Από τις 11 Σεπτεμβρίου 2001 και μετά, αν υπάρχει μια λέξη που έχει υποστεί μια τεράστια μεταλλαγή –και κυρίως στους διαδρόμους του Λευκού Οίκου– είναι η παγκόσμια διακυβέρνηση.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αναμφισβήτητα τροποποιήσει την πορεία του παγκόσμιου ελέγχου του καπιταλισμού, στρέφοντας τη διπλωματική ημερήσια διάταξη προς στρατηγικά και στρατιωτικά ζητήματα.
Η αμερικανική κυβέρνηση, γράφουν στη «Le Monde» τρεις καθηγητές του Πανεπιστημίου του Σάσεξ, οι κ. κ. Jean-Christophe Graz, Ronen Palan και Kees van der Pijl, έχει καταστήσει σαφές στον υπόλοιπο κόσμο ότι η διεθνής τάξη δεν είναι πλέον συνδεδεμένη με μια συναινετική παγκόσμια διακυβέρνηση. Οι θεμέλιοι λίθοι αυτής της διακυβέρνησης είναι τρεις: η οικονομική σταθερότητα των νομισματικών αγορών, η πολιτική σταθερότητα των κοινωνικών συμβιβασμών, και η νομική σταθερότητα ενός κράτους δικαίου που εγγυάται την ατομική ιδιοκτησία και τις εργασιακές σχέσεις. Η ιμπεριαλιστική εκδοχή της διακυβέρνησης που υπερασπίζονται οι αμερικανοί «νεο-συντηρητικοί» συνίσταται κυρίως σε μια σειρά οικονομικών και στρατιωτικών συμμαχιών που ανακατατάσσει τις διαμάχες ανάμεσα σε ανταγωνιστικούς συνασπισμούς.
Ο ιμπεριαλιστικός έλεγχος του καπιταλισμού απαντά στην οικονομική κρίση και στις νέες μορφές στρατηγικών απειλών με μια τεράστια ανακατανομή των κερδών και των ζημιών. Τα γνωρίσματα της ανακατανομής αυτής είναι η στρατιωτική κυριαρχία, ο πολιτικός έλεγχος, η νομική ατιμωρησία και η συσσώρευση των κερδών. Η στρατιωτική ισχύς και η ανεξέλεγκτη δράση των αγορών γίνονται έτσι οι ύπατοι κριτές του ιμπεριαλιστικού ελέγχου της οικονομίας, οδηγώντας σε ένα όλο και μεγαλύτερο έλλειμμα νομιμότητας.
Η εφαρμογή του νέου αμερικανικού στρατηγικού δόγματος δεν συνίσταται μόνο στην εκμετάλλευση της ηθικής για στρατιωτικούς σκοπούς, αλλά και στην επέκταση και εδραίωση των πιέσεων που ασκούν οι μηχανισμοί της αγοράς στους πληθυσμούς. Η έλλειψη νομιμότητας της ιμπεριαλιστικής ρύθμισης του καπιταλισμού οδηγεί ευθέως στη στρατιωτικοποίηση του κόσμου μας.
Είναι χαρακτηριστική η πρόταση που έκανε ο Ζαν-Φρανσουά Ρισάρ, αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας για την Ευρώπη, στο διεθνές συνέδριο για τη ρύθμιση του καπιταλισμού που πραγματοποιήθηκε από τις 29 ως τις 31 Μαϊου στο Σάσεξ. Σύμφωνα με τον ομιλητή, πρέπει να αντικατασταθούν οι παραδοσιακοί θεσμοί του διεθνούς συστήματος από είκοσι «δίκτυα διαχείρισης των παγκοσμίων προβλημάτων».
Παράλληλα με τις οργανώσεις που έχουν μια κρατική υφή, λειτουργούν αρκετές οργανώσεις οι οποίες είναι λιγότερο ορατές, αλλά έχουν εξίσου μεγάλη επιρροή στην πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Οι οργανώσεις αυτές παίρνουν τη μορφή παγκοσμίων υβριδίων, που ο δημόσιος ή ιδιωτικός τους χαρακτήρας, καθώς και το πεδίο δράσης τους, είναι συνήθως σκοτεινά και αμφιλεγόμενα. Ενα παράδειγμα είναι οι μεγάλες εταιρείες αξιολόγησης των τίτλων ιδιοκτησίας, όπως η Moody's και η Standard & Poor's, που επιβάλλουν τη δική τους κρίση της διεθνούς αγοράς κεφαλαίων.
Η πλήρης απουσία οποιασδήποτε πρόβλεψης για την ασιατική κρίση του 1997 υπονόμευσε όμως την αξιοπιστία τους και την ικανότητά τους να αξιολογούν την κατάσταση της «υγείας» της παγκόσμιας οικονομίας.
Το μέγεθος του σκανδάλου Enron είχε επίσης ως αποτέλεσμα να καταρρεύσει ο μύθος του αντικειμενικού κριτή που παρακολουθεί τα βιβλία μιας ιδιωτικής εταιρείας για το καλό του δημοσίου.
(Πηγή: Le Monde)