ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Επαναλαμβάνεται η συνεδρίαση. Θα ήθελα να συστήσω να έχετε έναν μετριασμό στις εκφράσεις σας. Σας παρακαλώ κιόλας, δεν σας το συνιστώ μόνο ως Πρόεδρος αλλά σας παρακαλώ, δεν πρέπει να λέγονται τέτοια πράγματα. Ψεύδομαι σημαίνει το κάνω σκοπίμως, έχω δόλο κτλ. Μπορεί αλλιώς να το κατάλαβε ο κ. Εισαγγελεύς, αλλιώς να το είδε, μπορεί να έχετε κι εσείς δίκιο μπορεί να έχω δίκιο. Δε μιλάνε έτσι όμως εδώ στα Δικαστήριο διότι μόνο όποιος δεν έχει επιχειρήματα μιλά έτσι, κατ’ αυτόν τον τρόπο. Εγώ θέλω εδώ να σταθμίσω επιχειρήματα, ούτε εκρήξεις του θυμικού με ενδιαφέρουν ούτε θα με επηρεάσουν αυτά. Λοιπόν, σας παρακαλώ.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Συμφωνώ κι εγώ μαζί σας στο ότι ο τόνος της φωνής δεν πρέπει να είναι πολύ υψηλός. Θα μπορούσα να ήμουν πιο χαμηλός, σ’ αυτό έχετε δίκιο, γιατί βεβαίως τα επιχειρήματα αναπτύσσονται καλύτερα με ήπιο τρόπο. Βεβαίως θα συμφωνήσω ότι σε ένα αφηρημένο επίπεδο, το να λέει ένας συνήγορος ότι η Εισαγγελία ψεύδεται δεν είναι και το καλύτερο δυνατό και πρέπει να είναι τεκμηριωμένο. Θα μου επιτρέψετε λοιπόν να τεκμηριώσω αυτόν τον χαρακτηρισμό για να μη δημιουργούνται εντυπώσεις.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εάν δεν με καταλάβατε, σημαίνει ότι είστε όχι εκτός πνεύματος, και εκτός γράμματος αυτών που είπα. Σας παρακαλώ, τελείωσε αυτό το θέμα.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Κύριε Πρόεδρε, όταν λέει ο κ. Μαρκής «κύριε Μυλωνά δεν διαβάσατε το διαβιβαστικό›.... Ωραία, να μην πω ότι λέει ψέματα, να πω ότι δεν έχει διαβάσει ο κ. Μαρκής το διαβιβαστικό το οποίο επικαλείται. Δεν είναι δυνατόν να λέει Εισαγγελέας ότι «το διαβιβαστικό κ. Μυλωνά δεν το διαβάσατε.....›
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τα είπαμε κ. Μυλωνά, αρχίζω να καταλαβαίνω ότι μας θεωρείτε για ηλιθίους πλέον, έτσι φαίνεται.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Μπορεί να μην ήμουν εδώ αλλά φρόντισα, και αυτό ίσως δεν υπολόγισε η Εισαγγελία, να λάβω γνώση του αναγνωσθέντος εγγράφου και αυτό το μοναδικό αναγνωσθέν έγγραφο που είναι το διαβιβαστικό.....
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τελειώσαμε κ. Μυλωνά, το καταλάβαμε. Δεν έχετε τον λόγο.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Σας ενοχλεί όταν τεκμηριώνω τους ισχυρισμούς μου, αυτό είναι που ενοχλεί. Γιατί το λέω, θεμελιώνω, το διαβιβαστικό που διαβάστηκε και στο οποίο αναφέρθηκε ο κ. Μαρκής δεν περιέχεται η λέξη «προκήρυξη›.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ευτυχώς, ήταν και ο Πρόεδρος σας χθες και είδε συμπεριφορές και πράγματα, λυπάμαι πάρα πολύ για εσάς με τον τρόπο τον οποίο συμπεριφέρεστε εδώ στο Δικαστήριο. Λυπάμαι πάρα πολύ.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Μην κάνετε ότι δεν καταλαβαίνετε κ. Πρόεδρε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εγώ λέτε δεν καταλαβαίνω;
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Το επιχείρημά μου είναι συγκεκριμένο: Είπε ο κ. Εισαγγελέας «κ. Μυλωνά, στο διαβιβαστικό που διαβάσατε....›
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κόλλησε η βελόνα κ. Μυλωνά; Το είπατε μια φορά. Σας αφαιρείται ο λόγος. Τελειώσατε επιτέλους! Είδατε κ. Τζωρτζάτε; Εσείς θέλετε τον ήπιο τόνο, δεν ξέρω οι συνήγοροί σας αν τον θέλουν. Θέλω ήπιο τόνο εδώ μέσα, σας παρακάλεσα χίλιες φορές. Θέλετε να παρασύρετε όλο το Δικαστήριο σε εντάσεις και σε εκρήξεις και φοβάμαι μήπως είναι και ηθελημένα.
Κ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ: Κύριε πρόεδρε, είναι θέμα ηθικής τάξης αυτές οι ερωτήσεις.... αλλά δεν πειράζει, πάτε στο επόμενο γιατί δε σας συμφέρει.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αυτά είναι τα θέματα ηθικής τάξης που περιμένει να ακούσει ο ελληνικός λαός, έτσι;
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: (εκτός μικροφώνου)
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Τα είπατε κύριε, τ’ ακούσαμε, δε υπάρχει η λέξη στο διαβιβαστικό...
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Συμφωνείτε λοιπόν;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν συμφωνούμε.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Όταν λέει ο Εισαγγελέας ότι υπάρχει ψεύδεται ναι ή όχι;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν ψεύδεται κύριε, δεν είναι έκφραση αυτή και σας αφαιρέθηκε ο λόγος. Σας παρακαλώ, μη με φτάνετε στα άκρα, θα κάνουμε πειθαρχικά εδώ πέρα; Συνεχίστε τις ερωτήσεις σας παρακαλώ.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Τζωρτζάτε, σε συνέχεια των ερωτήσεων που σας έγιναν από τον κ. Ζαϊρη, αποχωρήσατε λόγω πολιτικής σας διαφωνίας από την Οργάνωση. Με ποιους διαφωνήσατε; Με ποια άτομα;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Με τα άτομα που ερχόμουν σε επαφή, με αυτούς το κουβέντιασα και έφυγα.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Τα οποία κατά την απολογία σας στον ειδικό ανακριτή Πετρόπουλο ήταν ποια; Τα θυμάστε τί είπατε; Σαν Οργάνωση για εσάς ποια άτομα ήταν;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Κάτι είχα πει αλλά τώρα δε θυμάμαι.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Θα σας το υπενθυμίσω: Λέτε λοιπόν: «Εγώ γνωρίζω μόνο αυτούς που ανωτέρω σας ανέφερα, εγώ γνώριζα ως 17Ν τον Σάββα Ξηρό και τον Κουφοντίνα›. Με ποια στοιχεία ταυτότητας ήταν αυτά τα δύο άτομα γνωστά σας;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Για άλλα άτομα έχω πει ότι δεν θα αναφερθώ. Έχω πάρει θέση ότι δεν πρόκειται να αναφερθώ.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Δηλαδή ξέρατε από τότε τον κ. Κουφοντίνα ως Κουφοντίνα;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Δεν θα αναφερθώ για άλλα άτομα.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Καλώς. Ένα δεύτερο: Σας αναγνώσθηκαν εδώ περικοπές των απολογιών του Τέλιου, του Τσελέντη και του Θωμά Σερίφη. Τους ρωτήσατε αυτούς τους ανθρώπους «ελάτε εδώ κύριοι, γιατί εμένα με εμπλέκετε και με κάνετε κακούργο;› Σε τόσες συναντήσεις ακόμα και τόσον καιρό εδώ στο ακροατήριο, σε ένα διάλειμμα, σε προαυλισμό, σε αυλισμό κτλ., «μου φορτώνετε πράγματα εμένα κύριοι, με ξέρετε;›
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ρωτήστε τους ίδιους να σας πουν....
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Λέω εσείς, που σας πνίγει το δίκιο σας, θέλω να καταλάβω, να μπω στην ψυχολογία σας. «Ρε κύριε, με ξέρεις εμένα; Τί μου φορτώνεις ότι εγώ ήμουν εκεί...›
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Θα σας τα πουν οι ίδιοι, θα σας τα πουν.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Εγώ λέω εσείς αν τους ρωτήσατε και τί σας είπαν.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Όχι, με τους δύο δεν έρχομαι σε επαφή, με τον έναν μόνο, τον κ. Σερίφη.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Τον ρωτήσατε;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Όχι, δεν έτυχε. Με τους δυο δεν έρχομαι σε επαφή, είναι σε απομόνωση σε σχέση με μας.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Σήμερα είπατε ότι από κρησφύγετα δεν έχετε ιδέα και από πειστήρια, από γιάφκες να το πούμε έτσι, δεν έχετε ιδέα ούτε ξέρετε τίποτα. Έγινε πολλή συζήτηση εδώ για ένα πηλίκιο που φέρει ένα αποτύπωμά σας. Τί έχετε να πείτε; Πάει κάπου ο νους σας;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Να το έχω αγγίξει πού; Δεν το θυμάμαι καθόλου.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Στο γείσο του πηλικίου.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Αυτό για να το αγγίξεις πρέπει να το φοράς και είναι και σε σημείο που πρέπει να το έχεις φορέσει. Εγώ δεν έχω φορέσει ποτέ.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Είχα ρωτήσει κάποια μάρτυρα αν είχατε συλλογή αστυνομικών στολών ή κάτι τέτοιο και είχε πει.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Όχι, ούτε στολή είχα φορέσει ποτέ όπως με είχατε ξαναρωτήσει. Ποτέ. Μου κάνει εντύπωση κι εμένα, να ήταν κάτι άλλο, ένα βιβλίο, να πω ότι μπορεί να το άγγιξα και να μην το θυμάμαι. Το πηλίκιο μου κάνει εντύπωση, σε πηλίκιο και να φαίνεται τόσο καθαρά το αποτύπωμά μου, αν είναι δυνατόν.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Είπατε ότι πηγαίνατε και τρώγατε σε ταβέρνες. Ποιος πλήρωνε το λογαριασμό;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Είχε τύχει και είχα πληρώσει κι εγώ.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Οι άλλοι; Λέω μήπως πλήρωνε πάντα ένας.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Πληρώναμε και ρεφενέ, και οι τρεις μαζί. Εγώ πάντα είχα χρήματα γιατί εργαζόμουν.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Κατάλαβα καλά ότι σήμερα είπατε ότι τα είχατε πει στους δικηγόρους σας τους πρώτους δύο, τα όσα σας είχαν συμβεί στην Ασφάλεια; Μάλιστα είπατε «τα συζητήσαμε›.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Τα συζητήσαμε όχι απ’ την πρώτη στιγμή, εκ των υστέρων, κάποια στιγμή στον Κορυδαλλό που βρέθηκα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μετά την απολογία δηλαδή.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Βεβαίως, τό’ χω πει αυτό, μετά την απολογία.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Μετά την απολογία της ανακρίτριας;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Βεβαίως, μετά και έγινε όλη αυτή η διαδικασία που ακολούθησε και βρέθηκε ο κ. Παπαδάκης στη θέση τους. Έκανα καιρό να βρω δικηγόρο, αρκετό καιρό και βρήκα τον κ. Παπαδάκη.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Στον Ειδικό Εφέτη Ανακριτή, έχει γραφεί το εξής, στον κ. Πετρόπουλο, παρουσία του κ. Παπαδάκη: «Όσα έγιναν στην Ασφάλεια δεν τα είπα στους δικηγόρους μου›. Ποιο είναι αληθές; Αυτό που γράφεται στην απολογία του Πετρόπουλου;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Δεν τα είχα πει στην Ασφάλεια θέλω να πω.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: «Όσα έγιναν στην Ασφάλεια δεν τα είπα στους δικηγόρους μου›.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Δεν τα είπα τότε στην Ασφάλεια που βρισκόμουν. Τα είπα εκ των υστέρων. Εννοούσα δεν τα είπα πριν την Ανακρίτρια. Μετά τα είπα.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Γιατί εδώ είναι γραμμένο ως εξής: «Όσα έγιναν στην Ασφάλεια, δεν τα είπα στους δικηγόρους μου›.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Δεν τα είχα πει τότε, τα είπα μετά.
Χ. ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ: Δεν έχω άλλη ερώτηση.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Χθες, επί δύο ώρες περίπου, μας αναλύσατε τις συνθήκες και το σκεπτικό βάσει του οποίου αποφασίσατε να αναμιχθείτε σε αυτή την ιστορία. Δηλαδή να αγωνιστείτε για την αλλαγή του κόσμου. Όλα αυτά που μας είπατε, τα τόσο ωραία και θα έλεγα και μερικές φορές και τόσο συγκινητικά, με αυτό το υπόβαθρο περιορίστηκε ο ρόλος σας επί 7 χρόνια στο να κλέψετε τέσσερα αυτοκίνητα;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ναι, δεν είχα δυνατότητα να συμμετάσχω λόγω της ιδιοσυγκρασίας σε ενέργειες.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Ούτε καν να κάνετε τις ηλεκτρολογικές δουλειές που χρειάζονταν για να εκραγεί μία βόμβα χωρίς θύματα;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Όχι, ποτέ δεν ασχολήθηκα.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Έχω στα χέρια μου την απολογία την οποία έχετε δώσει στην Ανακρίτρια. Θα ήθελα αν έχετε την καλοσύνη να την προχωρήσουμε λίγο-λίγο και να μου πείτε.....
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Έχουμε ένσταση....
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Σας έδωσε το λόγο κανένας; Δηλαδή πρέπει να την καταργήσουμε τελείως τη δικονομία για εσάς ειδικά;
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Είπαμε από χθες ότι για τα θέματα των προανακριτικών.....
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Θα πείτε «κ. Πρόεδρε ζητώ τον λόγο›. Ας κάνει πρώτα την ερώτηση και θα δούμε αν συνδέεται με αυτό.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Θέλω να μου προσδιορίσετε από τα σημεία αυτά της απολογίας σας αν υπάρχουν και ποια σημεία τα οποία καταθέσατε εξαιτίας των απειλών που δεχθήκατε.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Όλα.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Ακόμα δηλαδή και αυτά που είναι ευνοϊκά για εσάς;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Εκεί με τον δικηγόρο μου είχα....
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Υπήρξε δηλαδή εκεί ένας συνδυασμός, από τη μια μεριά η παρουσία των δικηγόρων σας βοηθούσε να λέτε ευνοϊκά για την προσωπική σας περίπτωση, αλλά οι απειλές ήταν για να καταθέτετε επιβαρυντικά για τους άλλους.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Για ποιους άλλους;
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Αυτούς που αναφέρετε. Διότι παρατηρώ ότι η απολογία σας αυτή έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την προανακριτική όσον αφορά τον εαυτό σας. Δηλαδή για τον εαυτό σας αλλάζετε τα πράγματα κατά το πολύ θετικότερο. Και διερωτώμαι: Υπό το κράτος απειλής το κάνατε αυτό;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ναι, υπό το κράτος απειλής.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Κύριε Πρόεδρε ζητώ τον λόγο. Όταν χρησιμοποιεί μια απολογία την οποία αρνούμαστε.....
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Και τα ευνοϊκά λοιπόν καταθέτετε τα οποία βρίσκονται στην απολογία....
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κοιτάξτε, δεν την αναγιγνώσκει την απολογία.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Γίνεται χρήση κ. Πρόεδρε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Χρήση, δεν υπάρχει πρόβλημα. Θα απαγορεύσουμε να κάνει ερωτήσεις;
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Εμείς πρέπει να υποβάλλουμε ένσταση και εσείς να την απορρίψετε ως συνήθως, αλλά πρέπει να την υποβάλλουμε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Σας ευχαριστώ για το «ως συνήθως›. Γιατί θα λέγαμε κι εμείς «εσείς ως συνήθως θα υποβάλλετε συνέχεια ενστάσεις›. Αλλά δεν το λέμε αυτό. Είμαστε στην 99η ημέρα και στις 100 γίνεται η «κόκκινη πόλη› για πρώτη φορά η καταστροφή της και μετά θα ξαναγυρίσουν οι κάτοικοι να την καταστρέψουν μετά από 100 μέρες.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Κύριε κατηγορούμενε, σας ρωτώ και για να το αντιληφθεί και μέρος της Υπεράσπισής σας γιατί το υπόλοιπο μέρος το έχει αντιληφθεί, δεν σας ρωτώ για το περιεχόμενο, γιατί είπατε αυτό και τί δεν είπατε, εγώ σας ρωτώ κάτι γενικό. Διαπιστώνω ότι σε σχέση με την προανακριτική σας κατάθεση στην αστυνομία, την οποία μας περιγράψατε κάτω από ποιες συνθήκες έγινε, στην απολογία σας στον Ανακριτή όσον αφορά το πρόσωπό σας, είπατε ότι σε αυτό βοηθούσαν οι δικηγόροι.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Θέλετε να απαντήσετε; Αν δε θέλετε μην απαντάτε.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Είναι σωστή η εντύπωσή μου ότι σε σχέση με αυτά που έχετε πει για τον εαυτό σας στην προανάκριση, αυτά που λέτε για τον εαυτό σας στην ανάκριση τα ωραιοποιούν, τα απλοποιούν και γίνονται βοηθητικά για τις απόψεις σας; Και αυτό ήταν αποτέλεσμα απειλών για να το κάνετε;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ψάχνουμε για τις απειλές τώρα, γι αυτό το ρωτάμε.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Π.χ., εγώ θα χρησιμοποιήσω αυτή τη φράση μόνο: «Δεν έφερα ποτέ μαζί μου όπλο›. Αυτό το λέτε για πρώτη φορά στην Ανακρίτρια. Αυτό υπό το κράτος απειλής σας ανάγκασαν να το καταθέσετε;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Όχι, είναι γεγονός ότι δεν έφερα ποτέ μου όπλο. Δε χρησιμοποιούσα ποτέ μου όπλο.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Αν μπορείτε να μου προσδιορίσετε ποια σημεία αυτής της απολογίας είναι αποτέλεσμα βίας;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ήμουν υπό το κράτος απειλής και ξυλοδαρμού, ήμουν πολύ συγχυσμένος τότε, ήμουν εκτός εαυτού, υπό το κράτος απειλής και ξυλοδαρμού, μου είπαν ότι σου λέει η Ανακρίτρια θα απαντάς...
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Δηλαδή καταθέτατε υπό το κράτος βίας και απειλής και θετικά για τον εαυτό σας.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ναι.
Β. ΜΑΡΚΗΣ: Δε θέλω τίποτε άλλο.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Ο Ζαμπούφλος τί δουλειά έκανε;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Οικοδόμος.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Είχε καμία δραστηριότητα να είναι ιδιαίτερα γνωστός;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Δηλαδή;
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Να τον ξέρει πολύς κόσμος.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ήταν συνδικαλιστής και ανήκε στο χώρο της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Η αναφορά του ονόματός του από σας πώς έγινε; Η αστυνομία πού τον ήξερε για να τον γράψει ότι εσείς αναφέρεστε;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Το είχε αναφέρει ο Χριστόδουλος Ξηρός ότι απ’ αυτόν με γνώρισε.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Ο Χριστόδουλος Ξηρός όμως όπως κι εσείς, λέει ότι δεν είπε τίποτα και τις προανακριτικές καταθέσεις τις συνέταξε η αστυνομία. Πώς τον ήξερε η αστυνομία τον Ζαμπούφλο ότι ήταν ο συνδετικός κρίκος;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Εμένα ρωτάτε; Εγώ πού να το ξέρω;
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Μου είπατε ότι ένας οικοδόμος ήταν ο μακαρίτης, απεβίωσε κιόλας και σας ερωτώ ότι και ο κ. Χριστόδουλος Ξηρός και εσείς λέτε ότι τις προανακριτικές καταθέσεις τις συνέταξε η αστυνομία και σας έλεγαν και στους δύο «βάλε μία υπογραφή να τελειώνουμε›. Αυτές είναι περίπου οι φράσεις που λέτε. Η αστυνομία πώς ήξερε το Ζαμπούφλο ότι ήταν ο συνδετικός κρίκος εσάς και του Χριστόδουλου Ξηρού;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Είχα υποθέσει ότι το είχε πει ο Χριστόδουλος Ξηρός, τους είχε πει ότι γνωριζόμαστε. Ρωτήστε τον, εδώ είναι, τί να σας πω;
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Σας λέω τί έχει πει ο Χριστόδουλος Ξηρός, δεν έχω ανάγκη να ρωτήσω κανέναν. Ο Χριστόδουλος Ξηρός αναφέρει όπως κι εσείς....
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ρωτήστε την Αντιτρομοκρατική. Δε με ρωτήσατε και σας είπα; Κι εχθές το είπα πού τον γνώρισα.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Όσον αφορά τον Χριστόδουλο Ξηρό που μπορώ να σας ενημερώσω, λέει κι αυτός ό,τι κι εσείς: Ότι τις προανακριτικές καταθέσεις τις συνέταξε η αστυνομία. Μπορείτε εσείς να μου δώσετε μια απάντηση; Ναι ή όχι; Ότι τις προανακριτικές σας καταθέσεις τις συνέταξε η Αστυνομία. Μπορείτε εσείς να μου δώσετε μια απάντηση που ήξερε η Αστυνομία τον Ζαμπούφλο ότι ήταν συνδετικός κρίκος εσάς των δύο; Ναι ή όχι;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ρωτήστε την Αστυνομία. Εμένα ρωτάτε; Ρωτήστε την Αντιτρομοκρατική. Εγώ που να ξέρω.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Εσάς ερωτώ.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Εμένα με ρωτήσατε και σας είπα: γνώρισα τον Χριστόδουλο Ξηρό από τον Ζαμπούφλο.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Δεν με ικανοποιεί η απάντησή σας γιατί ο Χριστόδουλος Ξηρός απαντά και λέει ότι και αυτού του τα έγραψε η Αστυνομία.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Εγώ τι να κάνω τώρα;
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Με παραπέμπετε στην Αστυνομία. Θα εκτιμηθεί.
Μπορείτε να μου πείτε παρακαλώ στο τέλος της προανακριτικής κατάθεσης αναφέρετε ότι «Έχετε κουραστεί και τα υπόλοιπα θα τα πείτε στην ανάκριση›.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ότι έχω κουραστεί;
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Αυτό έχετε πει.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Δεν πει τέτοιο πράγμα εγώ.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Το έχετε πει.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Έτσι γράφει. Τα έχουν πει της Αντιτρομοκρατικής.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Το έγραψε η Αστυνομία;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Εγώ δεν το είχα πει.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Από τις συγκεκριμένες πράξεις σας τι αυτοκίνητα αφαιρέσατε; Μπορείτε να μου πείτε τους τύπους των αυτοκινήτων που αφαιρέσατε;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Μετά από τόσα χρόνια δεν μπορώ να θυμάμαι.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Δεν θυμάστε πότε ακριβώς και τι αυτοκίνητα;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: 18 – 20 χρόνια που να θυμάμαι. Συνήθως εγώ μετακινούσα αυτοκίνητα. ¶λλαζα μέρος στάθμευσης.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Χρησιμοποιήσατε στην απολογία σας ενώπιόν μας εδώ, τη φράση «απαλλοτρίωση› και στο απολογητικό σας υπόμνημα και από ό,τι καταλαβαίνω απαλλοτρίωση σημαίνει αφαίρεση και όχι μετακίνηση. Τι από τα δυο κάνατε; Αφαιρέσατε αυτοκίνητα ή μετακινήσατε;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Έχω αφαιρέσει.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Δεν θυμάστε τον τύπο των αυτοκινήτων; Πόσα αφαιρέσατε;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ή δύο ή τρία μου φαίνεται.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Δεν θυμάστε τον τύπο τους ή τη μάρκα τους; Τρία αυτοκίνητα τα ξεχάσατε;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Το ένα μου φαίνεται ότι πρέπει να ήταν ΤΟΥΟΤΑ. Δεν θυμάμαι μετά από τόσα χρόνια.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Τα άλλα;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ήταν πάντως παλιά.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Το να κλέψει κανείς αυτοκίνητα περιστασιακά το θυμάται.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Μετά από τόσα χρόνια δεν θυμάμαι. Δεν μπορώ να θυμηθώ.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Αναφέρεστε στην απολογία σας ότι σας εξήγησαν -και συμφωνήσατε σε αυτό- ότι η 17Ν δεν είχε σκοπό να αναπτύξει μειοψηφικό κίνημα κλπ. Πότε έγιναν οι συζητήσεις αυτές;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Στην αρχή.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Πότε περίπου;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Το 1985.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Με ποιους;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Δεν θα αναφερθώ με ποιους και το έχω πει.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Ισχυρίζεστε ότι η απολογία σας είναι ανακριβής διότι π.χ. αναφέρεστε στην υπόθεση Παλαιοκρασσά γιατί εκεί δεν αναφέρετε λεπτομέρειες.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Όχι μόνο εκεί και αλλού.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Εγώ για τον Παλαιοκρασσά θα ήθελα να μου πείτε. Ο Χριστόδουλος Ξηρός αναφέρεται σε εσάς ότι είχατε συμμετοχή.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ρωτήστε τον. Ξέρω εγώ;
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Στην υπόθεση Μπακογιάννη είχατε συμμετοχή;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Καμία σχέση.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Αναφέρεται ο Χριστόδουλος Ξηρός και εκεί. Ξέρετε ότι σε αυτή την περίπτωση ότι ο Χριστόδουλος Ξηρός δεν είναι κατηγορούμενος, δεν κατηγορείται ο Χριστόδουλος Ξηρός στην υπόθεση Μπακογιάννη δηλαδή.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Μάλιστα.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Αυτό έχε κάποια δικονομική συνέπεια, μεγάλη δικονομική συνέπεια. Θα τα δείτε αργότερα και θα τα πουν και οι συνήγοροί σας.
Ο Σάββας Ξηρός στην προανακριτική δεν αναφέρεται σε εσάς, έρχεται στην ανακριτική και αναφέρει ότι εσείς είχατε συμμετοχή.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Εγώ όμως άκουσα και κάτι άλλο από το Σάββα. Ότι από τις 5 του μηνός μιλούσε?.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Δεν με αφήσατε να ολοκληρώσω την ερώτησή μου. Αναφέρει στην ανακριτική του κατάθεση ότι εσείς είχατε συμμετοχή. Πως το εξηγείτε αυτό;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Ρωτήστε τον Σάββα Ξηρό. Τι να σας πω εγώ; Δεν ξέρω. Με ρωτάτε εμένα γι’ αυτά που είπε ο Σάββας Ξηρός;
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Εγώ έχω μια εξήγηση. Σας κάλυπτε στην προανακριτική και όταν πλέον απολογηθήκατε και παραδεχτήκατε την πράξη αυτή, δεν είχε κανένα ενδοιασμό πλέον να πει «Ναι ήταν κι αυτός›. Εσείς τι εξήγηση δίνετε σε αυτή τη λογική τη δική μου;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Δεν δίνω καμία εξήγηση.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Είναι σωστή ή είναι λάθος;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Δεν έχω άποψη.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Τι εξήγηση δίνετε για τα δικά σας αποτυπώματα που βρέθηκαν στο βιβλίο «Who is who›; Εάν είναι δικά σας βέβαια.
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Μου προξένησε εντύπωση. Ξέρω εγώ; Να το έπιασα και να μην το θυμάμαι; Μου κάνει εντύπωση. Υπάρχει μια εκδοχή να το είχα αγγίξει και να μην το θυμάμαι, να το είχα πιάσει και να μην το θυμάμαι.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Πως συμβαίνει αυτό το βιβλίο να το αγγίζετε τόσο πολλοί;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Δεν το ξέρω αυτό.
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Σε όλη τη διαδικασία που ήταν εδώ ο κ. Γιαννακούρης είπε τα πράγματα αναλυτικά. Μπορεί να το έπιασαν και να το έχει πιάσει και ο κ. Γιωτόπουλος;
Β. ΤΖΩΡΤΖΑΤΟΣ: Μου κάνει εντύπωση. Εγώ είχα πει ότι προφανώς είναι μεταφερόμενα. Το να το είχα πιάσει, δεν το θυμάμαι. Δεν το θυμάμαι καθόλου αυτό το βιβλίο. Και με το ρόλο που είχα εγώ?!
Ι. ΣΙΔΕΡΗΣ: Κύριε Πρόεδρε στο σημείο αυτό θα ήθελα να κάνω χρήση των προανακριτικών καταθέσεων του κ. Τζωρτζάτου και παρακαλώ να τεθεί το ζήτημα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Να τεθεί το ζήτημα. Είναι η ώρα να τεθεί το ζήτημα.
Ο κ. Χριστόδουλος Ξηρός έχει τον λόγο.
Χ. ΞΗΡΟΣ: Θέλω να κάνω μια διευκρίνιση γι’ αυτό που ρώτησε ο κ. Εφέτης για τον αποθανόντα φίλο μου τον κ. Ζαμπούφλο. Αυτό το γνώριζε η Ασφάλεια από την κατάθεσή μου στις 3/4, γιατί εγώ με αυτό τον φίλο μου ήμασταν συγκάτοικοι για αρκετά χρόνια. Δεν προέκυψε δηλαδή από τον ουρανό.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ο κ. Χρυσικόπουλος έχει τον λόγο.
Κ. ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Ξέρω ότι θα αναπτυχθούν οι ενστάσεις αλλά θα ήθελα να θέσω το εξής θέμα: επειδή έγιναν οι ερωτήσεις από πλευράς εισαγγελικής Έδρας για μια Οργάνωση ΛΕΑ να διευκρινιστεί το εξής: η ερώτηση αφορούσε τη ΛΕΑ την αντιδικτατορική ή άλλη Οργάνωση ΟΛΕΑ που είναι μεταδικτατορική και δεν είχε καμία σχέση με τη ΛΕΑ;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Αυτό τελείωσε.
Κ. ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ: Έληξε, αλλά να λήξει ξεκάθαρα. Να μην αφήνεται καμία υπόνοια ότι αναφέρεται σε αυτό. Να είναι ξεκάθαρο ότι δεν αφορά αυτή την Οργάνωση.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Έληξε το θέμα. Ας πούμε τώρα για την ένσταση η οποία είχε υποβληθεί και εγγράφως από ό,τι θυμάμαι.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Όχι εγγράφως.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν είχε υποβληθεί η ένσταση εγγράφως τότε;
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Ίσως αναφέρεστε σε μια άλλη ένσταση στις 17 Μαρτίου που αφορούσε την αφαίρεση από τη δικογραφία. Αυτό είναι εντελώς άλλο ζήτημα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Νομίζω ότι είχαμε πει τότε ότι να μην αναγνωστούν αυτές οι καταθέσεις, διότι αποτελούν προϊόν ψυχολογικής και σωματικής βίας και χρήσεως φαρμάκων. Νομίζω το είχατε πει. Έτσι δεν είναι;
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Το αίτημα ήταν πριν ξεκινήσει η αποδεικτική διαδικασία και βεβαίως πριν προκύψουν τα όσα προέκυψαν από την ακροαματική διαδικασία.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Και εμείς είπαμε ότι επιφυλάσσεται το Δικαστήριο, ό,τι προκύψει να το εκτιμήσουμε.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Το αίτημα τότε ήταν διαφορετικό. Ήταν πριν ξεκινήσει η αποδεικτική διαδικασία να αφαιρεθούν από τη δικογραφία. Αυτό το αίτημα έχει απορριφθεί. Συνεπώς παρέμειναν αυτές οι προανακριτικές στη δικογραφία. Τώρα έχουμε άλλο αίτημα. Τώρα μιλάμε για παράνομα αποδεικτικά μέσα.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ωραία.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Το αίτημά μας είναι σαφές: η προανακριτική απολογία του κ. Τζωρτζάτου στις 18 Ιουλίου –αν θυμάμαι καλά- αλλά και η ανακριτική ενώπιον της κας Μπούρη 23 Ιουλίου –αν θυμάμαι καλά- δεν είναι επιτρεπτή η χρησιμοποίησή τους το πρώτον είτε από την Έδρα είτε από τον κ. Εισαγγελέα είτε από την Πολιτική Αγωγή και στη συνέχεια βέβαια δεν είναι επιτρεπτή και αξιολόγησή τους κατά το μέτρο που περιέχουν ομολογίες του κ. Τζωρτζάτου, γιατί όπως διευκρινίσαμε κι άλλη φορά αποδεικτικό μέσο δεν είναι γενικά η κατάθεση είναι η ομολογία που περιέχεται σε αυτό.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Έτσι είναι.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Οι ομολογίες του κ. Τζωρτζάτου που περιέχονται σε αυτές τις δυο προανακριτική και ανακριτική κατάθεση, δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά μέσα. Δεν αναφέρομαι σε ακυρότητες προδικασίας, αναφέρομαι στο ζήτημα των παράνομων αποδεικτικών μέσων. Να το ξεκαθαρίσουμε αυτό.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ασφαλώς.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Είναι δεδομένο ότι δεν μπορεί να χρησιμοποιηθούν και για τρίτα πρόσωπα, αλλά επειδή τυπικά εγώ εκπροσωπώ τον κ. Τζωρτζάτο περιορίζομαι στον ίδιο. Τα όσα είχα αναφέρει για τον κ. Σάββα Ξηρό και για τα τρίτα πρόσωπα ισχύουν, αλλά δεν είναι αντικείμενο της παρούσας ένστασης. Θέλω να ακριβολογώ. Εκπροσωπώ τον κ. Τζωρτζάτο σε αυτόν αναφέρομαι, στις ομολογίες του κ. Τζωρτζάτου περιορίζομαι ως συνήγορός του.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Εντάξει.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Γιατί δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν και στη συνέχεια να αξιολογηθούν ως αποδεικτικά μέσα αυτές οι απολογίες. Έχουμε δύο νομικές βάσεις. Στη μία θα είμαι ίσως πιο σύντομος γιατί έχει ήδη τεθεί στο Δικαστήριό σας την προηγούμενη Παρασκευή στο πλαίσιο μιας αντίστοιχης ένστασης που αφορούσε τη χρήση και αξιολόγηση των προανακριτικών του κ. Σάββα Ξηρού.
Εδώ αν θέλετε μπορώ να τα επαναλάβω, αν θέλετε μπορώ να αναφερθώ στα όσα είχα πει τότε. Νομίζω ότι τα γνωρίζει το Δικαστήριο
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ασφαλώς.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Είναι τα όσα είχα αναφέρει ως τελευταίος ομιλητής στη συνεδρίαση της προηγούμενης Παρασκευής 25 Ιουλίου. Συνοπτικά θα πω –οι λεπτομέρειες είχαν αναπτυχθεί τότε- ότι αυτές οι δύο ομολογίες, αυτές οι δύο καταθέσεις είναι προϊόν βασανιστηρίων βέβαια υπό τη διευρυμένη έννοια του άρθρου 137α του Ποινικού Κώδικα και του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ. Γιατί είναι δεδομένο ότι στην ανακρίτρια δεν υπέστη ξυλοδαρμό ο κ. Τζωρτζάτου υπέστη άλλου είδους πιέσεις που εντάσσονται στην έννοια των βασανιστηρίων.
Ως προϊόν βασανιστηρίων -και θα επανέλθω στα πραγματικά δεδομένα που τεκμηριώνουν αυτό τον ισχυρισμό- δεν είναι επιτρεπτά αποδεικτικά μέσα. Θυμίζω επιγραμματικά ότι η ελληνική ποινικο-δικονομική θεωρία ομόφωνα δέχεται ότι ομολογίες που έχουν αποσπαστεί με βασανιστήρια δεν αποτελούν νόμιμα αποδεικτικά μέσα και δεν μπορούν να αξιολογηθούν, είχα αναφερθεί στη συνταγματική αναφορά στα άρθρα 2, 7 και 19/3 να μην επανέλθω, ας θεωρηθεί ότι συνυποβάλλονται σήμερα και αυτά που είχα πει την Παρασκευή.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Βεβαίως.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Να επισημάνω απλώς και πάλι ότι ειδικά για τα βασανιστήρια ομόφωνα η θεωρία δέχεται ότι δεν γεννάται θέμα εφαρμογής του άρθρου 177 παρ. 2 και ο κ. Καρράς και ο κ. Τζανετής ο εκλεκτός συνάδελφος της Πολιτικής Αγωγής λένε ότι όταν έχουμε αποσπασθείσες με βασανιστήρια ομολογίες, προβαίνουμε σε μια συσταλτική τελολογική ερμηνεία του 177 παρ. 2, άρα ούτε βάσει αυτού του άρθρου μπορούν να συνεκτιμηθούν.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Έτσι είναι.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Συνοπτικά η πρώτη μας νομική βάση: προϊόν βασανιστηρίων οι δύο αυτές ομολογίες, άρα σύμφωνα με το Σύνταγμα και το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ δεν μπορούν να αξιοποιηθούν ως αποδεικτικά μέσα.
Έρχομαι στη δεύτερη στην πρόσθετη νομική βάση. Να δούμε τι λέει το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ γιατί και εδώ υπάρχει μια πρόθεση παραβίαση. Εδώ θα μπορούσε να πει ότι «κύριε Μυλωνά ξέρετε το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ όπως βεβαίως ερμηνεύεται από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου μας λέει ότι το παραδεκτό των αποδεικτικών μέσων δεν εμπίπτει στο άρθρο 6 ότι είναι θέμα κυρίως των εθνικών Δικαστηρίων› και πράγματι υπάρχει μια παλαιότερη νομολογία (υπόθεση Σενκ για παράδειγμα του ’88) ότι το άρθρο 6 δεν θεσπίζει κάποιους κανόνες για το παραδεκτό των αποδείξεων, αυτό είναι ένα ζήτημα που πρωτίστως ρυθμίζεται από το εθνικό Δίκαιο.
Όμως η νομολογία προχωρά και υπάρχει μια πάρα πολύ σημαντική πρόσφατη απόφαση της 5ης Νοεμβρίου του 2002, είναι η απόφαση στην υπόθεση ¶καλ κατά Ηνωμένου Βασιλείου. Εκεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επεξεργάζεται περαιτέρω τη νομολογία του και προβαίνει σε μια διεύρυνση της απαγόρευσης χρήσης και αξιοποίησης κάποιων αποδεικτικών μέσων.
Το αυτονόητο είναι βέβαια ότι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά μέσα όσα είναι ευθέως προϊόν βασανιστηρίων. Όμως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σε αυτή την απόφαση πηγαίνει παραπέρα και αυτό έχει μεγάλη σημασία: διευρύνει το πεδίο εκείνων των αποδεικτικών μέσων τα οποία δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μια ποινική δίκη και η χρησιμοποίησή τους συνιστά παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ.
Ας δούμε τι λέει Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στην υπόθεση ¶λαν κατά Ηνωμένου Βασιλείου της 5ης Νοεμβρίου του 2002:
Πρόκειται για μια δολοφονία σ’ ένα γραφείο στο σούπερ μάρκετ, ένας υπεύθυνος πωλήσεων. Συλλαμβάνεται ο προσφεύγων στην αρχή μαζί με έναν άλλον ότι τέλεσαν ληστεία. Ο συγκατηγορούμενος ομολογεί για τη ληστεία ο προσφεύγων αρνείται τη συμμετοχή του, όμως λίγο αργότερα, ένας ανώνυμος πληροφοριοδότης λέει στην Αστυνομία ότι ο προσφεύγων συμμετείχε και στη δολοφονία. Ο προσφεύγων αφήνεται αρχικά ελεύθερος, στη συνέχεια όμως ξανασυλλαμβάνεται και σε κάποιο σημείο συλλαμβάνεται κι ένας Χ.
Ο Χ λοιπόν ο οποίος είχε πολλές καταδίκες σε βάρος του, ήταν πληροφοριοδότης της Αστυνομίας και ο Χ τοποθετήθηκε από την Αστυνομία στο ίδιο κελί με τον προσφεύγοντα με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με τη δολοφονία και μάλιστα οι συζητήσεις του Χ με τον προσφεύγοντα ηχογραφούνταν κρυφά από την Αστυνομία και ο Χ δίνει και μια κατάθεση 60 σελίδων στην οποία περιγράφει λεπτομερώς τις συζητήσεις του με τον προσφεύγοντα και βέβαια ο Χ λέει ότι ο προσφεύγων παραδέχτηκε τη συμμετοχή του σε αυτή τη δολοφονία. Βάσει αυτής της κατάθεσης του πληροφοριοδότη Χ καταδικάζεται ο προσφεύγων σε ισόβια κάθειρξη γι’ αυτή τη δολοφονία και η μόνη απόδειξη ήταν εις βάρος του αυτή η μαρτυρία του πληροφοριοδότη.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο εξετάζει αυτά τα δεδομένα υπό το πρίσμα του δικαιώματος σιωπής και του προνομίου της μη αυτό-ενοχοποίησης και λέει (παρ. 44 της απόφασης) ότι αυτά τα δύο αποτελούν γενικά αναγνωρισμένες διεθνείς εγγυήσεις που ανήκουν στον πυρήνα μιας δίκαιης διαδικασίας. Η μετάφραση είναι του ομιλούντος από την επισκόπηση της νομολογίας που κάνει του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στο περιοδικό «Ποινικός Λόγος› η συγκεκριμένη απόφαση είναι υπό δημοσίευση.
Ο σκοπός αυτών των δύο, δηλαδή του δικαιώματος σιωπής και του προνομίου μη αυτό-ενοχοποίησης είναι να προστατεύσουν τον κατηγορούμενο από τον ανεπίτρεπτο καταναγκασμό εκ μέρους των Αρχών, εξασφαλίζοντας έτσι τους σκοπούς του άρθρου 6. Το δικαίωμα μη αυτό-ενοχοποίησης πρωτίστως αφορά το σεβασμό της βούλησης ενός κατηγορούμενου προσώπου να παραμείνει σιωπηλό και προϋποθέτει ότι η κατηγορούσα Αρχή αποσκοπεί να αποδείξει την ενοχή του κατηγορούμενου, χωρίς να προσφεύγει σε αποδείξεις που αποκτήθηκαν με μεθόδους που χρησιμοποιούν απειλή ή καταπίεση για να καμφθεί η βούληση του κατηγορούμενου.
Αυτά λέει επί λέξει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Εδώ να προσθέσω ότι αυτός ο πληροφοριοδότης ο Χ, είχε τοποθετηθεί στο κελί του προσφεύγοντος αφού είχε συνεννοηθεί με την Αστυνομία και αφού η Αστυνομία του είχε δώσει συγκεκριμένες εντολές να προσπαθήσει με κάθε τρόπο να αποσπάσει ομολογία από τον προσφεύγοντα, δηλαδή ο σκοπός της τοποθέτησης του Χ όπως δέχεται το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ήταν συγκεκριμένος με κάθε τρόπο να αποσπάσει ο Χ τις ομολογίες από τον προσφεύγοντα.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στην απόφαση αυτή προσθέτει ότι εξετάζοντας αν μια διαδικασία έχει εξαλείψει την ουσία του προνομίου μη αυτό-ενοχοποίησης αυτός θα εξετάσει τη φύση και το βαθμό του καταναγκασμού και την ύπαρξη σχετικών εγγυήσεων στη διαδικασία και τον τρόπο χρήσης αυτών των στοιχείων.
Εφαρμόζει στη συνέχεια το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αυτές τις γενικές αρχές στην παρούσα υπόθεση και στην παρ. 50 επισημαίνει πρώτα ότι το πεδίο εφαρμογής του δικαιώματος σιωπής δεν περιορίζεται στις περιπτώσεις άσκησης άμεσης πίεσης για να καμφθεί η βούληση του κατηγορούμενου. Το δικαίωμα αυτό προστατεύει την ελευθερία που έχει ένα ύποπτο πρόσωπο να επιλέξει αν θα μιλήσει, ή αν θα παραμείνει σιωπηλό κατά τη διάρκεια της αστυνομικής εξέτασης.
Αυτή η ελευθερία επιλογής ουσιαστικά υπονομεύεται στην περίπτωση που ενώ ο ύποπτος έχει επιλέξει να παραμείνει σιωπηλός οι Αρχές χρησιμοποιούν κάποιο τέχνασμα για να αποσπάσουν από τον ύποπτο ομολογίες ή άλλες δηλώσεις ενοχοποιητικής φύσεως, τις οποίες δεν είχαν μπορέσει να λάβουν κατά τη διάρκεια της εξέτασής του.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Μάλιστα.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επισημαίνει ότι αυτή η έντεχνη συζήτηση του πληροφοριοδότη με τον προσφεύγοντα αποτελεί ένα λειτουργικό ισοδύναμο μιας ανάκρισης και αφού επισημάνει ότι αρχικά ο προσφεύγων είχε ασκήσει το δικαίωμα σιωπής, λέει τα εξής:
Ο Χ που ήταν για πολύ καιρός πληροφοριοδότης της Αστυνομίας (στην παρ. 52 είναι αυτά), τοποθετήθηκε στο κελί του προσφεύγοντος με τον ειδικό σκοπό να αποσπάσει από τον προσφεύγοντα πληροφορίες σχετικά με την εμπλοκή του στα εγκλήματα για τα οποία ήταν ύποπτος. Οι αποδείξεις που προσκομίστηκαν στη δίκη του προσφεύγοντος έδειξαν ότι η Αστυνομία είχε εκπαιδεύσει τον Χ και του είχε δώσει οδηγίες να πιέσει τον προσφεύγοντα.
Οι παραδοχές που φέρεται ότι έγιναν από τον προσφεύγοντα στον Χ και οι οποίες ήταν η κύρια ή η καθοριστική απόδειξη εναντίον του στη δίκη, δεν ήταν αυθόρμητες και εκούσιες δηλώσεις του προσφεύγοντος, αλλά προκλήθηκαν από τις επίμονες ερωτήσεις του Χ, ο οποίος οδηγούσε τη συζήτηση με τον προσφεύγοντα στο ζήτημα της δολοφονίας, υπό περιστάσεις που μπορούν να θεωρηθούν ως το λειτουργικό ισοδύναμο της ανάκρισης, χωρίς να υπάρχει καμία από τις εγγυήσεις που συνοδεύουν μια επίσημη αστυνομική εξέταση.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Συγχωρήστε με μισό λεπτό, έχουμε εδώ τέτοια περίπτωση; Έβαλε η Αστυνομία κανέναν και τον «ψάρευε›;
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Τελειώνω κ. Πρόεδρε και εξηγώ γιατί τα αναφέρω.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Γιατί ξέρετε, πρέπει να καταλάβει και το Δικαστήριο από όλα αυτά. Καλά είναι, αλλά η ενδελέχεια έχει κι αυτή τα όριά της.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Παρά την έλλειψη ειδικής σχέσης μεταξύ του προσφεύγοντος και του Χ και την έλλειψη στοιχείων άμεσου εξαναγκασμού, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο κρίνει ότι οι πληροφορίες που λήφθηκαν από τον Χ έτσι όπως αυτός έδρασε, μπορούν να θεωρηθούν ότι αποκτήθηκαν κάμπτοντας τη βούληση του προσφεύγοντος και ότι η χρήση του στη δίκη, επηρέασε το δικαίωμα σιωπής του προσφεύγοντος και το προνόμιο μη αυτό-ενοχοποίησης και το Δικαστήριο ομόφωνα καταλήγει στο συμπέρασμα στην παρ. 53 ότι παραβιάστηκε το άρθρο 6 παρ. 1 λόγω της αξιοποίησης στη δίκη του προσφεύγοντος, εκείνων των αποδείξεων που αποκτήθηκαν μέσω του πληροφοριοδότη Χ.
Γιατί είναι κατά τη γνώμη μου σημαντική αυτή η απόφαση;
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Την έχετε να μας τη δώσετε;
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Έχω το πρωτότυπο αν θέλετε να βγάλετε μια φωτοτυπία.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Φωτοτυπία θα μας βγάλουν. Δώστε την εδώ να παρακαλέσω να μας βγάλουν μια φωτοτυπία. Ειδικά οι παράγραφοι 44 και 50;
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: 50, 52, 53 πάρτε όλη την απόφαση.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Θα τη δω εγώ όλη. Βγάλτε την όλη. Θα τη δούμε. Σαν απόφαση την έχω δει στο Internet, αλλά έχω κρατήσει μονάχα σε περίληψη. Δεν μπορώ να τις τυπώνω και όλες.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Ξέρω ότι εσείς είστε ένας πολύ καλός γνώστης των αποφάσεων και θα τις εκτιμήσετε.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Συνεχίστε.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: Γιατί έχει σημασία και αυτή η απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Μας λέει με λίγα λόγια το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι η παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ δεν συνιστά μόνο η χρήση αποδεικτικών μέσων που είναι προϊόν άμεσης πίεσης που είναι προϊόν βασανιστηρίων. Διευρύνει την προστασία που παρέχει το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ και μας λέει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ότι παράνομο αποδεικτικό μέσο το οποίο δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθεί και να αξιολογηθεί σε μια ποινική δίκη, δεν είναι μόνο αυτό που είναι προϊόν βασανιστηρίων, αλλά είναι και κάθε αποδεικτικό μέσο, κάθε ομολογία -όπως του κ. Τζωρτζάτου προσθέτω εγώ- η οποία έχει ληφθεί υπό συνθήκες πίεσης και καταναγκασμού, πέρα από τα βασανιστήρια και τον ξυλοδαρμό, οι οποίες οδηγούν στην κάμψη της δήλωσης της βούλησης του ενδιαφερομένου.
Είναι πολύ σημαντικό να δούμε ότι σύμφωνα με την πολύ πρόσφατη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στην ποινική δίκη δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιήσουμε κάθε είδους αποδεικτικών μέσων. Αλλά όχι μόνο αυτά τα αποδεικτικά μέσα οι ομολογίες εν προκειμένω που είναι προϊόν βασανιστηρίων δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν, αλλά κάθε ομολογία η οποία ευρύτερα αποτελεί προϊόν παραπλάνησης, εξαπάτησης, κάμψης της βούλησης του προσφεύγοντος του κατηγορούμενου με τρόπους όπως αυτοί περιγράφονται στην υπόθεση ¶λαν κατά Ηνωμένου Βασιλείου.
Ακόμη λοιπόν κι όταν έχει αποσπαστεί μια ομολογία από έναν πληροφοριοδότη που κατόπιν συγκεκριμένου σχεδίου εξωθεί τον κατηγορούμενο να περιγράψει τη συμμετοχή του σε μια ενέργεια, ακόμη και αυτό το αποδεικτικό μέσο –και προσέξτε- ανεξάρτητα από το αν είναι αληθινό ή όχι, ακόμη και αυτό το αποδεικτικό μέσο δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθεί στην ποινική δίκη γιατί διαφορετικά έχουμε παραβίαση του άρθρου 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ.
Γιατί το λέω αυτό; Γιατί ο ένας τρόπος βάσει του οποίου καλείστε να αξιολογήσετε αυτές τις ομολογίες του κ. Τζωρτζάτου είναι αν θέλετε ο μοντέρνος τρόπος ο ευρωπαϊκός τρόπος αυτός που προκύπτει από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που έχει βέβαια υπέρτερη του νόμου ισχύ όπως πολύ καλά ξέρετε. Βεβαίως, θεωρώ δεδομένη και την επιχειρηματολογία που έχω πει, δεν θα επανέλθω για τα βασανιστήρια βάσει του Συντάγματος.
Τώρα περιορίζομαι στην ΕΣΔΑ. Ο μοντέρνος τρόπος προσέγγισης της αναζήτησης της αλήθειας στην ποινική δίκη, θέτει κάποια όρια. Μπορείτε να πείτε ότι είναι πολύ προχωρημένα τα όρια, αλλά αυτή είναι η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Δεν είναι.
Ι. ΜΥΛΩΝΑΣ: ¶ρα δεν αναζητούμε την αλήθεια πάση θυσία και με οποιοδήποτε μέσο έχει αυτή προκύψει, αλλά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο μας θέτει πολύ συγκεκριμένους περιορισμούς. Με δυο λόγια μας θέτει αποδεικτικές απαγορεύσεις. Μας λέει ότι «Ξέρετε κύριοι; Αυτά τα αποδεικτικά μέσα που γενικότερα είναι προϊόν πιέσεων, εξαπατήσεων, εξαναγκασμού τέτοιου ώστε να καμφθεί η βούληση του κατηγορούμενου δεν επιτρέπεται να τα χρησιμοποιήσετε ως αποδεικτικά μέσα›.
Οι αποδεικτικές απαγορεύσεις έχουν πολύ μεγάλη σημασία εάν θέλετε κι ένα ευρύ πεδίο εφαρμογής σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου δικαιωμάτων του ανθρώπου. Αυτό, παρακαλώ να το συγκρατήσουμε.
Ας έρθουμε όμως τώρα σ’ ένα άλλο σημείο: θα μπορούσε να πει κανείς «Εντάξει όλα αυτά, μιλάτε κ. Μυλωνά για βασανιστήρια, μιλάτε για διευρυμένη έννοια βασανιστηρίων και μάλιστα λέτε ότι είναι και ο εξαναγκασμός υπό την ευρεία του έννοια απαγορευμένος σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, προέκυψε όμως κάτι τέτοιο στην παρούσα υπόθεση;›. Θα μπορούσε να αντικρουστεί η ένστασή μας σε επίπεδο πραγματικών περιστατικών.
Ας δούμε λοιπόν τι έχει αποδειχθεί από την αποδεικτική διαδικασία για τα δεδομένα που αφορούν τις ομολογίες του κ. Τζωρτζάτου. θα ξεκινήσω από τη δεύτερη ομολογία του η οποία περιέχεται στην απολογία του ενώπιον της ανακρίτριας.
Σημειώνω αυτό που είπατε σε προγενέστερη παρεμπίπτουσα απόφασή σας, ότι πάντοτε θα λαμβάνονται υπόψη οι συγκεκριμένες συνθήκες υπό τις οποίες έχουν ληφθεί οι καταθέσεις. Εδώ οι συγκεκριμένες συνθήκες έχουν πολύ μεγάλη σημασία, όπως ανέφερε στην απολογία του χτες ο κ. Τζωρτζάτος.
Τι μας είπε ο κ. Τζωρτζάτος; Ότι στην Αντιτρομοκρατική τον έδειραν, τον χτύπησαν, τον κακομεταχειρίστηκαν, ότι στην πορεία προς την ανακρίτρια οι ίδιοι οι βασανιστές του ήταν δίπλα του και του έσφιγγαν τις χειροπέδες και μας είπε και κάτι πολύ σημαντικό: «Ο ένας ή δυο εξ αυτών ήταν αυτός που ήταν μέσα στην ανακρίτρια› και βέβαια τώρα πια είναι αποδεδειγμένο γεγονός ότι μέσα στην ανακρίτρια σε όλους τους κατηγορούμενους υπήρχαν αστυνομικοί.