Η ισραηλινή Αριστερά υποστήριζε ανέκαθεν ότι ο μόνος τρόπος να φτάσει το Ισραήλ σε μια πραγματική συμφιλίωση με τον αραβικό κόσμο είναι μέσα από τη διευθέτηση του Παλαιστινιακού. Η Δεξιά, αντίθετα, υποσχόταν «επώδυνες παραχωρήσεις» στους Παλαιστινίους, μόνο μετά την εξουδετέρωση των απειλών που συνιστούν για το Ισραήλ τα «απείθαρχα κράτη» της περιοχής: το Ιράν, το Ιράκ και η Συρία.
Την επιλογή του Τζορτζ Μπους να πλήξει το Ιράκ και να τοποθετήσει το Παλαιστινιακό σε δεύτερη μοίρα, τήν εισέπραξε ο Αριέλ Σαρόν ως δικαίωση της πολιτικής του.
Το τεστ για την αμερικανική πολιτική, τώρα που ο πόλεμος στο Ιράκ τελείωσε, η Συρία γύρισε στον «ορθό δρόμο» και η αμερικανική στρατιωτική μηχανή είναι παραταγμένη στα σύνορα με το Ιράν, είναι κατά πόσον ο πρόεδρος Μπους μπορεί πραγματικά να πιέσει την ισραηλινή Δεξιά να κάνει υποχωρήσεις στο Παλαιστινιακό.
Με άλλα λόγια, γράφει στους «Financial Times» ο πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Σλόμο Μπεν Αμί, είναι έτοιμος ο Μπους να ξεσκεπάσει τη μπλόφα του Σαρόν;
Ο «οδικός χάρτης» για την ειρήνη και οι διεθνείς διασκέψεις που συνδέονται με αυτόν, μοιάζουν με επανάληψη της λογικής του πρώτου πολέμου του Κόλπου. Τότε, η ίδια συμμαχία που είχε κάνει τον πόλεμο οργάνωσε στη Μαδρίτη μια διεθνή διάσκεψη για τη Μέση Ανατολή.
Μέχρι τώρα, αντίθετα με τον πατέρα του, ο Τζορτζ Μπους δεν έχει δείξει αρετές ενός ανθρώπου που οικοδομεί συμμαχίες. Πρέπει έτσι να αποδείξει ότι η μονομερής πολιτική του σε περίοδο πολέμου δεν αποτελεί μειονέκτημα όταν πρέπει να προωθήσει την ειρήνη.
Η διαφορά δεν βρίσκεται όμως μόνο στις φτωχές διπλωματικές ικανότητες της σημερινής αμερικανικής κυβέρνησης. Είναι βαθύτερη. Τότε, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπό την ηγεσία του Τζέιμς Μπέικερ ήταν ο πραγματικός αρχιτέκτονας της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή. Σήμερα, όχι μόνο ο Κόλιν Πάουελ δεν απολαμβάνει της πλήρους εμπιστοσύνης του προέδρου, αλλά το Στέιτ Ντιπάρτμεντ παίζει σαφώς δευτερεύοντα ρόλο στη χάραξη των στρατηγικών προτεραιοτήτων της Αμερικής.
Στην πρώτη θέση βρίσκεται ένας Λευκός Οίκος που κυριαρχείται από τη θρησκευτική πίστη και ένα Πεντάγωνο που κυριαρχείται από τα «γεράκια». Κι αυτοί δεν θέτουν σε πρώτη μοίρα το Παλαιστινιακό.
Επιπλέον, η ομάδα Μπους-Μπέικερ δεν κατάφερε να επανεκλεγεί επειδή, μεταξύ άλλων, δεν δίστασε να συγκρουστεί με τον τότε πρωθυπουργό του Ισραήλ, παρόλο που αυτό είχε κόστος στην εσωτερική πολιτική σκηνή. Οι φιλικές σχέσεις με τους Αραβες συμμάχους τους, και κυρίως με τη Σαουδική Αραβία, είχαν γι' αυτούς κεφαλαιώδη σημασία.
Το μάθημα που διδάχθηκε ο σημερινός πρόεδρος από την εμπειρία του πατέρα του είναι ότι δεν πρέπει με κανέναν τρόπο χάσει την εκλογική του βάση, δηλαδή τους Εβραίους και το φιλο-ισραηλινό λόμπι.
Η άσκηση πίεσης στον Σαρόν υπέρ της ειρήνης δεν είναι και η καλύτερη κίνηση για έναν πρόεδρο που σε ένα χρόνο θα βρεθεί αντιμέτωπος με εκλογές.
Αν η προηγούμενη κυβέρνηση Μπους είχε πίσω της μια σαφή συμμαχία αραβικών κρατών που είχαν λάβει μέρος στον πόλεμο κατά του Σαντάμ Χουσεϊν, η σημερινή κυβέρνηση πολέμησε στο Ιράκ έχοντας απέναντί της ένα διαιρεμένο αραβικό κόσμο. Χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και η Συρία βρίσκονται σε αμυντική θέση, κατηγορούμενες για υπόθαλψη της τρομοκρατίας. Τα περισσότερα καθεστώτα της περιοχής έχουν σοβαρά εσωτερικά προβλήματα και δεν είναι σε θέση να ασκήσουν πίεση υπέρ των Παλαιστινίων.
Να σημαίνει άραγε αυτό ότι ο Μπους θα εγκαταλείψει τον «οδικό χάρτη» και θα αφήσει στην άκρη το Παλαιστινιακό; Οχι απαραιτήτως, απαντά ο Σλόμο Μπεν Αμί. Ο αμερικανός πρόεδρος έχει δεσμευτεί απέναντι στους Ευρωπαίους συμμάχους του να συνεχίσει αυτή τη διαδικασία. Θα το πράξει όμως με τον τρόπο του Λευκού Οίκου, όχι με τον τρόπο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Και αυτό σημαίνει ότι θα συνεργαστεί με τον Σαρόν, δεν θα τον πιέσει.
Ο τρόπος αυτός θα κρατήσει τον «οδικό χάρτη» ζωντανό ως ένα αφηρημένο και μη δεσμευτικό πλαίσιο για την ειρήνη, με μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, διεθνείς διασκέψεις και συναντήσεις κορυφής, ίσως μάλιστα και μια ιδέα προόδου. Δεν θα είναι όμως ένα πραγματικό εργαλείο που θα οδηγήσει σε μια διαρκή ειρήνη.
Η ειρήνη απαιτεί να παρουσιαστεί ενώπιον των ενδιαφερομένων πλευρών όχι ένα αφηρημένο πλαίσιο, αλλά συγκεκριμένες παράμετροι για μια τελική διευθέτηση.
Πηγές: Financial Times, ΑΠΕ