ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Επαναλαμβάνεται η συνεδρίαση που έχει διακοπεί. Ο κ. Λίβος συνεχίζει την αγόρευσή του.
Ν. ΛΙΒΟΣ: Κύριοι Δικαστές, αναφέρομαι στο δεύτερο ειδικότερο νομικό ζήτημα το οποίο έχω την τιμή να εκθέσω στο Δικαστήριό σας και αφορά ακριβώς την αξιολόγηση των επιμέρους πράξεων, τη νομική, ορισμένων εκ των κατηγορουμένων. Σε όλους θα αναφερθώ μεν, αλλά επειδή καλύφθηκε χθες το θέμα από τον συνάδελφο τον κ. Τσεβά, θα αναφερθώ μόνο σε ορισμένα ειδικότερα θέματα.
Την ειδικότερη πράξη τη γνωρίζετε, εξετέθη χθες και από τον συνάδελφό μου, πώς ακριβώς έγινε η επίθεση κατά του κ. Παλαιοκρασσά και των προσώπων τα οποία βρίσκονταν στο αυτοκίνητο. Γνωρίζετε επίσης τα αποτελέσματα αυτής της επίθεσης. Ας πάρουμε λοιπόν έναν προς έναν τους κατηγορουμένους και ας δούμε τρία ζητήματα, τί έκαναν κατά την αντικειμενική υπόσταση, ποια η συμπεριφορά τους, ποια ήταν η υποκειμενική υπόσταση και πώς πρέπει να αξιολογηθούν τυχόν εκδηλώσεις μεταμέλειας εκ μέρους τους.
Πρώτο πρόσωπο του δράματος, ο Δημήτριος Κουφοντίνας. Έχει αποδειχθεί κατά την ακροαματική διαδικασία που εξέθεσε χθες ο συνάδελφός μου, ότι ήταν το πρόσωπο εκείνο το οποίο πάτησε το κουμπί ώστε να εκτοξευθεί η ρουκέτα. Το αποτέλεσμα, η ρουκέτα απευθυνόταν κατά του Παλαιοκρασσά, οι συνάδελφοί μου που εκπροσωπούν τον κ. Παλαιοκρασσά θα σας εκθέσουν ειδικότερα τα προβλήματα αυτής της συμπεριφοράς, εγώ δεν θα μιλήσω καθόλου, θα πω μόνο ότι ως προς αυτόν καίτοι δεν προβλέπεται από το 299, δεν υπάρχει ειδικότερος χαρακτηρισμός του δόλου στην παρ. 1, παρά λέει απλώς ο νόμος «όποιος από πρόθεση σκότωσε άλλον›, επειδή όμως κατά το άρθρο 79 που δε μας ενδιαφέρει αλλά μόνο για την ένταση της ενοχής θέλω να μιλήσω, ο δόλος α’ βαθμού, ο άμεσος δόλος απευθύνεται κατά του Παλαιοκρασσά, δεν θα μας απασχολήσει αυτό, θα αναφερθώ ειδικότερα στον Αξαρλιάν.
Το χτύπημα λοιπόν είναι κατά του Παλαιοκρασσά, δεν σκοτώνεται ο Παλαιοκρασσάς, όπως στόχευε εν προκειμένω ο φυσικός αυτουργός, αλλά σκοτώνεται άλλος περαστικός και τραυματίζονται και οι πεζοί που κατά τύχη βρίσκονται εκείνη τη στιγμή στο πεδίο αυτό. Στην αντικειμενική υπόσταση λοιπόν έχουμε ευθεία διαδρομή της αιτιώδους συνάφειας από τη συμπεριφορά του κ. Κουφοντίνα, το πάτημα του κουμπιού, τη στόχευση του κ. Παλαιοκρασσά και το αποτέλεσμα που είναι ο τραυματισμός του καθώς και τα υπόλοιπα πρόσωπα για τα οποία δε μιλάω.
Περαιτέρω όμως το χτύπημα αυτό λόγω της μεγάλης του δυναμικής είναι μια εκτόξευση μιας αντιαρματικής ρουκέτας σε έναν χώρο ο οποίος είναι περίπου 5 μέτρα ο δρόμος, είναι πάρα πολύ στενά εκεί τα πεζοδρόμια, Καραγεώργη Σερβίας και Βουλής, είναι επόμενο λοιπόν ότι αυτή η ρουκέτα θα έχει το ωστικό κύμα μετά την έκρηξή της και θα έχει και θραύσματα τα οποία ενδεχομένως θα τραυμάτιζαν παρατυχόντες πεζούς.
Το ερώτημα λοιπόν ως προς την αιτιώδη συνάφεια, είναι αν σκοτώθηκε ο Θάνος ή οι υπόλοιποι τραυματίστηκαν και αυτό το πράγμα μπορεί να αναχθεί αιτιωδώς στη συμπεριφορά του φυσικού αυτουργού. Εδώ θέλω να επισημάνω στο Δικαστήριό σας το εξής: Χωρίς να το έχουμε ποτέ αντιληφθεί, ομολογώ ότι κι εγώ που το διδάσκω χρόνια, με την υπόθεση αυτή το έχω συνειδητοποιήσει απολύτως, η αιτιώδης διαδρομή στον ενδεχόμενο δόλο δεν είναι η ίδια όπως η αιτιώδης διαδρομή στο έγκλημα με άμεσο δόλο ή αναγκαίο όπως θα υποστηρίξω στη συνέχεια.
Γιατί; Γιατί στον ενδεχόμενο δόλο, όπως γνωρίζουμε, το διανοητικό στοιχείο του δράστη, αυτό που γνωρίζει ο δράστης, είναι περισσότερες πιθανότητες να συμβεί κάτι. ¶ρα, ενώ στην αιτιώδη διαδρομή στο έγκλημα με άμεσο δόλο ή αναγκαίο δόλο είναι δεδομένο το αποτέλεσμα το οποίο πρόκειται μονοσημάντως να επέλθει από τη συμπεριφορά του δράστη, αντίθετα στον ενδεχόμενο δόλο πιθανολογείται και αυτό που πιθανολογείται μπορεί να είναι από το να μη χτυπηθεί κανείς, μέχρι να πεθάνουν όλοι.
Οπότε τίθεται περαιτέρω το ερώτημα, γιατί να δεχτούμε επιβαρυντικά για τον κατηγορούμενο την βαρύτερη γι αυτόν πιθανότητα και όχι την ελαφρύτερη, που είναι να μη χτυπηθεί και κανείς; Αυτό ως σημείωση για να ξέρουμε τα ενδεχόμενα. Ποιο ήταν το διανοητικό στοιχείο στην προκειμένη περίπτωση του φυσικού αυτουργού; Τί ήξερε ο κ. Κουφοντίνας όταν πατούσε το κουμπί;
Ήξερε βεβαίως πόσο επικίνδυνη ήταν αυτή η ενέργεια. Και πάλι δεν λέω ακόμα αυτά που έχω να πω στη συνέχεια για τις ρουκέτες, γιατί αυτά θα τα πω στην ηθική αυτουργία. Αλλά είναι δεδομένο, το ακούσατε και από την προκήρυξη την παλιά εκείνη για τα πολυκαταστήματα, εκεί μάλιστα μιλά για βόμβα, ούτε καν για αντιαρματική ρουκέτα, για μία βομβίτσα και λέει όλα αυτά που λέει.
Πολλώ μάλλον ισχύει αυτό για αντιαρματική ρουκέτα μέσα στο Σύνταγμα. ¶ρα γνώριζε την επικινδυνότητα της συγκεκριμένης του συμπεριφοράς διανοητικά κατά τούτο καλύπτεται και το ερώτημα είναι αν καλύπτονται περαιτέρω και τα επελθόντα αποτελέσματα. Είναι επίσης δεδομένο, ακόμα και αν δεν αποδείχθηκε ότι ο κ. Κουφοντίνας είδε τον Θάνο Αξαρλιάν, προφανώς δεν κοίταζε στο σημείο εκείνο της Καραγεώργη Σερβίας, όπως ανέβαινε ο Θάνος, αλλά κοίταζε τον Χριστόδουλο που θα του έδινε το σήμα σύμφωνα με όσα θα σας πω εγώ, ακόμα και αν δεν πρόσεξε λοιπόν τον Θάνο, πάντως είδε ότι κλάσματα του δευτερολέπτου πριν από την έκρηξη είχε περάσει από μπροστά του η Μεργούπη.
Ακόμα και αν δεν είδε λοιπόν κανέναν άλλον από περαστικούς στο χώρο εκείνο, τη Μεργούπη αποκλείεται να μην την είδε γιατί δεν ήταν ούτε δυο-τρία μέτρα μακριά του και γιατί, όπως μας είπε τότε, κατά τύχη, ευνοϊκή γι αυτήν, έσκυψε τυχαία εκείνη τη στιγμή κάτω και γι αυτό δεν την βρήκε και αυτήν η ρουκέτα στο θώρακα, αλλά τραυματίστηκε μόνο από την έκρηξη που έγινε στο δρόμο.
Επομένως, είναι δεδομένο το διανοητικό στοιχείο του δράστη, εννοώ ότι γνώριζε ότι από την πράξη αυτή οπωσδήποτε θα ετραυματιζόταν περαστικός, οποιοσδήποτε περαστικός. Μπορεί να μην είχε δει κανέναν άλλον, τη Μεργούπη αποκλείεται να μην την είχε δει. Παρόλα αυτά, πάτησε το κουμπί. ¶ρα είναι και το βουλητικό στοιχείο δεδομένο της συμπεριφοράς του. Ποιος είναι τώρα το υποκειμενικό στοιχείο της συμπεριφοράς του:
Η Πολιτική Αγωγή σε αντίθεση από την κατηγορία όπως εισάγεται, πιστεύει ότι έχουμε εδώ μια κλασική περίπτωση αναγκαίου δόλου και όχι ενδεχόμενου δόλου. Γνωρίζετε την περίπτωση τη σχολή που λένε στα Πανεπιστήμια για τον αναγκαίο δόλο, ότι «δεν επιθυμώ να κάψω τη γιαγιά μου, καίω απλώς το σπίτι για να πάρω την ασφάλεια από το σπίτι, αναγκαία όμως θα καεί και η γιαγιά μου και θα πεθάνει›. Ως προς αυτήν λοιπόν, καίτοι δεν σκόπευσαν στον θάνατό της, αναγκαία αυτός θα επήρχετο και φυσικά το αποδέχτηκαν, άρα έχουμε μια περίπτωση αναγκαίου δόλου.
Τέτοια κλασική περίπτωση αναγκαίου δόλου για πρώτη φορά νομίζω τίθεται στην κρίση σας, στην περίπτωση θανάτωσης του Θάνου Αξαρλιάν αλλά και του τραυματισμού του Κήλη και των υπολοίπων. Γιατί είναι αναγκαίος δόλος: Διότι, επαναλαμβάνω, το δυναμικό, η επικινδυνότητα της συγκεκριμένης εκρήξεως της ρουκέτας, δεν μπορεί παρά να επιφέρει αυτά τα αποτελέσματα.
Υποστηρίζω λοιπόν ότι πρόκειται για αναγκαίο δόλο. Εάν όμως θέλετε δεκτό τον ενδεχόμενο δόλο, και πάλι δεν υπάρχει πρόβλημα θεμελίωσής του διότι όπως είπα προηγουμένως και το διανοητικό στοιχείο καλύπτεται και το βουλητικό στην προκειμένη περίπτωση, διότι παρόλα αυτά, μολονότι προέβλεψε το αποτέλεσμα που θα επερχόταν, αποδέχθηκε, δεν τέθηκε καν θέμα ελπίδας, τί να ελπίσει, και προέβη στο συγκεκριμένο διάβημα.
¶ρα, η φυσική αυτουργία του πρώτου εκ των κατηγορουμένων για την ενέργεια αυτή, του κ. Κουφοντίνα, είναι δεδομένη οπότε πρέπει να ασχοληθούμε μόνο με το ζήτημα της μεταμέλειάς του. Ο κ. Κουφοντίνας είναι από τα πρόσωπα εκείνα στη Δίκη που περισσότερες της μιας φορές εξέφρασε τη λύπη του για τον θάνατο του Θάνου Αξαρλιάν. Στην αξιολόγηση που είχα την τιμή να κάνω μετά τη συγκεκριμένη εξέταση της υποθέσεως, είχα υποστηρίξει ότι δυσκολεύομαι σ’ έναν άνθρωπο που ζητά συγνώμη στο Δικαστήριο, να του πω «δεν σε πιστεύω›.
Από την όλη συμπεριφορά που κράτησε ο κ. Κουφοντίνας στο Δικαστήριο είχα λόγους να το κάνω αν θέλετε, το λέω. Όμως έκανε το μοιραίο λάθος, γιατί κάποια στιγμή όλα αποκαλύπτονται. Όταν αναγιγνωσκόταν η επιστολή της μάνας του Γκιοργκιού και η κα Αξαρλιάν έκλαιγε από κάτω και έλεγε «θα μπορούσα να την είχα στείλει εγώ αυτή στο Δικαστήριο›, εκείνη τη στιγμή, δεν ξέρω αν παρατηρήσατε ποια ήταν η συμπεριφορά του κ. Κουφοντίνα και η αντίδρασή του λέγοντας: «ποιος ήταν αυτός όμως, ξέρετε;›
Αυτή η συμπεριφορά, τα χαμόγελα εκείνη τη στιγμή, το είδα, το λέω, το είδε και το Δικαστήριο, είναι προς κρίση του. Αυτή η συμπεριφορά με κάνει να πιστεύω ότι δεν επεδείχθη ειλικρινής μεταμέλεια στη συγκεκριμένη περίπτωση εκ μέρους του κ. Κουφοντίνα.
Κατά τα παραπεμπτικό βούλευμα ο Χριστόδουλος Ξηρός παραπέμπτεται ως απλός συνεργός της πράξεως αυτής. Από την αποδεικτική διαδικασία προέκυψε ότι ο Χριστόδουλος ήταν το πρόσωπο εκείνο το οποίο ύψωσε το χέρι του και έδωσε το σήμα στον Κουφοντίνα να πατήσει το κουμπί.
Είχα πει τότε στο Δικαστήριο ότι εδώ έχουμε μια κλασική περίπτωση συναυτουργίας διότι ο φυσικός αυτουργός είναι ας πούμε σαν μια μηχανή που σκοτώνει, της οποίας αλλού είναι τα μάτια και αλλού είναι τα χέρια. Τα μάτια είναι στην Καραγεώργη Σερβίας, τα χέρια είναι στη Βουλής. Δεν πρέπει λοιπόν να ακολουθήσετε την τυπική αντικειμενική θεωρία καθόσον αφορά στην προκειμένη περίπτωση την αξιολόγηση της πράξης του Χριστόδουλου Ξηρού και να αντιμετωπίσετε τη συμπεριφορά του αυτή ως άμεση συνέργια όπως πρότεινε χθες ο συνάδελφός μου.
Εγώ θα έλεγα στη χειρότερη για εμάς περίπτωση, πρέπει να την αντιμετωπίσετε ως άμεση συνέργια, αλλά κατά την επιστημονική μου αντίληψη πρόκειται για συναυτουργική συμπεριφορά. Γιατί κ.κ. Δικαστές; Έχω άλλο ένα επιχείρημα γι αυτό.
Όπως ξέρετε παγίως από τη νομολογία του Αρείου Πάγου, για την ύπαρξη απόπειρας, απαιτείται ο δράστης εκτός από το να κάνει πράξεις αντικειμενικής υποστάσεως, να ξεκινά δηλαδή μία συμπεριφορά η οποία κατά την αιτιώδη της διαδρομή μοιραία θα οδηγήσει στο αποτέλεσμα, εκτός από αυτή την περίπτωση, παγίως η νομολογία του Αρείου Πάγου, θεωρεί ως απόπειρα και τη συμπεριφορά εκείνη η οποία τελεί προς την κύρια πράξη, δηλαδή το πάτημα του κουμπιού, σε τέτοια αναγκαία και άμεση σχέση, ώστε κατά την κοινή αντίληψη να θεωρείται ως τμήμα της που οδηγεί αμέσως προς αυτήν, αν δεν ήθελε ανακοπεί από οποιονδήποτε λόγο.
Σας καλώ κύριοι Δικαστές μαζί με εμένα να διακόψουμε το χρόνο, τη ροή του χρόνου, τη στιγμή που ο Χριστόδουλος Ξηρός υψώνει το χέρι του. Να φωτογραφίσουμε αυτή τη συμπεριφορά και να αναρωτηθούμε: αυτή η συμπεριφορά δεν οδηγεί κατά την κοινή αντίληψη σε αναγκαία και άμεση σχέση προς την επακολουθούσα συμπεριφορά του κ. Κουφοντίνα ώστε να οδηγεί αναγκαία και άμεσα στο αποτέλεσμα αυτό;
Τι θέλω να πω; Η ύψωση της χειρός του Χριστόδουλου δεν είναι ίδια απόπειρα τελέσεως του εγκλήματος κατά την έννοια αυτή; Μα αν είναι απόπειρα, απόπειρα τελεί μόνο ο αυτουργός. Δεν τελεί ο συμμέτοχος της πράξης. ¶ρα και γι’ αυτό το επιχείρημα -εκτός από τη κατανομή των καθηκόντων όπου τα μάτια βρίσκονται στην Καραγιώργη Σερβίας και τα χέρια στη Βουλής- περαιτέρω η ύψωση του χεριού σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Αρείου Πάγου πρέπει να θεωρηθεί ως απόπειρα του εγκλήματος δηλαδή ως ήδη επίθεση κατά της ζωής και επομένως επειδή απόπειρα μπορεί να τελέσει μόνο ο αυτουργός του εγκλήματος και όχι ο συμμέτοχος, πρέπει να θεωρηθεί η συμπεριφορά του Χριστόδουλου Ξηρού ως συναυτουργική. ¶λλως ζητώ σύμφωνα με τα επιχειρήματα που προέβαλε χτες ενώπιόν σας ο κ. Τσεβάς να αντιμετωπιστεί βεβαίως ως άμεση συνέργια διότι τελείται κατά την τέλεση της πράξης και αφορά την αιτιώδη της έκβαση.
Για τον Σάββα Ξηρό σας μίλησε ο συνάδελφός μου ζητούμε τη μετατροπή μεν του κατηγορητηρίου υπέρ αυτού ως απλού συνεργού και όχι ως συναυτουργού όπως παραπέμπεται, διότι βεβαίως δεν είναι αυτουργική συμπεριφορά η τοποθέτηση του εκτοξευτήρα και η προετοιμασία για την έκρηξη αλλά είναι απλή συνέργια, περαιτέρω όμως δεν τον ωφελεί αυτή η μετατροπή διότι εμείς ζητούμε την εφαρμογή της ποινής του τετελεσμένου εγκλήματος.
Τα ίδια πράγματα πρέπει να πω και για τον Βασίλειο Τζωρτζάτο, να θεωρηθεί δηλαδή όπως παραπέμπεται απλός συνεργός διότι βοήθησε για την ίδια συμπεριφορά κι αυτός. Η δε έκφραση της λύπης του στο Δικαστήριο, ουδόλως ενόψει και της λοιπής συμπεριφοράς του μπορεί να αντιμετωπιστεί καθ’ οιονδήποτε τρόπο ως ειλικρινής μεταμέλεια.
Αντίθετα για τον Κων/νο Τέλιο ελαφρά διαφοροποιούμενος από αυτά που πρότεινε χτες ο συνάδελφός μου ο κ. Τσεβάς, θέλω να καλέσω το Δικαστήριό σας να σκεφτεί σοβαρά και το ενδεχόμενο –δεν υφαρπάζω καθήκοντα της Υπεράσπισής του, αλλά δεν θέλω παρ’ όλα αυτά να μην το πω- για να είναι απλός συνεργός πρέπει να έχει είτε διευκολύνει είτε ενισχύσει την πράξη η οποία τελείται. Εμείς το αφήνουμε στην κρίση σας αν η συγκεκριμένη συμπεριφορά του Τέλιου την ημέρα εκείνη ενίσχυσε καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή διευκόλυνε την πράξη των άλλων.
Το λέω αυτό γιατί δεν θα ήθελα να παίξουμε το παιχνίδι του Χριστόδουλου Ξηρού ο οποίος ήθελε απαραιτήτως και ο Τέλιος να βάψει τα χέρια του με αίμα. Ακόμη κι αν δεν λέει όλη την αλήθεια όσον αφορά τον εαυτό του ο Τέλιος και προσπαθεί ενδεχομένως να ελαφρύνει τη δική του συμμετοχή, θα ήθελα να το αφήσω στο Δικαστήριό σας και βεβαίως σύμφωνα με όσα είπα προηγούμενα καθ’ όσον αφορά τη μεταμέλειά του να θεωρηθεί πραγματικά η συμπεριφορά του μετά από την τέλεση της πράξης ως ειλικρινής μεταμέλεια.
Έρχομαι στο τελευταίο νομικό πρόβλημα που είναι η τελευταία νομική αξιολόγηση της συμπεριφοράς που είναι η ηθική αυτουργία του κ. Γιωτόπουλου. Θα είναι συμπληρωματικά αυτά που θα πω σε όσα εκτέθηκαν χτες. Με τον κ. Γιωτόπουλο έχουμε το εξής ειδικότερο πρόβλημα: καλά, ο κ. Κουφοντίνας είδε αυτό που πήγαινε να κάνει και το ήθελε αυτό που πήγαινε να κάνει. Ο κ. Γιωτόπουλος –που το θεωρώ εγώ δεδομένο ως ηθικό αυτουργό και για τους λόγους που θα σας πω αλλά και για τους λόγους που είπε ο συνάδελφός μου χτες- αλλά ειδικά ως προς τον Αξαρλιάν ήθελε ο Γιωτόπουλος να σκοτωθεί ο Αξαρλιάν; Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό πρόβλημα. Δεν είναι σημαντικό πρόβλημα εάν και ο κ. Γιωτόπουλος πράττει με αναγκαίο δόλο και πράττει με αναγκαίο δόλο διότι και αυτός γνωρίζει την επικινδυνότητα της συγκεκριμένη πράξης.
Ο κ. Γιωτόπουλος δεν λέει μόνο «Χτυπήστε τον Παλαιοκρασσά› προσδιορίζει –αυτό προκύπτει από τη φύση της πράξης- και το μέσο της τέλεσης και επίσης τον τόπο τέλεσης. Δηλαδή λέει «Χτυπήστε με ρουκέτα στο Σύνταγμα›. Γιατί το λέει αυτό; Μα γιατί αυτό είναι το επικοινωνιακό μήνυμα που θέλει να περάσει. Μέσα στο κέντρο της Ελλάδας επιτέλους η επιχειρησιακά άρτια Οργάνωση κάνει ό,τι θέλει. Όπως είπε η κα Παλαιοκρασσά αν την ενδιέφερε μόνο ο Παλαιοκρασσάς όπως είχε κάνει και στον Μπακογιάννη και σε άλλες περιπτώσεις θα τον ξεμονάχιαζε στην Εκάλη και θα τον σκότωνε. Η πράξη ήταν το μήνυμα στη συγκεκριμένη περίπτωση.
¶ρα ο κ. Γιωτόπουλος από τη φύση του πράγματος ενδιαφέρθηκε περισσότερο για το μήνυμα και απλώς χρησιμοποίησε την πράξη στη συγκεκριμένη περίπτωση. Μα γνώριζε ο κ. Γιωτόπουλος; Εντάξει, το αποδέχτηκε αυτό, τους είπε «Ρίξτε αυτό το πράγμα› αλλά τους είπε «Χτυπήστε και όποιον πάρει ο Χάρος›; Ίσα – ίσα εάν ισχύει το επιχείρημά τους ότι εμείς είχαμε κάνει πολλές πρόβες ημέρες πριν, είχαμε τουλάχιστον τρεις φορές αποπειραθεί να σκοτώσουμε τον Παλαιοκρασσά και δεν το κάναμε γιατί υπήρχαν πάντοτε παρατυχόντες πεζοί εκεί. Είναι δυνατό να επιβαρύνουμε το δόλο του Γιωτόπουλου με το θάνατο του Αξαρλιάν; Ήξερε ο κ. Γιωτόπουλος τόσο πολύ πια και αδιαφορούσε για τις ζωές των παρατυχόντων ανθρώπων ώστε να είτε «Γαία πυρή μιχθήτω, εγώ θέλω να γίνει αυτό το χτύπημα και δεν με νοιάζει ποιος άλλος θα χτυπηθεί›; Θα έλεγε κανείς όχι δεν το ήθελε ο κ. Γιωτόπουλος αυτό το πράγμα. Εάν μάλιστα δεχτούμε και ενδεχόμενο δόλο, τόσο το χειρότερο. Γιατί να δεχτούμε δηλαδή αυτές τις πιθανότητες που σας είπα εκ βάσεως του αποτελέσματος ότι μπορούσαν όλοι, αλλά μπορούσε και κανείς να μην είχε χτυπηθεί. Γιατί να επιβαρύνουμε τον κ. Γιωτόπουλο με την κατηγορία ότι κάποιος χτυπήθηκε και όχι με το ενδεχόμενο ότι κανείς δεν ήθελε να χτυπηθεί.
Κύριε Πρόεδρε, κύριοι Δικαστές ήρθε η ώρα να σας το αποδείξω αυτό και να σας διαβάσω τη συμπεριφορά της Οργάνωσης, όπως αυτό αποτυπώνεται στο παραπεμπτικό βούλευμα σε όλες τις περιπτώσεις πριν από το Θάνο Αξαρλιάν αλλά και σε όλες τις περιπτώσεις μετά το θάνατο του Αξαρλιάν, που η 17Ν χτύπησε με ρουκέτα και αντίθετα από όσα λέει η ίδια, δεν τραυματίστηκε κατ’ εξαίρεση μόνο ο Θάνος, ή δεν σκοτώθηκε μόνο ο Θάνος και δεν τραυματίστηκαν μόνο οι άλλοι κατ’ εξαίρεση του κανόνα ότι κατά λοιπά ποτέ κανείς από τους περαστικούς δεν εβλάπτετο.
Επιτρέψτε μου να είμαι αναλυτικός σε αυτό το σημείο, μιλώ μόνο για τις επιθέσεις με ρουκέτες. Πρώτη επίθεση είναι αυτή που γίνεται -κατά το παραπεμπτικό βούλευμα πάντοτε- στις 10/6/1990 Procter and Gamble. Ακούστε πως το λέει το παραπεμπτικό βούλευμα (μόνο το σχετικό εδάφιο διαβάζω, τη σχετική περικοπή): «Με αποτέλεσμα να προκύψει εξ αιτίας της έκρηξης αυτής κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγματα και δη στα γραφεία της παραπάνω εταιρείας, που καταστράφηκαν υαλοπίνακες των γραφείων και η ζαρντινιέρα του εξώστη, καθώς και σε 9 σταθμευμένα μπροστά από το κτίριο αυτοκίνητα τρίτων, των οποίων καταστράφηκαν οι υαλοπίνακες, υπέστησαν δε και βαθουλώματα και αποξέσεις χρωμάτων άρα και τρίτοι ως προς την περιουσία τους και κίνδυνος για τους ευρισκόμενους εντός του παραπάνω κτιρίου ανθρώπους, καθώς και για τους διερχόμενους πεζούς, εκ των οποίων οι πεζοί Αντώνιος Λελέκης και Νικόλαος Γρέτσας υπέστησαν σωματικές βλάβες και δη ο Λελέκης αμυχή στο πρόσωπο και στο λαιμό και ο Γρέτσας μώλωπες στο αριστερό μέρος του σώματός του καθώς και στο τοπικό δίκτυο της ΔΕΗ?› κλπ. Πρώτη ενέργεια με ρουκέτα κατά της Procter and Gamble «πολλοί άλλοι βλάπτονται είτε στην περιουσία τους είτε στη σωματική τους ακεραιότητα›.
Δεύτερη ενέργεια στις 20/11/1990 κατά του Βαρδή Βαρδινογιάννη. Εκτός από αυτούς που τραυματίζονται μέσα στο αυτοκίνητο το οποίο χτυπούν: «?.καταστράφηκαν υαλοπίνακες καθώς και σε διερχόμενα αυτοκίνητα και κίνδυνος για τους παραπάνω επιβάτες των αυτοκινήτων και για το διερχόμενο πεζό Δημήτρη Μακροδημήτρη εκ των οποίων μάλιστα ο επιβαίνων στο δεύτερο αυτοκίνητο Ευάγγελος Μπασάκης και ο διερχόμενος πεζός Δημήτρης Μακροδημήτρης υπέστησαν και σωματικές βλάβες ο ένας στο αριστερό χέρι και ο Δημήτρης Μακροδημήτρης εγκαύματα στο πρόσωπο και στα χέρια› άρα και στην ενέργεια αυτή υπάρχουν βλάβες σε τρίτα πρόσωπα μη στόχους τόσο κατά την περιουσία τους όσο και κατά τη σωματική τους ακεραιότητα.
¶λλη ενέργεια με ρουκέτα 16/12/1990 στα γραφεία της ΕΟΚ. Κατά το παραπεμπτικό βούλευμα: «? καταστράφηκαν υαλοπίνακες καθώς και σε παρακείμενα γραφεία και κτίρια σε δύο διερχόμενα και σ’ ένα σταθμευμένο αυτοκίνητο και κίνδυνος για τους ευρισκόμενους εντός των παραπάνω κτιρίων ανθρώπους, καθώς και για τους διερχόμενους πεζούς εκ των οποίων οι πεζοί Μελπομένη Ρώμα και η Δήμητρα Παπανικολάου υπέστησαν και σωματικές βλάβες και δη η Μελπομένη Ρώμα ελαφρό τραύμα στο οπίσθιο μέρος της κεφαλής και η Δήμητρα Παπανικολάου ελαφρό τραύμα στο βραχίονα της δεξιάς χειρός›.
¶λλη ενέργεια με ρουκέτα στις 31/5/1991 στη Lowenbrau. Εκεί εκτός από την περιγραφή της βλάβης του στόχου λέει «? επλήγησαν από θραύσματα λυμάτων και ανεφλέγησαν καθώς και τα ευρισκόμενα στους χώρους αυτού αυτοκίνητα τρίτων και κίνδυνος για τους εργαζόμενους εντός του κτιρίου του εργοστασίου μεταξύ των οποίων ήταν ο Βασίλειος Νέστορος, ο Παναγιώτης Ψευτούρας, ο Ιωάννης Θεοφανόπουλος, ο Γεώργιος Καραμπάς και ο Βασίλειος Λουκάς›.
Μετά έχουμε τη δική μας την υπόθεση το ’92. ¶ρα έχουν προηγηθεί μέχρι τότε 4 ενέργειες της Οργάνωσης με τον ίδιο ακριβώς τρόπο και πάντοτε τραυματίστηκαν εκτός του στόχου και πεζοί διερχόμενοι, εργαζόμενοι στον ίδιο χώρο, καθώς επίσης εβλάβη και η περιουσία τρίτων αμέτοχων ή μη στόχων στη συγκεκριμένη περίπτωση. Μετά έχουμε την περίπτωση του Θάνου Αξαρλιάν και κατόπιν η Οργάνωση συνεχίζοντας και γι’ αυτό δεν πρέπει να πάρει κανείς σοβαρά υπόψη του τη μεταμέλεια αφού ήξεραν. Ήδη το χτύπημα στο Σύνταγμα τους είχε διαψεύσει. Ήξεραν πλέον τι έκαναν όταν πετούσαν ρουκέτες. Ούτε καν αυτό δεν είχαν το φιλότιμο –όπως είπε ο τακτικός κ. Εισαγγελεύς- να σταματήσουν, τουλάχιστον με τις ρουκέτες. Συνέχισαν.
Ποιες ήταν οι επόμενες; Η θεαματική στις 15/3/95 στο MEGA CHANNEL. Αφού περιγράφει το τι έγινε μέσα στην αίθουσα του MEGA CHANNEL συνεχίζει: «καθώς και σε 9 σταθμευμένα στους χώρους του τηλεοπτικού σταθμού αυτοκίνητα εργαζομένων στο σταθμό και κίνδυνος για τους εργαζόμενους εντός του κτιρίου του τηλεοπτικού σταθμού δημοσιογράφους και υπαλλήλους Θεοχάρη Θεοχάρη, Giancorlo Angelo Paterna, ¶ννα Χρυσού, Σταύρο Σαράτση, Ανδρέα Καλούα, Κλεομένη Σακελλαρόπουλο και Δημήτρη Βίδα, οι οποίοι συμπτωματικά δεν τραυματίστηκαν›.
Περαιτέρω ενέργεια στις 7/4/1998 στη Citibank. Πάλι εκτός από το στόχο λέει: «?καθώς και σε διερχόμενα και σταθμευμένα αυτοκίνητα μεταξύ των οποίων ήταν τα ΖΝ τάδε, ΜΟΥ τάδε, ιδιοκτησίας Κων/νου Γκούμα, Κυριακίδη, Αναστασίας Καραβάτη αντιστοίχως των οποίων καταστράφηκαν οι υαλοπίνακες καθώς και κίνδυνος για τους ευρισκόμενους εντός των παραπάνω κτιρίων ανθρώπους, μεταξύ των οποίων ήταν ο Γεώργιος Θεοδωρίδης και η Σμάρω Διανέμου και για τους διερχόμενους πεζούς›.
Τελευταία ενέργεια πάλι με ρουκέτα κατά το παραπεμπτικό βούλευμα, αυτή στις 16/5/1999 στην οικία του Γερμανού πρέσβη, όπου πάλι λέει: «? εξ αιτίας της έκρηξης αυτής προέκυψε και κοινός κίνδυνος σε ξένα πράγματα και δη στην παραπάνω οικία της οποίας καταστράφηκε τμήμα της μετώπης και της οροφής, σε άλλα παρακείμενα κτίρια καθώς και σε διερχόμενα και σταθμευμένα αυτοκίνητα και κίνδυνος για τον παραπάνω πρέσβη και τη σύζυγό του και για τους λοιπούς ευρισκόμενους εντός της οικίας ανθρώπους›.
Κύριοι Δικαστές αυτή είναι η δράση της Οργάνωσης με ρουκέτες. Εδώ δεν πρέπει να επιβαρυνθεί το διανοητικό στοιχείο του δόλου τους; Αφού είχαν τεράστια εμπειρία και ήξεραν. Τα σταμάτησαν; ¶ρα και ο ηθικός αυτουργός όταν επαναλαμβάνει από τη φύση του πράγματος δεν λέει απλώς «Σκοτώστε τον Παλαιοκρασσά› αλλά λέει «Ρίξτε ρουκέτα στο Σύνταγμα› δηλαδή προσδιορίζει το μέσο και τον τόπο ενόψει αυτής της δράσης της Οργάνωσης, αναγκαία ήξερε τα αποτελέσματα που θα είχε η συμπεριφορά αυτή και δεν τα άφησε στην τύχη των φυσικών αυτουργών. Δεν τους είπε «Εγώ θέλω τον Παλαιοκρασσά προσέξτε μήπως χτυπήσετε κανέναν άλλον›. Διότι να ποια είναι η εμπειρία της Οργάνωσης και πριν και μετά από αυτό.
Θα έλεγε κανείς όμως ότι ο θάνατος του Αξαρλιάν συνιστά –αν δεν δεχτεί κανείς την περίπτωση του αναγκαίου δόλου- για τον κ. Γιωτόπουλο κλασική περίπτωση αστοχήματος βολής. Δηλαδή άλλον πήγαινα να σκοτώσω και άλλον σκότωσα. Οπότε πρέπει να δούμε πως επιβαρύνεται ο ηθικός αυτουργός στην περίπτωση του αστοχήματος της βολής του φυσικού αυτουργού. Γι’ αυτά τα ζητήματα έχει πολύ ωραίες αναπτύξεις σχετικά με το πώς έχει γενικότερα το ζήτημα απασχολήσει θεωρία και νομολογία σε εμάς και στην αλλοδαπή ο συνάδελφος κ. Βαθιώτης στο βιβλίο του σχετικά με το δόλο σελ. 251 τα οποία όμως δεν θα τα αναπτύξω και γιατί εσείς τα γνωρίζετε αλλά και γιατί είναι δεδομένα.
Τι είναι δεδομένο κυρίως στην περίπτωση αυτή; Είναι δεδομένο και έχω θέσει ήδη στο Δικαστήριό σας την άποψη του πατριάρχη του Ποινικού Δικαίου στη Γερμανία του Κλάους Ροξίν, την είχα τότε κατά την αξιολόγηση της αποδεικτικής διαδικασίας στη δική μας την περίπτωση επισημάνει, επιτρέψτε μου να σας θυμίσω απλώς -έχετε ήδη στο Δικαστήριο τη σχετική περικοπή- στην περίπτωση αστοχήματος βολής τι λέει ο Ροξίν ως προς το δόλο του ηθικού αυτουργού, αν επιβαρύνεται αυτός ή όχι.
Λέει ο Ροξίν ότι αποκλείεται ο ηθικός αυτουργός να μην επιβαρυνθεί με το αποτέλεσμα της πράξης του φυσικού αυτουργού όταν αυτός πράττει με ενδεχόμενο δόλο. Ακούστε την ανάπτυξη σε μετάφραση του συνάδελφου Βαθιώτη: «Ακόμη σύμφωνα με όλες τις απόψεις το αστόχημα της βολής δεν εμποδίζει την επιβολή ποινής για το εκ προθέσεως έγκλημα, όταν το ενδεχόμενο της απόκλισης της αιτιώδους διαδρομής καλύπτεται από τον ενδεχόμενο δόλο του δράστη?›. Εμείς ζητάμε αναγκαίο δόλο εδώ, πολλώ μάλλον δηλαδή θα έλεγε κανείς. Αλλά ήδη όταν γίνεται λόγος για το ενδεχόμενο δόλο του δράστη, δηλαδή όταν απλώς πιθανολογεί ο ηθικός αυτουργός το αποτέλεσμα της πράξης τότε για ποιο αστόχημα βολής μιλάμε; Αστόχημα βολής σημαίνει ουσιαστικά πλάνη ως προς τον τρίτο που ήθελε να επιτεθεί. Εδώ όμως υπάρχει αυτό μέσα στο διανοητικό, είναι μέσα στις πιθανότητες στις οποίες ποντάρει από τα οποία γνωρίζει.
«?Τούτο ισχύει επί παραδείγματι όταν ο Α τη στιγμή που σημαδεύει τον Β, βλέπει τον Γ να στέκεται δίπλα του παρά ταύτα πυροβολεί και τελικώς πλήττει θανάσιμα τον Γ›. Στην περίπτωση αυτή ακόμη και βάσει της θεωρίας της συγκεκριμενοποιήσεως, δηλαδή αυτή που δέχεται και η δική μας η θεωρία, πρέπει να καταστεί τετελεσμένη ανθρωποκτονία εκ προθέσεως κατά του Γ, διότι ο δράστης ενήργησε με ενδεχόμενο δόλο βάσει της θεωρίας αυτής πρέπει να γίνει δεκτός ο διαζευτικός δόλος του δράστη, δηλαδή είτε θα σκοτώσω τον έναν είτε θα σκοτώσω τον άλλον αλλά γνωρίζω αυτό το ενδεχόμενο και τα αποδέχομαι και τα δύο, συνεπεία του οποίου εκτός από την τετελεσμένη ανθρωποκτονία εκ προθέσεως κατά του Γ δέον να καταφαθεί και η απόπειρα ανθρωποκτονίας κατά του Β. Συνεπώς και ως προς το Θάνο Αξαρλιάν στοιχειοθετείται απολύτως η ηθική αυτουργία του κ. Γιωτόπουλου.
Θα ήθελα κλείνοντας να σας καλέσω και να σας παρακαλέσω να κρίνετε τις συγκεκριμένες πράξεις κατά τη συνάφειά τους, όλες μαζί δηλαδή, κάθε μια ξεχωριστά μεν αλλά και στη συνάφειά τους όπως είχα την τιμή να παρουσιάσω στο Δικαστήριό σας ως τρομοκρατικών πράξεων.
Για προσωπικούς λόγους θα ήθελα να μου επιτρέψετε τον επίλογο τον σκέψεών μου να τον διαβάσω:
Κύριοι Δικαστές περαιώνοντας ο εκ των κατηγορούμενων κ. Κουφοντίνας την απολογία του ενώπιόν σας θεώρησε σκόπιμο ν’ απευθυνθεί στο γιο του και δι’ αυτού στις μέλλουσες γενιές των επαναστατών, για να τους αφήσει μέσα από το απόσπασμα του ποιήματος του Κωστή Παλαμά την επαναστατική του υποθήκη. Δεν σας κρύβω ότι η ενέργεια αυτή ως χειρονομία με συγκίνησε γιατί –για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του- τι άλλο να κάνει κανείς όταν ακούει ένα πατέρα να απευθύνει την υποθήκη του στο παιδί του και αυτό ανεξαρτήτως του αν συμφωνεί κανείς με το ειδικότερο περιεχόμενο αυτής της υποθήκης.
Αυτό που με λύπησε ωστόσο βαθύτατα είναι το γεγονός ότι ο κ. Κουφοντίνας δεν υιοθέτησε έναν επαναστατικό χειραφετικό λόγο, δεν άδραξε την ιερή ευκαιρία εκείνη που του δινόταν για να επισημάνει στο παιδί του και στις μέλλουσες γενιές τα τραγικά αδιέξοδα και τα εγκληματικά αποτελέσματα της ένοπλης βίας. Αυτό όμως όφειλε να το κάνει για να ξεπλύνει την υποθήκη που άφηνε στο παιδί του και στις μέλλουσες γενιές, από το αίμα που τη βαραίνει. Δεν το έκανε ωστόσο και έτσι μεταλαμπάδευσε στο παιδί του μαζί με την υποθήκη του και το αίμα του Θάνου Αξαρλιάν.
Εγώ που γνώρισα το Θάνο κ.κ. Δικαστές, εύχομαι το αίμα του αθώου αυτού αγγέλου να απαλύνει το ψυχικό άλγος των φονέων του. Είμαι βέβαιος ότι το αίμα του Θάνου δεν χαλαλίστηκε για τα εγκληματικά καπρίτσια της 17Ν, αλλά συνέβαλλε στην εδραίωση της δημοκρατίας μας, δείχνοντας πού οδηγεί η ένοπλη βία.
Για τη συμβολή του αυτή, υποκλίνομαι στη θυσία του Θάνου και τον βεβαιώνω στη νοερή επικοινωνία μας, ότι το αίμα το δικό του και το αίμα όλων των άλλων θυμάτων της τρομοκρατίας δεν πήγε χαμένο. Στους δε επ’ ακροατηρίω χειροκροτητές του κ. Κουφοντίνα και του κ. Γιωτόπουλου, έχω να αντιπαρατάξω την κραυγή της Σταυρούλας Αξαρλιάν, την ώρα που ο γιος της έμπαινε στον τάφο. «Αθάνατος!›. Σας ευχαριστώ.
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Ευχαριστούμε τον κ. Λίβο. Θα κάνουμε μια πεντάλεπτη διακοπή και τον λόγο θα πάρει ο κ. Μαύρος.
ΔΙΑΚΟΠΗ
ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Επαναλαμβάνεται η συνεδρία που έχει διακοπεί. Τον λόγο έχει ο κ. Μαύρος για την υπόθεση Παλαιοκρασσά.
Γ. ΜΑΥΡΟΣ: Αξιότιμε κ. Πρόεδρε, κ.κ. Δικασταί, είτε είναι εγκληματική δραστηριότητα είτε είναι επαναστατική δράση, επαναστατικός αγώνας, η ύπαρξη και η δράση της 17Ν μας έφερε σαν άτομα αλλά και σαν μέλη της κοινωνίας, μπροστά στην ακρότητα. Ακρότητα είναι όταν το συναίσθημα εξεγείρεται. Ακρότητα είναι όταν η λογική ασφυκτιά. Βρεθήκαμε μπροστά στην ακρότητα 27 χρόνια, όσο η 17Ν ήταν ασύλληπτη.
Βρεθήκαμε όμως μπροστά στην ακρότητα και μέσα σε αυτή την αίθουσα, όταν η 17Ν συνελήφθη. Πώς να μη μπορεί να εξεγερθεί το συναίσθημα όταν δει κανείς στο μυαλό του την εικόνα του κ. Κουφοντίνα να πατάει το κουμπί, η ρουκέτα να εκτοξεύεται και να στοχεύει το παρμπρίζ του αυτοκινήτου του κ. Παλαιοκρασσά μέσα στο οποίο υπάρχει ο ίδιος, ο οδηγός του, αλλά και δύο γυναίκες; Πώς μπορεί η λογική να μην επαναστατήσει αν για την Ειρήνη, για τον Σοσιαλισμό, για τη Δημοκρατία, πρέπει να γίνει θυσία και να πνιγεί στο αίμα στη γωνία Καραγεώργη Σερβίας, το γαλάζιο βλέμμα του Θάνου Αξαρλιάν;
Αλλά την ακρότητα σας είπα, τη ζήσαμε και εδώ μέσα. Ποιος δεν ανατρίχιασε, ποιος δεν ψηλάφισε τη φρίκη όταν ακούσαμε τον κ. Τέλιο να μας διηγείται πώς ο κ. Χριστόδουλος Ξηρός αποκαλούσε τον Εισαγγελέα Κωνσταντίνο Ανδρουλιδάκη;
Εδώ, συγχωρήστε μου μια παρένθεση, ήμουν τα χρόνια εκείνα νέος δικηγόρος, πολύ συχνά στα ακροατήρια του αγορανομικού δικαστηρίου που ήταν τότε Τριμελές και ο Κωνσταντίνος Ανδρουλιδάκης ήταν Προϊστάμενος της Εισαγγελίας Αγορανομίας. Στην άσκηση των καθηκόντων μας αναπτύχθηκε μια σχέση η οποία μου επέτρεψε να εκτιμήσω την ακεραιότητά του, την προσήνεια του, την ηπιότητά του. Συγχωρήστε μου αυτή την προσωπική παρέκβαση κ. Πρόεδρε, αυτά τα λόγια τα χρωστούσα στη μνήμη του.
Αλλά και η λογική μας ταράχτηκε εδώ μέσα, με την υπερασπιστική γραμμή του κ. Γιωτόπουλου ο οποίος μας είπε ότι επί 30 χρόνια οι μυστικές υπηρεσίες του κακού, σκευωρούν ακατάπαυστα για να ενοχοποιήσουν αυτόν τον καλοκάγαθο ανέμελο μεταφραστή, αλλά δεν είναι τόσο διαβολικές ώστε να κατασκευάσουν τις αποδείξεις της ενοχής του κατά τρόπον μη γελοίο, όπως ο ίδιος τις χαρακτηρίζει.
Αυτή η ακρότητα δημιουργεί προβληματισμό. Έχουμε την αίσθηση ότι τα ερωτήματα δεν έχουν διατυπωθεί σωστά. Έχουμε την αίσθηση ότι οι απαντήσεις δεν είναι τόσο ισχυρές, τόσο ακλόνητες, όπως μας φαίνονταν. Αισθανόμαστε την ανάγκη να ξανασκύψουμε πάνω στις πρώτες, στις έσχατες έννοιες, τα πρώτα, τα έσχατα ερωτήματα. Ασχοληθήκαμε εδώ με τα πρώτα και τα έσχατα ερωτήματα. Τί είναι πολιτική, με αφορμή το πολιτικό έγκλημα και με την ίδια αφορμή τί είναι βία, τί είναι δημοκρατία. Ακόμη φτάσαμε να αναρωτηθούμε –και εσείς κ. Πρόεδρε και μαζί σας εμείς- τί είναι ηθική, όταν ρωτήσατε την κα κατηγορουμένη.