Οι Γάλλοι αρέσκονται να αυτοπροσδιορίζονται ως μια πιο ανθρώπινη ενσάρκωση της Δύσης. Διαφημίζουν την υψηλή ποιότητα της ζωής τους, όπως συμβολίζεται με ένα ώριμο καμαμπέρ και ένα ποτήρι καλό κόκκινο κρασί. Σε αυτή την πολιτισμένη χώρα, όμως, χιλιάδες άνθρωποι είναι καταδικασμένοι να πεθάνουν πρόωρα εξαιτίας της αδιαφορίας της κοινωνίας, της εγκατάλειψής τους από τις οικογένειές τους και της ανεπάρκειας του κρατικού συστήματος υγείας.
Ο ακραίος καύσωνας που έπληξε τη Γαλλία αυτό το καλοκαίρι, και στοίχισε τη ζωή σε 13.000 ανθρώπους, παρομοιάστηκε από τον υπουργό Υγείας με επιδημία. Καθώς όμως περισσότερα από 300 πτώματα εξακολουθούν να βρίσκονται στα αζήτητα των νεκροτομείων, μπορεί κανείς να θέσει πολλά ερωτήματα για τις αξίες αυτής της κοινωνίας.
Τα περισσότερα από τα θύματα ήταν άνθρωποι ηλικιωμένοι, μόνοι και ευάλωτοι.
Οπως παρατηρεί όμως ο αναλυτής Ντομινίκ Μοϊζί στους «Financial Times», οι επιπτώσεις του ανθρώπινου αυτού δράματος είναι ευρύτερες, καθώς αναδεικνύει αντιφάσεις που παίζουν κεντρικό ρόλο στην ανάπτυξη των σύγχρονων κοινωνιών.
Η πρώτη αντίφαση είναι ότι όσο περισσότερο ωριμάζουμε ως κοινωνία, τόσο λιγότερο πρόθυμοι είμαστε να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα της τρίτης ηλικίας. Αντιμετωπίζουμε τους ηλικιωμένους όπως το θάνατο: με άρνηση. Αλλοτε, οι εκατοντάχρονοι ήταν τόσο λίγοι, που τους βλέπαμε με υπερηφάνεια και κάποια περιέργεια. Σήμερα αποτελούν βάρος και εμπόδιο στη λατρεία της ατομικής ελευθερίας που χαρακτηρίζει τη ζωή μας.
Μια δεύτερη αντίφαση απορρέει από τη συζήτηση για το ρόλο του κράτους. Πριν από λίγα χρόνια, ο Μοϊζί βρέθηκε σε ένα συνέδριο για την παγκοσμιοποίηση στο Βερολίνο, όπου μεταξύ άλλων τέθηκε το ερώτημα ποιος είναι υπεύθυνος σε μια κοινωνία για τους πιο αδύναμους, τους πιο φτωχούς και κατά συνέπεια τους ηλικιωμένους. Οι Αμερικανοί απάντησαν ότι η κύρια ευθύνη ανήκει στους πλούσιους, μέσω της φιλανθρωπίας. Για τους Ασιάτες, είναι ζωτικός ο ρόλος της οικογένειας. Για τους Ευρωπαίους, την ευθύνη έχει το κράτος.
Αυτές οι πολιτιστικές παραδόσεις είναι πλέον πολύ λιγότερο ισχυρές. Στην Ασία, ο ρόλος της οικογένειας έχει υποχωρήσει. Η αυτοκτονία ηλικιωμένων ανθρώπων που τους εγκατέλειψαν τα παιδιά τους είναι πια συνηθισμένη. Στην Αμερική, η φιλανθρωπία δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες ενός πληθυσμού που γερνάει. Και στην Ευρώπη, οι προϋπολογισμοί των κυβερνήσεων δεν μπορούν να λύσουν τα προβλήματα των ηλικιωμένων.
Το συλλογικό αίσθημα ντροπής της Γαλλίας έκανε την κυβέρνηση να προτείνει, ως δείγμα αλληλεγγύης, να δουλεύουν οι Γάλλοι σκληρότερα ώστε να πληρώσουν για τις ανάγκες των ηλικιωμένων. Στην πραγματικότητα, η παρέμβαση του κράτους και η ευθύνη της οικογένειας είναι δύο πράγματα απολύτως συμβατά μεταξύ τους, πολύ πιο συμβατά απ' ό,τι πιστεύουν είτε οι σοσιαλιστές είτε οι υπέρμαχοι της ελεύθερης αγοράς. Ενα πιο αποτελεσματικό κράτος, σε συνδυασμό με οικογένειες που ενδιαφέρονται περισσότερο για τα μέλη τους, θα μείωναν κατά πολύ το ανθρώπινο κόστος του καύσωνα.
Ο τρόπος με τον οποίο οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν τους ηλικιωμένους μοιάζει λίγο με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τους φτωχούς ανθρώπους του πλανήτη: με ένα συνδυασμό συμπάθειας, ενοχής και αδιαφορίας. Υπάρχει όμως μια διαφορά. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τους ηλικιωμένους είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας. Οταν αδιαφορούμε γι' αυτούς, σφραγίζουμε τη δική μας τύχη. Οταν τους παραμελούμε, χάνουμε μια μεταφυσική έννοια της συνέχειας που δίνει νόημα στη ζωή.
Πηγή: Financial Times, ΑΠΕ