμέρους περιόδους, ανάλογα με τη δραστηριοποίηση συγκεκριμένων καλλιτεχνών και την ανάπτυξη ενός ιδιαίτερου εκφραστικού ιδιώματος.
Την περίοδο 1890 - 1900, τέσσερις, κυρίως, καλλιτέχνες παράγουν λαϊκές λιθογραφίες: ο Καρυστινός, ο Κόλμαν, ο Χάουπτ και ο Χρηστίδης. Την περίοδο 1900 - 1915, εκτός από τον Χρηστίδη και τον Χάουπτ, δραστηριοποιείται για ένα διάστημα και ο Αριστεύς, ενώ την τελευταία περίοδο, 1915 - 1935, η λαϊκή λιθογραφία είναι αποκλειστικό έργο των Χρηστίδη και Χάουπτ.
Ο σημαντικότερος καλλιτέχνης της λαϊκής εικονογραφίας παραμένει ο Σωτήρης Χρηστίδης (1858 - 1940), ο οποίος εικονογράφησε όλη την πορεία του τόπου μας, απεικονίζοντας τις μεγάλες αφηγήσεις της εποχής: πολέμους, πραξικοπήματα, εξεγέρσεις, θέματα της κλασικής αρχαιότητας, τον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897, τους Βαλκανικούς Πολέμους, τη Μικρασιατική Εκστρατεία, αλλά και την καθημερινή λαϊκή μυθολογία μέσα από τα λαϊκά αναγνώσματα.
Τα έργα του Θεόφιλου στηρίζονται στα εικονογραφικά πρότυπα που δίνονταν μέσα από τις λιθογραφίες του Χρηστίδη και πολλά από αυτά είναι πιστές μεταφορές των εικόνων του.
Πληροφορίες
Πινακοθήκη Γρηγοριάδη, Μαρίνου Αντύπα 18 - Ν. Ηράκλειο, τηλ.: 210 2719744. Είσοδος ελεύθερη. Ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 10:00 - 15:00, Τετάρτη: 18:00 - 22:00, Σάββατο, Κυριακή: 11:00 - 14:00, Δευτέρα: κλειστά.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης