Κόσμος
Τετάρτη, 25 Ιανουαρίου 2012 20:40

Η αφύπνιση της μεσαίας τάξης

Στις 24 Σεπτεμβρίου, όταν ανακοινώθηκε στο συνέδριο του κυβερνώντος κόμματος της Ρωσίας ότι ο επόμενος πρόεδρος της χώρας θα είναι και πάλι ο Βλαντίμιρ Πούτιν, η γυναίκα του συγγραφέα Μπόρις Ακούνιν ξέσπασε:

«Πάμε να φύγουμε. Δεν θέλω να περάσω την υπόλοιπη ζωή μου στη χώρα του Πούτιν». Εκείνος της απάντησε: «Δεν είναι δική του η χώρα. Ας περιμένουμε λίγο. Θα υπάρξει κοινωνική έκρηξη. Οι άνθρωποι δεν είναι ηλίθιοι».

Οι ημέρες πέρασαν και η κοινωνική έκρηξη δεν ήλθε. Μερικοί αντίπαλοι του Πούτιν, βέβαια, βγήκαν στους δρόμους. Αλλά η υπόλοιπη χώρα αδιαφόρησε. «Το υπόλοιπο φθινόπωρο ήταν από τις πιο καταθλιπτικές περιόδους της ζωής μου», γράφει ο ρώσος συγγραφέας σε ένα άρθρο του στην «Ιντερνάσιοναλ Χέραλντ Τρίμπιουν».

Κι ύστερα ήλθε ο Δεκέμβριος, και ξαφνικά η Ρωσία έγινε μια διαφορετική χώρα. Ανθρωποι σαν τον ίδιο δεν ήταν πια μια θλιβερή μειοψηφία. Ξαφνικά, όλοι αυτοί οι άνθρωποι αισθάνθηκαν ότι η χώρα αυτή είναι δική τους. Την τελευταία φορά που είχαν αισθανθεί έτσι ήταν πριν από 20 χρόνια, όταν κατέρρευσε το κομμουνιστικό καθεστώς.

Αυτό που συμβαίνει στη Ρωσία, γράφει ο Ακούνιν, είναι πρωτοφανές: μια επανάσταση της μεσαίας τάξης, η οποία είναι εγγενώς μη επαναστατική.

Για πολλούς, Ρώσους και μη, η ξαφνική αφύπνιση της κοινωνίας μοιάζει με θαύμα. Ομως δεν είναι. Είναι η συνέπεια μιας φυσικής κοινωνικής διεργασίας - ή μάλλον δύο διαμετρικά αντίθετων διεργασιών.

Η μία διεργασία είναι οι βαθιές αλλαγές που έχουν συμβεί στη ρωσική κοινωνία τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Εκατομμύρια άνθρωποι έμαθαν να ζουν στον καπιταλισμό και να παρέχουν ένα στοιχειώδες βιοτικό επίπεδο στις οικογένειές τους εν μέσω σκληρού ανταγωνισμού. Οι σπόροι άρχισαν να φυτρώνουν υπογείως, και ξαφνικά η μαύρη και γυμνή γη έγινε πράσινη.

Αυτή η αιφνίδια άνοιξη επιταχύνθηκε από μια δεύτερη κοινωνική διεργασία, που ξεκίνησε κι αυτή πριν από μερικά χρόνια: την προϊούσα αποσύνθεση του καθεστώτος του Πούτιν. Καθώς απουσίαζε οποιοσδήποτε έλεγχος από εκλεγμένους βουλευτές, δικαστήρια ή τα μέσα ενημέρωσης, το σύστημα πίστεψε ότι όλα είναι επιτρεπτά και άρχισε να κάνει το ένα λάθος μετά το άλλο, χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι αυτοκαταστρεφόταν...

... Αλλά, οι εξεγερμένοι δεν πρέπει να βιαστούν. Η κοινωνία των πολιτών στη Ρωσία χρειάζεται χρόνο για να ωριμάσει και να ενισχυθεί. Στη διάρκεια αυτού του χρόνου θα δημιουργηθεί ένα πραγματικό φάσμα πολιτικών κομμάτων. Αν καταστεί δυνατό η διαδικασία αυτή να ολοκληρωθεί ομαλά, στη νέα χώρα που θα γεννηθεί δεν θα μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν ούτε οι πρώην καγκεμπίτες, ούτε οι ολιγάρχες. Ούτε βέβαια ένας αυταρχικός ηγέτης.

Πηγή: International Herald Tribune, ΑΠΕ-ΜΠΕ