Ο ειδήμονας του πολιτικού κινηματογράφου, ο βραβευμένος με Όσκαρ έλληνας σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς βρίσκεται ξανά στη γενέτειρά του, ως τιμώμενο πρόσωπο της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, μετά και την αναγόρευση του σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).
Ο ειδήμονας του πολιτικού κινηματογράφου, ο βραβευμένος με Όσκαρ έλληνας σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς βρίσκεται ξανά στη γενέτειρά του, ως τιμώμενο πρόσωπο της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, μετά και την αναγόρευση του σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Κινηματογράφου της Σχολής Καλών Τεχνών στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).
Με σκοπό να γνωρίσουμε το πλήρες έργο του σπουδαίου κινηματογραφιστή, που ζει και εργάζεται στη Γαλλία, η Ταινιοθήκη της Ελλάδος πραγματοποιεί για πρώτη φορά στη χώρα μας ένα αναδρομικό αφιέρωμα στον πολυβραβευμένο δημιουργό, παρουσία του ιδίου, από τις 29 έως τις 31 Ιανουαρίου.
«Το πιο επαναστατικό πράγμα είναι να απευθυνθείς στο ευρύτερο κοινό, κάνοντας όσο το δυνατόν λιγότερους συμβιβασμούς», τονίζει ο Κώστας Γαβράς που θα παρευρεθεί στο αφιέρωμα, με στόχο να κατανοήσουμε σε βάθος την πολιτική διάσταση του έργου του και τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες κάτω από τις οποίες διαμορφώθηκε η θεματολογία των ταινιών του, αφού καθιερώθηκε ως σκηνοθέτης με μία σειρά πολιτικών θρίλερ, που αποκάλυψαν το βίαιο πρόσωπο δικτατορικών καθεστώτων, μέσα από προσωπικές τραγωδίες ασυμβίβαστων ανθρώπων.
Με την τελευταία του ταινία, «Το κεφάλαιο», να προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες, αποτυπώνοντας με καταιγιστικό ρυθμό το σύγχρονο τραπεζικό κατεστημένο και ασκώντας δριμεία κριτική στο διεθνές οικονομικό σύστημα, αποκαλύπτοντας τα πιο καλά κρυμμένα μυστικά των υποκινητών της απανταχού εξουσίας και της οικονομικής τρομοκρατίας, το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει - με ελληνικούς υπότιτλους - 16 ακόμη μεγάλου μήκους ταινίες του σπουδαίου δημιουργού.
Επίσης, το αφιέρωμα περιλαμβάνει ανοιχτή συζήτηση με το κοινό, με τίτλο «Ταινιοθήκες: Το μέλλον του παρελθόντος μας;», με κεντρικό ομιλητή τον ίδιο τον Κώστα Γαβρά και masterclass του δημιουργού για σπουδαστές κινηματογράφου και επικοινωνίας και επαγγελματίες του χώρου.
Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης
Έχοντας διατελέσει πρόεδρος της Cinémathèque française από το 1981 έως το 1986, αλλά και από το 2007 έως και σήμερα, ο Κώστας Γαβράς πιστεύει πως «μέρος της δουλειάς της ταινιοθήκης είναι να φέρει το κοινό ξανά στις αίθουσες» και – πλαισιωμένος από έλληνες σκηνοθέτες και επαγγελματίες του χώρου - θα συζητήσει με το κοινό για τον εκπαιδευτικό ρόλο των ταινιοθηκών, που αποτελούν τους θεματοφύλακες της εγχώριας κινηματογραφικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Ακόμα, θα τεθεί υπό συζήτηση και το μέλλον των ταινιοθηκών απέναντι στις προκλήσεις της νέας ψηφιακής εποχής (συνθήκες φύλαξης συντήρησης και προώθησης των αρχείων, αλλά και προσβασιμότητα στις ταινίες).
Η συζήτηση «Ταινιοθήκες: Το μέλλον του παρελθόντος μας;» θα γίνει στην Ταινιοθήκη, την Τετάρτη 30 Ιανουαρίου στις 7.30 το απόγευμα, ενώ αμέσως μετά θα προβληθεί η ταινία του Κώστα Γαβρά «Κατάσταση Πολιορκίας» (Etat de Siege, 1972), την οποία θα προλογίσει ο σκηνοθέτης.
Οι ταινίες
«Διαμέρισμα δολοφόνων» (Compartiment Tueurs, 1965)
Η ταινία βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Σεμπαστιάν Ζαπριζό και αποτελεί μία αστυνομική έρευνα δολοφονιών με πολύ σασπένς και έκδηλη την αγάπη του Κώστα Γαβρά για τα αμερικανικά film noir.
«Μακί, τα λιοντάρια της κολάσεως» (Un homme de trop, 1967)
Η ταινία ερευνά το που αρχίζει και το που τελειώνει η προδοσία εν καιρώ πολέμου, μέσα από τις περιπέτειες διάσωσης δώδεκα γάλλων αιχμαλώτων στρατιωτών σε γερμανικό στρατόπεδο.
«Z» (1969)
Πρόκειται για το πρώτο μέρος της βασικής τριλογίας πολιτικού κινηματογράφου του Κώστα Γαβρά, με τον Υβ Μοντάν. Η ταινία βασίστηκε στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού για τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη, το 1963, και ήταν υποψήφια για 5 Όσκαρ, το 1970, αποσπώντας, τελικά, αυτά της ξενόγλωσσης ταινίας και του μοντάζ, αλλά και το βραβείο κριτικής επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών.
«Η ομολογία» (L’ Aveu, 1970),
Το δεύτερο μέρος της τριλογίας, με θέμα τη σύλληψη ενός αξιωματούχου στην Ανατολική Ευρώπη, βασίζεται στην αληθινή ιστορία εμπλοκής σε μια δίκη εκκαθάρισης του κομμουνιστή Άρθουρ Λόντον, το 1951.
«Κατάσταση πολιορκίας» (Etat de Siege, 1972)
Η τριλογία κλείνει με αυτήν την ταινία, η οποία είναι εμπνευσμένη από τα αληθινά γεγονότα συμπλοκής της δικτατορίας με την άκρα Αριστερά, στην Ουρουγουάη.
«Ειδικό δικαστήριο» (Section speciale, 1975)
Ο σκηνοθέτης στρέφεται για πρώτη φορά θεματικά στη Γαλλία, με μια ιστορία βασισμένη στα αληθινά γεγονότα της πολιτικής δίωξης γάλλων ιδεολόγων για τη δολοφονία ενός γερμανού αξιωματικού του ναυτικού, στο κατεχόμενο Παρίσι, κερδίζοντας το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Καννών.
«Ο αγνοούμενος» (Missing, 1982)
Η πρώτη αμερικανική παραγωγή του Κώστα Γαβρά, με τον Τζακ Λέμον και τη Σίσι Σπέισεκ και θέμα την εξαφάνιση ενός αμερικανού ακτιβιστή σε μια χώρα της Λατινικής Αμερικής, υπό στρατιωτικό καθεστώς, απέσπασε τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών, το Όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου και τα βραβείο BAFTA καλύτερης ταινίας.
«Hanna K.» (1983)
Η ταινία έφερε στο προσκήνιο το παλαιστινιακό ζήτημα και προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις.
«Οικογενειακή υπόθεση» (Conseil de famille, 1986)
Ο Κώστας Γαβράς στρέφεται για πρώτη φορά στην κωμωδία, μέσα από την ιστορία επανένταξης ενός οικογενειάρχη διαρρήκτη, μετά την αποφυλάκισή του.
«Το στίγμα της προδοσίας» (Betrayed, 1988)
Η ταινία διαδραματίζεται στην Αμερική, όπου μια πράκτορας του FBI καταφέρνει να διεισδύσει σε μια ρατσιστική οργάνωση τύπου Κου Κλουξ Καν.
«Μουσικό κουτί» (Music box, 1989)
Και πάλι επί αμερικανικού εδάφους, μία δικηγόρος υπερασπίζεται τον ούγγρο μετανάστη πατέρα της, ο οποίος κατηγορείται για συνεργασία με τους Ναζί, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ταινία κέρδισε τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου, το 1990.
«Η μικρή αποκάλυψη» (Le Petite Apocalypse, 1993)
Πρόκειται για μία κωμωδία με έντονο το στοιχείο του κυνισμού, με τον τσέχο σκηνοθέτη Γίρι Μένζελ στον ρόλο ενός παράνομου συγγραφέα από την πρώην κομμουνιστική Πολωνία, ο οποίος προσπαθεί να δημοσιεύσει τα ανέκδοτα έργα του.
«Mad city» (1997)
Ο σκηνοθέτης κάνει μια ακόμη «ανάγνωση» των ΗΠΑ και των αμερικανικών μίντια, μέσα από την ιστορία ενός τηλεοπτικού ρεπόρτερ που καλύπτει ζωντανά την ομηρία μαθητών σε ένα Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, κάπου στην Καλιφόρνια, από έναν απολυμένο φύλακα.
«Αμήν.» (Amen., 2003)
Ο Κώστας Γαβράς στρέφει το ενδιαφέρον του στα ολοκληρωτικά συστήματα εξουσίας του ναζισμού και της παπικής Εκκλησίας, με αυτήν την ταινία που απέσπασε το βραβείο Σεζάρ Καλύτερου Σεναρίου.
«Το τσεκούρι» (Le Couperet, 2005)
Σε αυτήν τη μαύρη σάτιρα, ο σκηνοθέτης πιάνει επακριβώς τον παλμό μιας άκρως ανταγωνιστικής σύγχρονης Ευρώπης, προμηνύοντας το ανελέητο πρόσωπο του καπιταλισμού που την κυριεύει, μέσα από την ιστορία ενός απελπισμένου ανέργου, ο οποίος εξελίσσεται σε μεθοδικό δολοφόνο.
Παράδεισος στη Δύση (Eden is West, 2009)
Η ταινία ασχολείται με το επίκαιρο ζήτημα της συσσωρευμένης παράνομης μετανάστευσης στην Ευρώπη.
Masterclass
Ο Κώστας Γαβράς θα πραγματοποιήσει ένα masterclass, με τίτλο «Η τέχνη του σκηνοθέτη», το οποίο θα γίνει την Πέμπτη 31 Ιανουαρίου, στις 10.30 το πρωί, στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών.
Πρόγραμμα προβολών
Τρίτη 29 Ιανουαρίου
20.00: «Βαγόνι δολοφόνων», 95΄. Προλογίζει ο σκηνοθέτης. Είσοδος με προσκλήσεις.
Τετάρτη 30 Ιανουαρίου
19.30: Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης. Είσοδος ελεύθερη.
22.00: «Κατάσταση πολιορκίας», 115΄. Προλογίζει ο σκηνοθέτης.
Πέμπτη 31 Ιανουαρίου
19.45: «Η λάμψη μιας γυναίκας», 105΄.
21.45: «Αμήν.», 132΄.
Παρασκευή 1 Φεβρουαρίου
19.45: «Ειδικό δικαστήριο», 118΄.
22.00: «Χάννα Κ.», 111΄.
Σάββατο 2 Φεβρουαρίου
18.00: «Παράδεισος στη Δύση», 110΄.
20.00: «Οι αποτυχημένοι», 5΄ - «Βαγόνι δολοφόνων», 95΄.
21.50: «Η ομολογία», 139΄.
Κυριακή 3 Φεβρουαρίου
17.45: «Οικογενειακή υπόθεση», 117΄.
19.45: «Z», 127΄.
22.00: «Το τσεκούρι», 122΄.
Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου
20.00: «Μικρή αποκάλυψη», 110΄.
22.00: «Mad city», 115΄.
Τρίτη 5 Φεβρουαρίου
19.45: «Οι αποτυχημένοι», 5΄ - «Μακί, τα λιοντάρια της κολάσεως», 110΄.
22.00: «Μουσικό κουτί», 124΄.
Τετάρτη 6 Φεβρουαρίου
19.45: «Το στίγμα της προδοσίας», 127΄.
22.00: «Αγνοούμενος», 122΄.
Πληροφορίες
Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Ιερά Οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134 -136, Κεραμεικός – Αθήνα, τηλ.: 210 3609695. Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, Λεωφόρος Συγγρού 107 - 109, Αθήνα, τηλ.: 210 9005800. Τιμές εισιτηρίου για τις ταινίες: 7, 4 (μειωμένο) ευρώ.