Π. ΣΕΡΒΟΣ: Οι παράλληλες εντάξεις, τουλάχιστον εγώ είμαι σε αυτή τη διαδικασία του Κινήματος από το 1972, όταν ήμουν στην ΚΝΕ, δεν υπάρχουν. Διπλές εντάξεις δεν υπάρχουν. Καταρχήν δεν το επιτρέπουν –όταν μιλάμε για δομημένες Οργανώσεις όπως ήταν π.χ. το ΚΚΕ ΜΛ αλλά και οι περισσότερες που υπάρχουν με καταστατικά, με υποχρεώσεις μελών κτλ., εγώ δεν ξέρω καμία τέτοιου είδους περίπτωση. Δεν είναι δυνατόν δηλαδή κάποιος να βρίσκεται έστω και σε πολύ συγγενή κομμάτια, δηλαδή π.χ. στο ΚΚΕ ΜΛ και στο ΜΛ ΚΚΕ.
Γ. ΑΓΙΟΣΤΡΑΤΙΤΗΣ: Κάτι για τα κίνητρα αυτών οι οποίοι έχουν αποδεχτεί τη συμμετοχή τους. Είχαν κίνητρα ευγενή, είχαν ιδιοτελή κίνητρα, επεδίωκαν τον πλουτισμό ενδεχομένως ή πίστευαν αυτοί οι άνθρωποι ότι αυτό που κάνουν έχει σχέση με το καλό της κοινωνίας, με την αλλαγή της κοινωνίας;
Π. ΣΕΡΒΟΣ: Σ’ αυτό δε νομίζω ότι μπορεί να υπάρξει καμία αμφισβήτηση, τουλάχιστον με τα δύο αδέρφια, τους Ξηρούς και κυρίως με τον Σάββα που έχω μιλήσει το τελευταίο διάστημα, είναι φανερό από την ίδια τους την οικονομική κατάσταση την οποία είχαν, ότι θα μπορούσαν να ενταχθούν σε μια ανάλογη περιπέτεια με σκοπό το χρηματισμό. Σε καμία περίπτωση, ίσα-ίσα που η οικονομική τους κατάσταση ήταν σε πολύ χαμηλά επίπεδα, πάρα πολύ χαμηλά, δηλαδή από το μέσο όρο και του πολιτικού χώρου στον οποίο κινούμαστε.
Γ. ΑΓΙΟΣΤΡΑΤΙΤΗΣ: Την οικονομική τους κατάσταση, επειδή διατυπώνονται διάφορες απόψεις, ότι είναι ληστές του κοινού ποινικού δικαίου οι οποίοι πλούτιζαν, μπορείτε να περιγράψετε; Είναι απλά φτωχοί; Είναι οικονομικά εξαθλιωμένοι, είναι πλούσιοι;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Είπε, χειρότερα από το μέσο όρο.....
Ο κ. Νικόλαος Ιωάννου του Βασιλείου, ξυλουργός, κάτοικος Αγρινίου. «Ορκίζομαι να πω την αλήθεια›.
Ν. ΙΩΑΝΝΟΥ: Ορκίζομαι στο λόγο της τιμής μου.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κύριε Αγιοστρατίτη τις ερωτήσεις σας στον μάρτυρα.
Γ. ΑΓΙΟΣΤΡΑΤΙΤΗΣ: Κύριε Ιωάννου τί ήρθατε να καταθέσετε, τί γνωρίζετε για τη συγκεκριμένη Οργάνωση και αν ξέρετε κανέναν από τους κατηγορούμενους.
Ν. ΙΩΑΝΝΟΥ: Προσωπικά δεν γνωρίζω κάποιον από τους κατηγορούμενους, γνωρίζω όμως τον τύπο του Αριστερού όπως γαλουχήθηκε στην εποχή της μεταπολίτευσης. Ασχολήθηκε με την πολιτική από πολύ μικρό, από τα 14 μου χρόνια, μπαίνοντας στη Μαθητική Οργάνωση του ΠΑΣΟΚ. Αυτό που ήθελα να καταθέσω είναι ότι από εκείνη την εποχή, ακόμα και σε εκείνον το χώρο, ο διάλογος γύρω από τον ένοπλο αγώνα υπήρχε σε μεγάλο βαθμό.
Ήταν μέρος του πολιτικού λόγου της εποχής, του πολιτικού διαλόγου της εποχής. Χαρακτηριστικά να πω ότι από τότε που μαζί με φίλους, συμμαθητές μου, αποφασίσαμε να μπούμε σε αυτή τη συγκεκριμένη πολιτική οργάνωση, το σκεπτικό μας ήταν ότι θα μπορέσουμε να το μετατρέψουμε κάποτε στο νέο ΕΑΜ. Ένα από τα πρώτα έντυπα που πήρα στα χέρια μου, ήταν ένα μικρό έντυπο που χαρακτηριστικά έγραφε απ’ έξω, στο εξώφυλλο: «Καταστατικό› και μέσα ήταν οδηγίες κατασκευής ορολογιακών μηχανισμών.
Αυτός ο πολιτικός διάλογος εμπεριείχε και αυτήν ακριβώς τη συζήτηση, του ένοπλου αγώνα, σε όλο το φάσμα της Αριστεράς, ακόμα και σε αυτό που είπα πριν. Συγκεκριμένα για τον Σάββα Ξηρό που καταθέτω, που δε γνωρίζω προσωπικά αλλά όπως είπα γνωρίζω τον Τύπο όπως γαλουχήθηκε εκείνη την εποχή αλλά και για τους υπόλοιπους κατηγορούμενους, πιστεύω ότι τα κίνητρα των πράξεών τους, ήταν αποδεκτά ηθικά από ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας μας και είναι ακόμη και σήμερα.
Από το 1981 όπου συμμετέχω στο Αναρχικό Κίνημα και σαν αναρχικός θέλω να καταθέσω το εξής πάλι, ότι το ατομικό και συλλογικό δικαίωμα στην ανυποταγή, στην εξέγερση, στην εκτροπή, στην επανάσταση, είναι απαράγραφτο και δεν χωράει σε κανέναν κώδικα, δε στριμώχνεται σε κανέναν κώδικα. Είναι γεγονός αυθόρμητο και φυσικό. Προσωπικά σαν αναρχικός έχω συνειδητοποιήσει ότι θα αντιμετωπίζω πάντοτε τη βία. Τη βία του κράτους, τη βία της διαχωρισμένης εξουσίας. Είμαι ενάντια σ’ αυτή τη βία και ό,τι στρέφεται ενάντιά της το υπερασπίζομαι, είτε είναι συλλογικό είτε ατομικό.
Γ. ΑΓΙΟΣΤΡΑΤΙΤΗΣ: Ανήκετε λέτε στον αντιεξουσιαστικό χώρο. Αυτός ο χώρος είχε διαφορές με τις Οργανώσεις ένοπλης βίας που λειτούργησαν κατά καιρούς στην Ελλάδα;
Ν. ΙΩΑΝΝΟΥ: Διαφορές είχε σε επίπεδο ιδεολογικό, δηλαδή πιστεύαμε και πιστεύουμε ότι στο αδιέξοδό της η Αριστερά, σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, βρέθηκε σε δυο καταστάσεις. Η μία ήταν αυτή της καιροσκοπικής ρεφορμιστικής Αριστεράς και η άλλη της στρατιωτικοποιημένης Αριστεράς οι διαφορές μας δεν είναι όσον αφορά το μέσον, γιατί Αναρχική επαναστατική τρομοκρατία υπήρξε υποδειγματική πολλές φορές σκοτώνοντας ανθρώπους οι οποίοι όμως δεν ήταν αθώοι, αλλά εκπροσωπούσαν ενέργειες τρομοκρατικές.
Δηλαδή είτε κεφαλαιοκράτες ήταν, είτε βασιλιάδες, είτε οτιδήποτε άλλο αφορούσε την εξουσία. Δεν έχουμε διαφορές όσον αφορά το μέσον, έχουμε διαφορές όσον αφορά τον σκοπό.
Γ. ΑΓΙΟΣΤΡΑΤΙΤΗΣ: Σχετικά με την κατάσταση στην οποία περιήλθε ο Σάββας Ξηρός αμέσως μετά την έκρηξη της βόμβας στα χέρια του, εσείς από τον δικό σας χώρο διότι πράγματι δεν ήσαστε ένας ανίδεος πολίτης, ένας που δεν ξέρει τί γίνεται πολιτικά γύρω του, τα παρακολουθείτε, μάλιστα είπατε ότι ξεκινήσατε από έναν χώρο του ΠΑΣΟΚ, και άλλοι έχουν ξεκινήσει απ’ αυτό το χώρο και οδηγήθηκαν καμιά φορά και σε ομάδες ένοπλης βίας.....
Δ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ: Προκαλώ οποιονδήποτε να μου φέρει τη Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη ή να μου φέρει Διακήρυξη της ΠΑΜΚ που να λέει ότι είναι υπέρ του ένοπλου αγώνα.
Γ. ΑΓΙΟΣΤΡΑΤΙΤΗΣ: Δεν καταλάβατε καθόλου. Θα μπορούσε να εξελιχθεί ένας μαθητής ο οποίος ανήκε στο ΠΑΣΟΚ και να πάει...
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Με ενδιαφέρει σ‘ αυτό το στάδιο να ακούγεται ό,τι ωφελεί τους κατηγορούμενους γιατί φέρνουν μάρτυρα υπεράσπισης. Να τον αφήσουμε ήσυχο τον μάρτυρα να πει ότι θέλει ο άνθρωπος και θα τα εκτιμήσουμε εμείς. Ο μάρτυρας έχει δικές του απόψεις, δική του κοσμοθεωρία. Όταν ο ίδιος λέει ότι «εγώ είμαι στο αναρχικό κίνημα› τι να κάνουμε τώρα; ¶στε τον άνθρωπο να τα πει όπως τα νιώθει. Όπως τα νιώθει θα τα πει.
Ν. ΙΩΑΝΝΟΥ: Καταθέτω την δική μου κοινωνική εμπειρία. Ήρθα εδώ να πω αλήθειες, δεν ήρθα να πω ψέματα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Οι αλήθειες είναι υποκειμενισμός. Αυτό που είναι για σας αλήθεια δεν είναι ίσως για μένα κι αυτά που είναι σήμερα για μας τους δυο αλήθεια ίσως δεν είναι σε άλλο τόπο. Και σε άλλο χρόνο πάλι δεν θα είναι αλήθεια. Υπάρχει χωροχρονική αλήθεια, υπάρχει υποκειμενική κλπ. Γι’ αυτό θα πείτε «αυτά πιστεύω εγώ και τα αισθάνομαι και γι’ αυτό ήρθα να τα πω›. Σας ακούω όπως είδατε με μεγάλη προσοχή. Αυτά που πιστεύετε.
Δ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ: Ο κ. Ιωάννου Νικόλαος πόσο ετών ήταν το 1974;
Ν. ΙΩΑΝΝΟΥ: Το 1977 ήμουν 14.
Δ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ: Το 1974 επομένως ήσαστε 11 ετών.
Ν. ΙΩΑΝΝΟΥ: Ναι.
(Διαλογικές συζητήσεις)
Δ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ: Ο κ. Ιωάννου ακολούθησε μια πορεία, αλλά τέτοια πράγματα στον χώρο του ΠΑΣΟΚ από την ίδρυση του το 1974 δεν υπήρχαν. Ούτε στο ΠΑΚ, ούτε στην 3η Σεπτέμβρη, ούτε στις διακηρύξεις. Τι έγινε πριν το 1974 σε εποχή δικτατορίας στο ΠΑΚ, στους φίλους του ΠΑΚ, στο ΠΑΜ είναι άλλο.
Ν. ΙΩΑΝΝΟΥ: Εγώ δεν μιλάω για πριν, μιλάω για την εποχή που εγώ μπήκα. Το 1977 συνέβησαν αυτά.
Γ. ΑΓΙΟΣΤΡΑΤΙΤΗΣ: Εσείς σαν ένας υποψιασμένος περί τις ατομικές ελευθερίες και τα δικαιώματα των πολιτών πολίτης πως είδατε όλη αυτή την κατάσταση που δημιουργήθηκε μετά την έκρηξη στα χέρια του Σάββα Ξηρού; Τι αίσθηση έχετε; Ότι τηρήθηκε η νομιμότητα, αυτά που μας λένε «εμείς έχουμε Σύνταγμα κύριοι, έχουμε νόμους και δεν δικαιούστε εσείς πέρα από αυτή την νομοθεσία να βγαίνετε και να κάνετε ό,τι κάνετε και να μη σέβεστε την ανθρώπινη ζωή›;
Εσείς ποια αίσθηση έχετε; Ότι τους νόμους και τα Συντάγματα τα οποία επικαλούνται τηρήθηκαν στην συγκεκριμένη περίπτωση; Και εν πάση περιπτώσει όχι ανθρώπινη ζωή, αλλά η ανθρώπινη αξιοπρέπεια τηρήθηκε στη συγκεκριμένη περίπτωση; Τι εικόνα έχετε από τη δημοσιογραφία που ακούγατε, που βλέπατε την τηλεόραση;
Ένας άνθρωπος έχει συλληφθεί. Στις 5 μέρες μαθαίνουμε τι μαρτυράει, τι λέει, τι κάνει κλπ. αλλά δεν έχει δικαίωμα να δει δικηγόρο κλπ. Αυτά είναι δεδομένα. Πείτε μου την εκτίμηση σας γι’ αυτή την κατάσταση που δημιουργήθηκε.
Ν. ΙΩΑΝΝΟΥ: Έχω την αίσθηση ότι ο Σάββας Ξηρός βασανίστηκε με έναν συνδυασμό φαρμάκων και ψυχολογικής πίεσης.
Να συμπληρώσω μόνο κάτι. Ότι σαν αναρχικός αισθάνομαι αλληλέγγυος απέναντι σε όλους τους κατηγορούμενους της 17Ν. Τους θεωρώ μαχητές και θα συνεχίσουμε να στεκόμαστε αλληλέγγυοι.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αλληλέγγυοι να συνεχίσετε αφού το θέλετε. Δεν θεωρείται άλλωστε και αδίκημα όπως ξέρουμε. Μόνο ο εγκωμιασμός λέει κλπ. Αλλά εδώ με ειδική ρύθμιση του λεγόμενου αντιτρομοκρατικού αυτό που λέτε τώρα, ο τρομονόμος όπως τον λέτε εσείς, αυτό δεν αποτελεί λέει αδίκημα.
Μπορείτε να είστε και αλληλέγγυος στους ανθρώπους. Και φυσικά είναι πιο ανθρώπινη αυτή η προσέγγιση όταν κάποιον εγώ τον συμπαθώ πολιτικά και του συμπαρίσταμαι παρά η άλλη η αντίθετη που ήταν μέχρι τώρα. Να πάτε στο καλό.
Ο κ. Ζαϊμης Κωνσταντίνος.
(Διαλογικές συζητήσεις)
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ελάτε. Εσείς είστε ο κ. Ζαϊμης. Είστε του κ. Χριστόδουλου Ξηρού, έτσι;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Όχι του Σάββα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ζαϊμης Κωνσταντίνος. Τον πατέρα σας;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Αθανάσιος.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Γεννηθήκατε εδώ;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Στον Πειραιά.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κατοικείτε;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Στην Αθήνα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ετών;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: 48.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τι εργασία κάνετε;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Ναυτεργάτης.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ορκίζεστε ή όχι;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Όχι, δεν ορκίζομαι.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Επικαλούμενος την τιμή και την συνείδηση μου ότι θα πω όλη την αλήθεια. Εντάξει. Ελάτε κ. Αγιοστρατίτη. Θα απαντήσετε στις ερωτήσεις και αν χρειαστεί και σε μας.
Γ. ΑΓΙΟΣΤΡΑΤΙΤΗΣ: Πείτε μας τον λόγο για τον οποίο ήρθατε να καταθέσετε, τι γνωρίζετε γενικά για την δράση της συγκεκριμένης Οργάνωσης και αν γνωρίζετε κανέναν εκ των κατηγορουμένων.
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Ήρθα να καταθέσω στην δίκη διότι ανήκω στον αναρχικό χώρο εδώ και 30 χρόνια και μέσα σ’ αυτό το διάστημα έχω αναπτύξει κι εγώ όπως και διάφοροι αγωνιστές του αναρχικού χώρου και της ευρύτερης άκρας Αριστεράς διάφορες ευαισθησίες.
Επειδή μέσα από τη δράση και τα έντυπα αυτής της Οργάνωσης έχουμε αναγνωρίσει κάποιους κοινούς στόχους ενάντια στο κράτος και στο κεφάλαιο, αισθάνομαι την υποχρέωση να έρθω να καταθέσω εδώ πέρα.
Τα κίνητρα τους έχω δει ότι είναι καθαρά πολιτικά και κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι για λόγους ιδεολογικούς βάζουν το κεφάλι τους στον ντορβά, για μένα είναι εξαιρετικά ευγενείς άνθρωποι και τους σέβομαι.
Είχατε ρωτήσει αν γνωρίζω και κάποιους από τους κατηγορούμενους. Ναι, κάποιους από τους κατηγορούμενους τους γνωρίζω από τη συμμετοχή τους στους ευρύτερους κοινωνικούς αγώνες.
Γ. ΑΓΙΟΣΤΡΑΤΙΤΗΣ: Γνωρίζετε τον Χριστόδουλο Ξηρό;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Όχι, προσωπικά τον Χριστόδουλο Ξηρό δεν τον ξέρω.
Γ. ΑΓΙΟΣΤΡΑΤΙΤΗΣ: Ποιον ξέρετε;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Τον κ. Σερίφη και τον κ. Ψαραδέλλη.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ποιον απ’ όλους; Τον κ. Γιάννη Σερίφη;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Τον κ. Γιάννη Σερίφη από την παρουσία του στους συνδικαλιστικούς χώρους, γιατί παράλληλα με την ένταξη μου στον αναρχικό χώρο λειτουργώ και μέσα στα συνδικάτα σαν εργάτης που είμαι.
Σαν αναρχικός δεν μπορώ να είμαι κλασικός συνδικαλιστής καταλαβαίνετε. Αλλά ταυτόχρονα δεν σημαίνει ότι διαχωρίζω τη θέση μου από την τάξη μου. Πιστεύω απλώς ότι μέσα από τον χώρο της αναρχίας υπηρετώ την τάξη μου.
(Διαλογικές συζητήσεις)
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Το σύστημα αυτό θέλει. Μη το καταλύουμε εμείς.
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Τι θέλει το σύστημα;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Το σύστημα θέλει να είναι ο καθένας ό,τι επιλέξει ο ίδιος. Αυτό θέλει. Εσείς να είστε αναρχικός, μπορώ εγώ να σας πω γιατί είστε; Ούτε να το διανοηθώ.
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Καλό είναι να εξηγούμε και μερικά πράγματα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αν δεν βρισκόμασταν σε τούτη τη θέση μπορούσαμε να συζητήσουμε κι άλλα. Τώρα τι να συζητήσουμε; Ό,τι θέλουν θα το λένε. Πολιτικά λοιπόν τα κίνητρα. Είχατε γνωρίσει τον κ. Σερίφη. Πως τον είδατε; Τι άνθρωπο τον είδατε;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Είναι συνεπής, τακτικός αγωνιστής και δεν έχει λείψει από κανέναν αγώνα συνδικαλιστικό ή κοινωνικό που έχει γίνει στην πατρίδα μας.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εδώ για την Οργάνωση;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Εδώ για την Οργάνωση της 17Ν μέσα από τα έντυπα της βλέπω ότι είναι μια καθαρά πολιτική Οργάνωση.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Όχι, λέω για τον κ. Σερίφη που τον κατηγορούν.
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Αυτό το πράγμα δεν το ξέρω.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν έχουμε τίποτα άλλο. Φέρτε τον δικό σας κα Κούρτοβικ. Το ονοματάκι του.
Ι. ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ: Ο κ. Μαραγκός.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ο κ. Μαραγκός να πλησιάζει.
Δ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ: Μόνο μια ερώτηση διευκρινιστική. Θέλω να σας ρωτήσω το εξής: επειδή είπατε ότι ανήκετε στον αντι-ιμπεριαλιστικό χώρο.
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Στον αναρχικό χώρο.
Δ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ: Αληθεύει ότι ο περσοναλικός αναρχισμός συνίσταται στο ότι εγώ θέλω να ζω όπως θέλω, όπως νομίζω, με τη δική μου ελευθερία, αρκεί να μην πειράζω κανέναν άλλο ή δεν είναι σωστό αυτό;
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Τα δικαιώματά μου φτάνουν μέχρι εκεί που αρχίζουν τα δικαιώματα του άλλου. Αυτή είναι μια άποψη και της αστικής δημοκρατίας.
Δ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ: Εγώ δεν σας ρώτησα για την αστική δημοκρατία, εάν εις το χώρο του αναρχισμού υπάρχει αυτή η άποψη του περσοναλικού αναρχισμού ότι να συνίσταται στο γεγονός ότι εγώ ζω όπως νομίζω, με τις δικές μου αρχές, με το δικό μου τρόπο ζωής, αλλά δεν πειράζω κανέναν, δεν συμμετέχω ούτε σε ένοπλο αγώνα. Μόνο με μια απάντηση να μου απαντήσετε.
Κ. ΖΑΪΜΗΣ: Πώς μόνο με μια απάντηση με ένα ναι ή όχι να σας απαντήσω; Δεν υπάρχει ένα ναι ή όχι. Εγώ έχω να πω τα εξής. Μια άλλη τάση του αναρχισμού είναι ο πασιφισμός ο οποίος δεν σκοτώνει ούτε καν ζωύφια. Εγώ άμα δω μια κατσαρίδα εδώ να στο δρόμο, δεν θα την πατήσω δεν θα την πειράξω, αλλά άμα έρθει ένα κουνούπι να μου πιει το αίμα θα το χτυπήσω.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν έχουμε κουνούπια εδώ πέρα, στο καλό να πάτε. Είστε ο κ. Μαραγκός.
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Μαραγκός Νικήτας του Σακελάριου. Γεννήθηκα στη Μεσσηνία στην ¶νω Μυρτιά έτσι λέγεται.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κάτοικος;
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Τώρα μένω εδώ στην Νίκαια.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Επάγγελμα;
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Συνταξιούχος.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τι κάνατε πριν πάρετε τη σύνταξη τι επάγγελμα κάνατε;
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Έμπορος στο Ταμείο Εμπόρων.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Θέλετε να ορκιστείτε;
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Βεβαίως, θα ορκιστώ στην τιμή και στην συνείδησή μου.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μάλιστα. Ορκίζεστε στην τιμή και την συνείδησή σας ότι θα πείτε την αλήθεια. Ελάτε κυρία Κούρτοβικ.
Ι. ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ: Να κάνω μια διευκρίνιση κύριε Πρόεδρε, να εξηγήσω πώς έρχεται ο μάρτυρας να καταθέσει ενώπιόν σας, αυτοβούλως και αυθορμήτως έρχεται να καταθέσει εδώ. Για να συνεχίσω, λέω λοιπόν ότι ο μάρτυρας έχει προσφερθεί αυτοβούλως και αυθορμήτως να καταθέσει υπέρ του πρώτου κατηγορουμένου του Δημήτρη Κουφοντίνα. Και θέλω να πω ότι είναι ένας, από τους πάρα πολλούς πολίτες που έχουν απευθυνθεί και παραμονές της δίκης αλλά και στη διάρκεια της δίκης και έχουν ζητήσει να καταθέσουν υπέρ του συγκεκριμένου, ή υπέρ άλλων κατηγορουμένων, χωρίς να έχουμε εμείς κάποια προσωπική σχέση, ή χωρίς να έχουν προσωπική σχέση με τους κατηγορούμενους.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Πολύ ωραία, είναι μια δήλωση σοβαρή η οποία κάπως συγκρούεται με κάποια άλλη, ότι δεν κοντάει να έρθει κανένας μάρτυρας κλπ.
Ι. ΚΟΥΡΤΟΒΙΚ: Δεν σας απασχολήσαμε, δεν ζητήσαμε από το Δικαστήριό σας και δεν θεωρήσαμε ότι υπήρχε λόγος να εξετάσει όλους αυτούς τους πολίτες οι οποίοι, καταγράφουν μια δική τους άποψη για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν την δίκη την πραγματικότητα της δίκης, την πραγματικότητα της δράσης της Οργάνωσης. Και μια διαφορετική άποψη για την ποιότητα των κατηγορούμενων, θεωρήσαμε ότι δεν χρειάζεται να καταθέσουμε ενώπιόν σας.
Ο συγκεκριμένος μάρτυρας προέρχεται από ένα κομμάτι της Αριστεράς το οποίο κατέγραψε, σφράγισε μια φάση της ελληνικής ιστορίας και γι’ αυτό το λόγο θεωρήσαμε ότι αξίζει το κόπο να τον ακούσετε. Οπότε εγώ το μόνο που θα πω στον κ. Μαραγκό από πλευράς μου, είναι το για ποιο λόγο ζήτησε να καταθέσει και τι θέλει να πει υπέρ των κατηγορούμενων και υπέρ συγκεκριμένα του Δημήτρη Κουφοντίνα;
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Έχω την τιμή να προέρχομαι από την Επονίτικη γενιά. Και εννοώ από πιο παλιά πριν γίνει η ΕΠΟΝ που ήταν το ΕΑΜ Νέων από το 1942, έχω γεννηθεί το 1929 , ήμουν 13 ετών. Να σας πω και ένα περιστατικό το οποίο, επειδή είπατε κάποια μέρα στη δίκη, επειδή την παρακολουθώ επειδή μένω εδώ κοντά και λέω είναι καλύτερα να πηγαίνω εκεί παρά να πηγαίνω σε ένα καφενείο ή οπουδήποτε αλλού?
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ε, μην την πάμε παράλληλα με καφενείο?
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Όχι, ακριβώς ότι εδώ πρέπει να είναι ο υπεύθυνος σκεπτόμενος πολίτης, όχι ο πολίτης, ο υπεύθυνος σκεπτόμενος πολίτης. Που δυστυχώς οι ταυτότητές σας πολλών από σας, δεν θα σας αναφέρουν πολίτη, αν είναι παλιές, σας αναφέρουν υπηκόους και το αποδέχεστε, εγώ στην ταυτότητά μου το έχω σβήσει.
Μάλιστα σε κάποιο δικαστήριο, κάποιος συνάδελφός σας Πρόεδρος Εφετών, δεν λέω όνομα δεν χρειάζεται, είναι συνταξιούχος, μου λέει την ταυτότητά σου, του την έδωσα και μου λέει, τι έχεις σβήσει εδώ; Λέω κοιτάξτε τι έχετε. Γράφει υπήκοος. Λέω, εγώ δεν είμαι υπήκοος, είμαι πολίτης. Ευελπιστώ τουλάχιστον οι νέες ταυτότητες που θα βγαίνουν να λένε πολίτης, έχει σημασία πολίτης, απ’ ότι καταλαβαίνω θα λένε ιθαγένεια, όχι να λένε πολίτης. Έχει μεγάλη σημασία η διαφορά η μια με την άλλη.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Να σας πω είναι διαφορετική η έννοια του πολίτη, γιατί πολίτης είναι αυτός ο οποίος έχει δικαίωμα ψήφου και συμμετέχει στα κοινά, γι’ αυτό λέμε ιθαγένεια, το ιθαγένεια είναι λίγο ουδέτερο, συνεχίστε όμως γι’ αυτά που μας ενδιαφέρουν τώρα.
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Επειδή όμως υπήρξα και πολιτικός κρατούμενος κατά την περίοδο των «πέτρινων χρόνων› και είχα αντιμετωπίσει φυσικά στην έδρα τότε ήταν επτά, ο Βασιλικός Επίτροπος οι πέντε στρατοδίκες και ο γραμματέας, τότε δεν υπήρχαν κορδέλες για να γράφουν, γράφανε με το χέρι το ’49.
Και είχα καταδικαστεί σε θάνατο. Είναι τα θλιβερά πράγματα της πατρίδας μας, που αυτά όμως ξεκινάνε από λίγο παλιά, γιατί κάποια μέρα κάτι είχε πει ο κ. Εισαγγελεύς, σχετικά με τον Εμφύλιο κλπ. γιατί ουδέποτε η Αριστερά ξεσηκώθηκε αναίτια για να υπερασπιστεί τον εαυτό της.
Θα μου επιτρέψετε να σας δείξω ένα άλμπουμ που δείχνει πολλά πράγματα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν μπορείτε να μας δείχνετε εσείς έγγραφα, δεν έχουμε δικαίωμα να βλέπουμε από σας. Αν θέλει η υπεράσπιση μπορεί να το πάρει. Αλλά θέλω για τον κ. Κουφοντίνα να μάθω μερικά πράγματα, όχι για το άλμπουμ, μ’ αρέσουν τα άλμπουμ αλλά εκτός ακροατηρίου, τι να τα κάνω εγώ αυτά εδώ; Είναι ωραίες φωτογραφίες και ασπρόμαυρες, αλλά ας πούμε για τον κ. Κουφοντίνα κάτι.
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Να σας πω, επειδή παρακολούθησα τη συζήτηση σε κάποια είχε χαρακτηρίσει ο κ. Ραχιώτης αν δεν κάνω λάθος, την οργάνωση αυτή ως επιθετική αριστερά.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Επιθετική ναι μάλιστα. Ναι έγινε ένας λόγος αυτός.
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Και ο κ. Κεχαγιόγλου την έχει χαρακτηρίσει ως δολοφονούσα αριστερά. Και θέλω να πω για την δολοφονημένη αριστερά από την δολοφονούσα δεξιά δεν θα πούμε ποτέ τίποτα; Θα περιμένουμε η ιστορία να τα δείξει;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εδώ τι θα πούμε για την δίκη τούτη. Εμείς δεν είμαστε ιστορία εδώ. Είμαστε εδώ για συγκεκριμένους κατηγορουμένους με συγκεκριμένες κατηγορίες.
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Μπορεί να μην είστε ιστορία, αλλά γράφετε ιστορία. Και ο Πολυζωϊδης δεν ήταν ιστορικοί έγραψαν ιστορία και ελάμπρυναν το Δικαστικό Σώμα. Και εν πάση περιπτώσει να μην προχωρήσουμε, είναι περασμένη η ώρα και είναι και λίγο δυσάρεστη η συζήτηση.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Όχι καθόλου δυσάρεστη, δεν είναι το θέμα μας απλώς.
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Το θέμα μας είναι το εξής.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Για τον κ. Κουφοντίνα να μου πείτε.
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Δεν τον γνωρίζω καθόλου τον κ. Κουφοντίνα, δεν τον ξέρω. Γιατί αισθάνθηκα την υποχρέωση να έρθω; Γιατί όπως και εγώ αισθάνθηκα την έλλειψη της συμπαράστασης σε μένα, μάρτυρα όταν με δικάζανε στο στρατοδικείο, καταλαβαίνω την αίσθηση που αισθάνεται και ο κ. Κουφοντίνας και οι άλλοι κατηγορούμενοι, με γενικότητα μιλάω, να βρεθεί ένας άνθρωπος να πει πέντε πράγματα που πρέπει να ειπωθούν.
Και για να είμαι πολύ σύντομος. Δεν δέχομαι ότι ξεκίνησαν οι άνθρωποι αυτοί από ιδιοτελείς σκοπούς. Δέχομαι ότι η κίνησή τους είχε πολιτικά κίνητρα, ήταν πολιτικά τα αίτια και η δίκη αυτή είναι πολιτική δίκη. Αυτό θα αναφερθεί ιστορικά.
Με θυμάστε, το όνομά μου σας λέει τίποτα το μικρό μου όνομα και το πατρώνυμο σας λέει τίποτα; Δεν θυμάστε. Σας λέω το εξής, η μάνα μου και ο πατέρας μου είναι από την Κάλυμνο και η μάνα μου είναι θαμμένη στην Κάλυμνο.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Εσείς τότε που δικαστήκατε, είχατε κατηγορηθεί για δολοφονίες και για ληστείες;
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Είχαμε κατηγορηθεί για χίλια δυο πράγματα. Αλλά θα σας πω το εξής, στο τέλος ο πρόεδρος του Δικαστηρίου ονόματι Μαχαίρας, δικηγόρος προερχόμενος από το Δικηγορικό Σύλλογο Κορίνθου, φθάνει σε κάποιο σημείο και λέει το εξής, σε μένα προσωπικά το είπε αυτό, μου λέει ότι, δεν υπάρχουν για μας κατηγορίες, βάλτε τα στην άκρα. Και μου λέει, προσέξτε την ψυχρότητα της εποχής εκείνης, ότι κάνεις δήλωση πας στο σπίτι σου, δεν κάνεις δήλωση, πας στο Γουδί. Ναι ή ου; Αυτό το ναι ή ου έχω σκεφθεί να γράψω ένα βιβλίο με το ναι ή ου. Και κατά ένα τρόπο, λίγο έστω ελαφρά το αισθάνθηκα και εδώ μέσα από σας.
Το ναι ή ου, με ένα ναι και με ένα ου δεν δίδεται ποτέ απάντηση, γιατί το ναι εμπεριέχει και το ου και το ου εμπεριέχει και το ναι.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Τελικά τότε τι είπατε εσείς;
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Εγώ είπα «ου› με δικάσανε σε θάνατο και στις 8 Ιουλίου 1949, επειδή πρέπει να τα μάθατε και εσείς και τα ξέρετε, εμένα και άλλους δυο συντρόφους μου, συναγωνιστές μου, όπως λέγαμε τότε, μας πήρανε στην απομόνωση των φυλακών Αβέρωφ για να εκτελεστούμε το πρωί. Τώρα δεν θέλω να αναφερθώ σε θέματα άλλα.
Δεν με εκτέλεσαν γιατί όμως; Γιατί σύμφωνα με πληροφορίες τις οποίες έχω, γεγονότα τα οποία φυσικά δεν μπορούν να αποδειχθούν με έγγραφα, γιατί πολλά πράγματα γίνονταν από το τηλέφωνο και γίνονταν μυστικά και εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν ούτε fax και τέτοια πράγματα, δυο ήταν οι παράγοντες. Η μια ήταν η μεγάλη κινητοποίηση που είχε γίνει από την ελληνική κοινωνία, γενικότερα από τους συγγενείς μας που υπήρξε η αιτία να δημιουργηθεί και η ΠΕΟΠΕΦ, η Πανελλήνια Ένωση Οικογενειών Πολιτικών Εξόριστων και Φυλακισμένων.
Υπάρχει όμως και μια πληροφορία, σαν πληροφορία, που δεν είναι γραμμένη δεν μπορώ να την βρω, ότι είχε πληροφορηθεί την εισαγωγή μας μέσα στην απομόνωση για εκτέλεση το πρωί η Μόσχα. Τότε από την Μόσχα ζητήθηκε από το ?τα Ηνωμένα Έθνη, να μην εκτελεστούν οι τρεις επονίτες. Το 1949 μάλιστα. Όταν λοιπόν στις 3 η ώρα τα μεσάνυχτα ακούσαμε το τηλέφωνο, γιατί ήταν οι φυλακές Αβέρωφ τότε που εσείς δεν τις είχατε γνωρίσει, να μου πείτε να σας πω πολλά πράγματα, γιατί είναι παράλληλα τα θέματα και θα σας πω που έγκειται ο παραλληλισμός. Ακούσαμε τρία ονόματα, ένα το δικό μου και των δυο άλλων συγκρατουμένων μου, υπήρχε όμως και ένας τέταρτος συγκατηγορούμενος μέσα, που τον έφεραν λίγο αργότερα.
Τον έφεραν λίγο αργότερα γιατί βρισκότανε στο παράρτημα των φυλακών Αβέρωφ και όταν περπατούσε δεν μπορούσε να κρατήσει τη μέση του, το είχαν στο παράρτημα γιατί ήταν αναρρωτήριο το παράρτημα, αλλά περπατούσε με σκυμμένη μέση και μάλιστα έβαζε τα χέρια του πολλές φορές στα γόνατα για να περπατήσει, οπότε το όνομα αυτού δεν είχε πάει εκεί και αυτός εκτελέστηκε το πρωί. Ε, αυτός είναι ο Παύλος Παπαμερκουρίου ο νεκρός αδελφός του Μίκη Θεοδωράκη. Γιατί ο Μίκης Θεοδωράκης είχε δυο φίλους και κάποτε μάλιστα εκνευρίστηκα πάρα πολύ όταν είδα πολιτικά πρόσωπα της εποχής εκείνης, να χειροκροτούν στο Ηρώδειο το τραγούδι του Νεκρού Αδελφού.
Δηλαδή οι άνθρωποι αυτοί που εθεωρήθησαν, όχι σε ατομικό επίπεδο, σε παραταξιακό επίπεδο, υπαίτιοι για την εκτέλεση του Παύλου Παπαμερκουρίου να χειροκροτούν ποιον; Τον Παύλο το Παπαμερκουρίου. Και θέτω τώρα το ερώτημα, εάν περάσουν 15-20 χρόνια και υπάρξει κάποιος άλλος και γράψει κάτι για τον Κουφοντίνα, θα το χειροκροτήσετε ή όχι; Θα το χειροκροτήσετε, γιατί θα είναι τότε άλλη η εποχή.
Ακούστε, οι πολιτικές δίκες έχουν τις πολιτικές περιόδους. Μπορεί κάποτε να σφαζόμασταν, αλλά κάποτε αυτούς που σφάξαμε, να ερχόμαστε και να τους χειροκροτούμε. Αυτό είδαμε και την περίοδο του 1821. Πάρα πολλοί αγωνιστές που λοιδορήθηκαν εν ζωή εν τούτοις σήμερα τους έχουμε κάδρα και εικονίσματα στα σπίτια μας και στα σχολεία μας.
Και για να προχωρήσω, πιστεύω ότι ο Δημήτρης Κουφοντίνας και όλοι οι άλλοι, δεν κινήθηκαν όπως σας είπα από ιδιοτελείς σκοπούς. Παρακολούθησα όταν διαβάζατε το ταμείο εσόδων και εξόδων και είπατε, κάθε πρώτη του μήνα έπαιρναν τόσα χρήματα. Δεν σας κίνησε την περιέργεια ότι γιατί κάθε πρώτη του μήνα;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Γιατί;
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Να σας το πω αμέσως, καταρχήν ο παράνομος πρέπει να φαίνεται πιο νόμιμος από τους νόμιμους. Έπρεπε λοιπόν στην 1η του Μήνα να καταβληθούν τα ενοίκια ας υποθέσουμε από τις γιάφκες που είχαν. Γι’ αυτό το ποσό των χρημάτων ήταν ακριβώς πανομοιότυπο, ήταν ακριβώς το ίδιο, είπατε ένα ποσό.
Θέλω να πω το εξής πράγμα, ότι δεν πρέπει εσείς που θα κρίνετε, να κρίνετε μόνο με την έννοια θα το πω, του αίματος. Θα πρέπει να κρίνετε με την έννοια του μέλλοντος. Εμένα που με δικάσανε τότε σαν προδότη, σαν εγκληματία και χίλια δυο πράγματα, μετά από ένα χρόνο με το Νόμο 1504/50 που έγιναν τα Αναθεωρητικά Στρατοδικεία από θάνατο ήρθα 12 χρόνια.
Και θέτω το ερώτημα, αν με είχαν εκτελέσει πριν ένα χρόνο, αυτοί που θα με εκτελούσαν – μη δώσετε απάντηση εσείς σας την δίνω εγώ ξέρω ότι είναι λεπτή η θέση σας – δεν θα ήταν δολοφόνοι;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κύριε Μαραγκέ, η Ελλάδα την θανατική ποινή την έχει καταργήσει.
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Ορίστε;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Η Ελλάδα έχει πολλά χρόνια που έχει καταργήσει την θανατική ποινή σαν κράτος.
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Μα δεν μιλάω για τώρα, μιλάω για τότε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αλλά σκεφθείτε κάτι άλλοι που την διατηρήσανε ακόμα μέχρι πρόσφατα την θανατική ποινή και μάλιστα χωρίς δικαστήρια, χωρίς απολογίες, δεν θα καθόμασταν να κουβεντιάζουμε αυτά τα πράγματα, δεν θα ήμουν εγώ εδώ πάνω, άμα δεν ήταν αυτά τα πράγματα.
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Όταν έχω την εντιμότητα εγώ και λέω ότι έχω ?πρέπει να σταματήσουμε και δεν μπορώ να απαντήσω όπως θέλει ο κύριος, θα μπορούσα να του απαντήσω.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν θα τον πείσετε.
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Δεν θα τον πείσω εγώ, θα τον πείσει η ιστορία, γιατί δεν έχουν διαβάσει ιστορία γι’ αυτό.
ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑΣ: Τι λέτε κύριε;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ελάτε παρακαλώ. Θα είστε πάλι αύριο εδώ;
Ν. ΜΑΡΑΓΚΟΣ: Ναι αύριο εδώ θα είμαι.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αύριο θα έρθουν οι μάρτυρες του κ. Τζωρτζάτου εδώ. Του κ. Σερίφη είναι δυο και θα τους εξετάσουμε σε μισή ώρα, πάνε αυτοί. Του κ. Τσελέντη μπορούν να έρθουν; Γιατί μετά είναι του κ. Τσελέντη. Αν θέλετε συνεννοηθείτε με τον κ. Τσελέντη, εγώ θα τους εκφωνώ.
ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ: Ο κ. Ψαραδέλλης είπε για την Πέμπτη.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αύριο είναι του κ. Τζωρτζάτου και μετά του Τσελέντη και συνεχίζω. ¶μα έρθουν καλά, άμα δεν έρθουν όμως τι θα κάνω θα περιμένω; Αύριο το πρωί θα τα πούμε. Πείτε μου ποιος θα έρθει αύριο; Να είστε καλά. Αύριο λοιπόν του κ. Τζωρτζάτου και μετά του κ. Τσελέντη και του κ. Σερίφη ότι είναι, θέλω να έχω μάρτυρες αύριο.