Μετά τον ενθουσιασμό και την ευφορία για την εισαγωγή του ευρώ, η αβεβαιότητα για δύο θέματα-ταμπού της "μεγάλης Ευρώπης" που αναμένεται να δει το φως το 2004. Το ένα αφορά το χρονοδιάγραμμα της διεύρυνσης, και το άλλο έχει να κάνει με την πολιτική ηγεσία μιας Ευρωπαϊκής Ενωσης από 25 μέλη. Η απόφαση να αναβληθούν οι πιο δύσκολες διαπραγματεύσεις για τη διεύρυνση, δηλαδή εκείνες που έχουν αντικείμενο τη χρηματοδότηση της κοινής αγροτικής πολιτικής, ενέχει τον κίνδυνο να χάσει τη Ευρώπη το "ραντεβού" του 2004.
«Η Ευρώπη δεν λειτουργεί σωστά, κι αυτό δεν το αμφισβητεί κανείς», σχολιάζει ο Λοράν Ζεκινί στη Le Monde. Στη διεθνή σκηνή, η φωνή της δεν ακούγεται όσο θα αντιστοιχούσε στην οικονομική της δύναμη. Το σύστημα της εναλλασσόμενης προεδρίας σημαίνει ότι κάθε έξι μήνες η χώρα που προεδρεύει προωθεί μεταρρυθμίσεις που ανταποκρίνονται περισσότερο στα εθνικά της συμφέροντα παρά στα συμφέροντα της κοινότητας. Ετσι κι αλλοιώς, αυτό το σύστημα είναι πολύ δύσκολο να λειτουργήσει σε μια Ευρώπη που θα αποτελείται από 25 μέλη. Προκύπτει έτσι η ανάγκη να ενισχυθεί η πολιτική ηγεσία της Ευρώπης, να της δοθεί μεγαλύτερη διάρκεια και μεγαλύτερη εξουσία. Σε αυτή την κατεύθυνση κινείται η πρωτοβουλία του Χοσέ Μαρία Αθνάρ, του Τόνι Μπλερ και του Ζακ Σιράκ, που προβλέπει την εκλογή ενός προέδρου της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
«Πρέπει να δώσουμε έναν πρόεδρο στην Ευρώπη, μια προσωπικότητα που θα εκλέγεται από τις χώρες-μέλη για ένα ικανό χρονικό διάστημα και θα προσδώσει στο θεσμικό σύστημα τη σταθερότητα που έχει ανάγκη η Ευρώπη για να είναι ισχυρή», δήλωσε πριν από λίγο καιρό ο Σιράκ στο Στρασβούργο. Υποψήφιοι για τη θέση αυτή θεωρούνται ήδη ο Αθνάρ και ο Μπλερ.
Η πρόταση έχει προκαλέσει ήδη τις αντιδράσεις της Γερμανίας, αλλά και των "μικρών" χωρών της Ευρώπης, ενώ η Ιταλία διατηρεί τις επιφυλάξεις της. Συν το γεγονός ότι η ιδέα κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση από τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και από τις εργασίες της Συνέλευσης για το μέλλον της Ευρώπης.
Στις Βρυξέλλες, ο προβληματισμός είναι διαφορετικός. «Ενας εκλεγμένος πρόεδρος της Επιτροπής θα μπορούσε να προεδρεύει στις συνόδους κορυφής, αφού διαθέτει την αναγκαία νομιμότητα για να καθορίζει τις κατευθύνσεις της οικονομικής, κοινωνικής και εξωτερικής πολιτικής», αναφέρεται σε υπόμνημα που συνέταξε μια ομάδα γενικών διευθυντών των Βρυξελλών. Η φιλοδοξία αυτή εκφράστηκε και στην πρόταση του Ρομάνο Πρόντι προς τη Συνέλευση, όπου η Επιτροπή διεκδικεί για τον εαυτό της τον έλεγχο της εξωτερικής και οικονομικής πολιτικής της Ενωσης.
Με δεδομένες αυτές τις διαφωνίες, η σύνοδος κορυφής της Σεβίλης που αρχίζει αύριο θα περιοριστεί κατά πάσα πιθανότητα σε έναν πρώτο προβληματισμό γύρω από το θέμα.
Στο μεταξύ, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προωθεί εν κρυπτώ ορισμένες φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις στο σύστημα των επιτρόπων. Οπως γράφουν στο χθεσινό τους φύλλο οι Financial Times, ο Πρόντι ονειρεύεται μια Επιτροπή που θα συνεργάζεται σε καθημερινή βάση με μια ομάδα αντιπροέδρων και με τους πιο "ικανούς" ή πιο "ισχυρούς" από τους 20 επιτρόπους. Οι υπόλοιποι θα διεκπεραιώνουν δευτερεύοντα καθήκοντα.
Ο Πρόντι "πατάει" στη Συνθήκη της Ρώμης για να αναδιοργανώσει τη λειτουργία της Επιτροπής: Απαξ και μια χώρα ορίσει έναν επίτροπο, εναπόκειται στον πρόεδρο της Επιτροπής να του αναθέσει καθήκοντα.
Επισήμως, η μεταρρύθμιση αυτή αποσκοπεί να αντιμετωπίσει το χάος που θα προκληθεί από τη διεύρυνση. Συνεργάτες του Πρόντι, όμως, αναγνωρίζουν ότι το σχέδιο αποσκοπεί και στην εδραίωση της θέσης της Επιτροπής σε μια εποχή που ο ρόλος της αμφισβητείται.