«Στις φιλελεύθερες κοινωνίες μας δεν υπάρχει τρόπος να εμποδίσουμε τους εξτρεμιστές να καίνε, για παράδειγμα, το Κοράνι. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη Δανία, στην Ιταλία, θα υπάρχει πάντα μια μικρή ομάδα φανατικών που είναι έτοιμοι να το κάνουν. Και να προκαλέσουν μια αντιπαράθεση ανάμεσα στα πιο ακραία στοιχεία στις ισλαμικές χώρες. Το είδαμε στο Ιράν το 1979. Στην αρχή δοκίμασαν τα όρια της Δύσης. Υστερα έφτασαν οι ισλαμιστές φοιτητές, η επίθεση στην πρεσβεία, και οι εξτρεμιστές πήραν το πάνω χέρι».
Αυτά λέει σε συνέντευξή του στη «Ρεπούμπλικα» ο αμερικανός καθηγητής του Χάρβαρντ Τζόζεφ Νάι, θεωρητικός της «ήπιας ισχύος». Σε αυτή την έννοια είχε καλέσει τον πρόεδρο Ομπάμα να δώσει έμφαση όταν εξελέγη. Και η ομιλία του τελευταίου στο Κάιρο έδωσε πράγματι κάποιες ενδείξεις ότι η συμφιλίωση είναι δυνατή. Αλλά το διαρθρωτικό πρόβλημα παρέμεινε. Και δεν αφορά μόνο την Αμερική, αλλά ολόκληρη τη Δύση, όπως έδειξε το πρόβλημα με τα δανέζικα σκίτσα.
«Η ήπια ισχύς κατέκτησε τις φιλελεύθερες ομάδες στον ισλαμικό κόσμο», σημειώνει ο Νάι. «Το κακό είναι ότι αυτές οι ομάδες είναι μικρές. Η επιλογή του Ομπάμα όταν ξεσηκώθηκε η πλατεία Ταχρίρ ήταν σαφής: να υποστηρίξει τους φιλελεύθερους και τους μετριοπαθείς, όχι τον σύμμαχό του τον Μουμπάρακ. Ο αμερικανός πρόεδρος κατανόησε ότι το μέλλον της ιστορίας βρισκόταν στην πλευρά της πλατείας Ταχρίρ. Ομως στην πλατεία αυτή δεν υπήρχαν μόνο οι φιλελεύθεροι, υπήρχαν και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, και οι σαλαφιστές... Οι εκλογές απέδειξαν ότι οι μετριοπαθείς αποτελούν μειοψηφία στην Αίγυπτο. Ισως η χώρα να αλλάξει, αλλά θα χρειαστούν είκοσι χρόνια».
Μήπως λοιπόν αυτό που λείπει δεν είναι η «ήπια ισχύς», αλλά η «ευφυής ισχύς»; Η τελευταία υπάρχει, απαντά ο αμερικανός καθηγητής. Ο πρόεδρος Ομπάμα, για παράδειγμα, αρνήθηκε να διατάξει τη χρήση βίας στη Λιβύη, προτού λάβουν θέση οι αραβικές χώρες. Δεν μπορεί όμως να σταματήσει την προετοιμασία ενός αντι-ισλαμικού βίντεο. Για τον σκοπό αυτό είναι αρκετό ένα smartphone. Ο κάθε προβοκάτορας ανεβάζει ό,τι θέλει στο YouTube. Κι όποιος θέλει να κάψει το Κοράνι γίνεται αμέσως διάσημος.
Φταίνε λοιπόν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; «Τα μέσα αυτά πρέπει να υπακούουν στους εσωτερικούς τους κανόνες. Θα ήταν παράλογο όμως να περιμένουμε από τα social media να αποφασίζουν τι αποτελεί ελευθερία της έκφρασης και τι όχι».
Πηγή: La Repubblica, φωτογραφία από τις διαδηλώσεις κατά της αντι-ισλαμικής ταινίας.