Oταν ο διευθυντής της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για τον δυτικό Ειρηνικό δρ. Σιγκέρου Ομι είπε στις 24 του περασμένου Ιουνίου ότι ο ιός της άτυπης πνευμονίας είχε επιτέλους τεθεί υπό έλεγχο στο Πεκίνο και η πόλη ήταν ασφαλής για τους ταξιδιώτες, οι δημοσιογράφοι ξέσπασαν σε χειροκροτήματα. Το πιστοποιητικό υγείας που εκδόθηκε αφαιρούσε ένα βαρύ οικονομικό φορτίο και έδειχνε ότι, παρά τα λάθη που έκανε στην αρχή, η κυβέρνηση είχε βρει επιτέλους τον σωστό δρόμο.
Οπως έγραψε η «Λαϊκή Ημερησία», το όργανο δηλαδή του Κομμουνιστικού Κόμματος, η επιδημία αποτέλεσε για την Κίνα μεγαλύτερη απειλή από την ασιατική οικονομική κρίση του 1997, αλλά και από τις εκτεταμένες πλημμύρες του 1998.
Οι οικονομικές επιπτώσεις όμως, αν και ήταν σημαντικές στις βιομηχανίες του τουρισμού και της τροφοδοσίας, δεν αναμένεται να οδηγήσουν σε επιβράδυνση της οικονομίας. Οι περισσότεροι αναλυτές, σημειώνει ο «Economist», περιμένουν φέτος ένα ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 7%, χάρη στις εξαγωγές και στις ξένες επενδύσεις. Το ποσοστό αυτό είναι μόλις μία εκατοστιαία μονάδα μικρότερο από αυτό που θα επιτύγχανε η Κίνα αν δεν είχε πληγεί από το SARS.
Ποιες θα είναι όμως οι πολιτικές επιπτώσεις; Τις τελευταίες εβδομάδες, ορισμένα δημοσιεύματα ανέφεραν ότι τα μαθήματα από τη μάχη κατά του SARS μπορεί να ενθαρρύνουν την ηγεσία της χώρας να προχωρήσει σε βαθιές τομές στον τρόπο διακυβέρνησης. Η Κίνα είτε θα αρπάξει την ευκαιρία για να προωθήσει πολιτικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, είτε θα επιτρέψει στην «αδράνεια της παραδοσιακής σκέψης» να τη ρίξει και πάλι στον παλιό δρόμο.
Το Τμήμα Προπαγάνδας του Κομμουνιστικού Κόμματος, που είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο των μέσων ενημέρωσης, δεν κρύβει τη συμπάθειά του για τους παλιούς τρόπους. Ο διευθυντής μιας κινεζικής επιθεώρησης έλεγε πρόσφατα ότι το τμήμα αυτό εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για τις κριτικές που άσκησαν ορισμένα έντυπα στην κυβέρνηση. Παρά ταύτα, το τελευταίο τεύχος του περιοδικού Caijing κυκλοφόρησε με πολλά τολμηρά άρθρα που ζητούσαν πολιτικές μεταρρυθμίσεις και ελευθερία του Τύπου.
Το συγκεκριμένο τεύχος δεν έφτασε στα περίπτερα, αφού η κυβέρνηση απαγόρευσε τη διανομή του. Οι συνδρομητές όμως το έλαβαν. Και πολλοί κινέζοι διανοούμενοι εξακολουθούν να ελπίζουν ότι η αλλαγή της ηγεσίας στο συνέδριο του περασμένου Νοεμβρίου, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις του SARS, θα πείσουν το κόμμα να προχωρήσει σε ένα συνδυασμό οικονομικών μεταρρυθμίσεων και πολιτικών αλλαγών, έστω και στο πλαίσιο του μονοκομματικού συστήματος.
Η ελπίδα αυτή ενισχύεται από ορισμένους υπαινιγμούς στα επίσημα έντυπα που δείχνουν ότι το κόμμα εξετάζει το ενδεχόμενο των μεταρρυθμίσεων. Η εφημερίδα Qiushi, όργανο της Κεντρικής Επιτροπής, δημοσίευσε άρθρο που έλεγε ότι η κατάρρευση των κομμουνιστικών κομμάτων σε άλλα μέρη του κόσμου δείχνει την ανάγκη πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Ο διευθυντής μιας εφημερίδας του κόμματος δήλωσε την περασμένη εβδομάδα σε ένα επίσημο περιοδικό, το China Reform, ότι αν δεν υπάρξει περισσότερη δημοκρατία σε τοπικό κυβερνητικό επίπεδο, μπορεί να ξεσπάσει μια επανάσταση.
Πριν από λίγες ημέρες, μια ομάδα 40 φιλελευθέρων κινέζων ειδικών συναντήθηκε στην πόλη Τσινγκντάο για να επεξεργαστεί προτάσεις για συνταγματικές τροπολογίες. Ανάμεσά τους είναι μια διάταξη που αναγνωρίζει την αρχή της ανοιχτής κυβέρνησης και μια πρόταση που επισημαίνει την κυριαρχία των δικαιωμάτων των πολιτών. Η κυβέρνηση είναι πιθανό να υιοθετήσει ορισμένες από τις προτάσεις της ομάδας. Η αισιοδοξία πάντως είναι συγκρατημένη: σε αυτή τη χώρα, οι ελπίδες των μεταρρυθμιστών έχουν διαψευστεί επανειλημμένα.
(Πηγή: The Economist, ΑΠΕ)