Πολιτιστικά
Δευτέρα, 29 Σεπτεμβρίου 2003 07:17

Εφυγε ο Ελία Καζάν

Εφυγε από την ζωή σε ηλικία 94 ετών, στην κατοικία του στο Μανχάταν της Ν. Υόρκης, ο διάσημος σκηνοθέτης Ελία Καζάν, σύμφωνα με δημοσίευμα της ιστοσελίδας της εφημερίδας Times της Ν. Υόρκης.

Γεννημένος στην Τουρκία, στις 7 Σπετεμβρίου 1909 από έλληνες γονείς, το πραγματικό του όνομα ήταν Καζαντζόγλου κι ο πατέρας του ήταν έμπορος χαλιών, ο Καζάν έφθασε στις ΗΠΑ σε ηλικία 4 ετών κι έγινε μία από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες στο Χόλυγουντ.

Ο ίδιος, που μεγάλωσε σε μία ελληνική συνοικία στο Χάρλεμ κι αργότερα στο Νιου Ροσέλ, θεωρούσε πάντοτε τον εαυτό του μετανάστη στις ΗΠΑ και το κινηματογραφικό αριστούργημά του «Αμέρικα, Αμέρικα», θεωρείται πως έχει αυτοβιογραφικό χαρακτήρα.

Διάσημος για τη δουλειά του σε θεατρικές παραστάσεις στο Μπρόντγουεϊ, ανέβασε τα «Λεωφορείον ο Πόθος», κι ο «Θάνατος του Εμποράκου». Πέντε από τα έργα που ανέβασε κέρδισαν βραβείο Πούλιτζερ για τους ηθοποιούς του, ενώ ο ίδιος κέρδισε μία διάκριση Τόνι για το «J.B».

Μαζί με τον Λι Στράσμπεργκ κι άλλα μέλη του Group Theater, ίδρυσαν στα 1948 το φημισμένο Actor's Studio, το οποίο έγινε σύντομα το πνευματικό λίκνο του θεατρικού κόσμου των ΗΠΑ κι όχι μόνο.

Πολλοί από τους ηθοποιούς αγαπούσαν την προσέγγιση του Καζάν στη διδασκαλία της υποκριτικής. Ο Καζάν ποτέ δεν δίστασε να θίξει λεπτά ζητήματα στους κόλπους της αμερικανικής κοινωνίας, όπως τον αντισημιτισμό στο «Συμφωνία Κυρίων», το πρόβλημα των μαύρων στο «Πίνκι», το ζήτημα της δικαιοσύνης στο «Μπούμερανγκ» και της επιρροής των εργατικών σωματείων στο «Λιμάνι της Οργής».

Επίσης γύρισε εμβληματικές ταινίες, όπως το «Ανατολικά της Εδέμ», το «Αγριος Ποταμός» και το «Αμέρικα, Αμέρικα».

Μία από τις ανακαλύψεις και αγαπημένος ηθοποιός του Καζάν ήταν και ο Μάρλον Μπράντο. Στο Χόλυγουντ κέρδισε Οσκαρ για τις ταινίες του «Λιμάνι της Αγωνίας» και «Συμφωνία Κυρίων».

Το 1999 η Ακαδημία Κινηματογράφου του Χόλιγουντ αποφάσισε να του απονείμει ένα Οσκαρ για το σύνολο της παραγωγής του, το οποίο του ενεχείρησαν ο σκηνοθέτης Μάρτιν Σκορτσέζε κι ο ηθοποιός Ρόμπερτ Ντε Νίρο.

Για ορισμένους, ο Καζάν αμαύρωσε τη φήμη του όταν κατέθεσε ενώπιον της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Υποθέσεων του διαβόητου Γερουσιαστή Μακ Κάρθι, προδίδοντας ονόματα προσώπων, που ανήκαν σύμφωνα με αυτόν μαζί του στο Αμερικανικό Κομμουνιστικό Κόμμα στη δεκαετία του '30. Ο ίδιος αργότερα υποστήριξε πως δεν είχε σχέση με αυτήν την «προδοσία».

Το 1988 κυκλοφόρησε η ογκώδης αυτοβιογραφία του (848 σελίδων) υπό τον τίτλο «Ελία Καζάν-Μία ζωή», στην οποία με παρρησία και γλαφυρότητα αναφέρεται στα σημαντικά ζητήματα της ζωής του, όπως αυτό της «προδοσίας», καθώς και στις ερωτικές του σχέσεις, μία εκ των οποίων ήταν και η Μέριλιν Μονρόε.