Μιλώντας για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο

Σε κλίμα ιδιαίτερης συγκίνησης, πραγματοποιήθηκε χθες, στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης, ανοιχτή συζήτηση με τίτλο «Μιλώντας για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο», στο πλαίσιο του αφιερώματος του 53ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (ΦΚΘ).

Στη συζήτηση συμμετείχαν στενοί φίλοι και συνεργάτες του σπουδαίου δημιουργού: η συνθέτρια Ελένη Καραΐνδρου, ο διευθυντής του ΦΚΘ Δημήτρης Εϊπίδης, η σκηνοθέτιδα Μαργαρίτα Μαντά, ο φωτογράφος Δημήτρης Σοφικίτης, ο σκηνογράφος Γιώργος Ζιάκας, καθώς και οι ηθοποιοί Εύα Κοταμανίδου και Όμερο Αντονούτι. Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου Μαρία Κατσουνάκη.

Μ. Κατσουνάκη: «Δε θα πάψει ποτέ να είναι παρών»

«Το 53ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης δε θα μπορούσε παρά να τιμήσει τον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Είχε στενούς δεσμούς μαζί του όσο ζούσε, δεσμούς τους οποίους ο θάνατός του δε χαλάρωσε, αλλά το αντίθετο, τους ενδυνάμωσε. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος δε θα πάψει ποτέ να είναι παρών, γιατί ο χρόνος είναι σύμμαχός του, όπως συμβαίνει μόνο με τους μεγάλους δημιουργούς. Είναι μεγάλη μου τιμή και συγκίνηση που το Φεστιβάλ μου ανέθεσε το συντονισμό αυτής της συζήτησης», σημείωσε στην εισαγωγική της τοποθέτηση, η κα. Κατσουνάκη.

Δ. Εϊπίδης : «Έχω αγαπήσει το έργο του»

Ο Δημήτρης Εϊπίδης, μεταξύ άλλων, ανέφερε: «Η σημερινή εκδήλωση είναι πολύ δύσκολη για μένα προσωπικά. Ήμουν φίλος του Θόδωρου, για σχεδόν πενήντα χρόνια. Τον γνώρισα με την πρώτη προβολή του Θιάσου στο Βερολίνο, αν δεν κάνω λάθος. Η προβολή ήταν βραδινή, ξεκίνησε κατά τις εννιά - δέκα το βράδυ κι όταν βγήκαμε από την αίθουσα μετά από συζήτηση, με το ενθουσιασμένο κοινό και με εμάς τους Έλληνες σε κατάσταση παροξυσμού, είχε ανατείλει ο ήλιος πλέον. Ήταν μια ηλιόλουστη μέρα στο Βερολίνο. Έχω αγαπήσει το έργο του, με έχει επηρεάσει. Γιορτάζουμε τον Θόδωρο και θα τον γιορτάζουμε για πάντα ελπίζω. Αθάνατος».

Ε. Κοταμανίδου: «... δε θα ξεχαστεί, το έργο του είναι μεγάλο» Η ηθοποιός Εύα Κοταμανίδου, η οποία πρωτογνωρίστηκε με τον σκηνοθέτη στο Θίασο, μιλώντας για την πρώτη της γνωριμία με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο ανέφερε, μεταξύ άλλων: «Ήταν καλοκαίρι του 1973, όταν πήρα ένα τηλεφώνημα να περάσω από το μικρό γραφείο του στην Αριστοτέλους για να με δει για μια ταινία. Ετοίμαζε τότε το Θίασο και έψαχνε ηθοποιούς. Ο Θόδωρος ήταν πάντα λάτρης της Ιστορίας. Οι ταινίες του εστίαζαν πάντα στα ιστορικά γεγονότα, αλλά δεν έκανε αναπαράσταση της Ιστορίας. Ουσιαστικά, χρησιμοποιούσε την Ιστορία, χωρίς να την αλλοιώνει βέβαια, για να μιλήσει μέσα από τη δική του αισθητική, καλλιτεχνική, δημιουργική ματιά. Είμαι σίγουρη ότι δε θα ξεχαστεί, το έργο του είναι μεγάλο. Θα το δουν οι νέες γενιές και θα το χαρούν και αυτές, όπως το χαρήκαμε και εμείς που συμμετείχαμε σε αυτό».

Γ. Ζιάκας : «...θα μείνει στην αιωνιότητα»

Στη συνέχεια της συζήτησης, τον λόγο πήρε ο σκηνογράφος Γιώργος Ζιάκας, ο οποίος είπε: «Για μένα και ο «Θίασος» και «Οι κυνηγοί» ήταν από τις πιο σημαντικές στιγμές της καριέρας μου. Δεν πρόκειται να ξεχάσουμε ποτέ τον Θόδωρο, θα μείνει στην αιωνιότητα και το τεράστιο έργο που άφησε θα το γνωρίσουν οι επόμενες γενιές». Εμφανώς συγκινημένος, μίλησε για την τελευταία φορά που είδε τον σκηνοθέτη: «Ήταν μισή ώρα πριν φύγει, στο ντεκόρ της «Aλλης θάλασσας», όπου βρέθηκα για να ντύσω τους δύο οδηγούς του μοιραίου πλάνου. Ο Θόδωρος ήθελε πάντα τους φίλους και συνεργάτες κοντά του, ήθελε την επιβεβαίωσή μας στο τέλος του πλάνου. Όταν ήταν ευχαριστημένος με το πλάνο, πετούσε ένα γενικό «Στοπ!» κι έκανε και ένα πηδηματάκι. Μπαίνω να τον βρω λοιπόν και μου λέει «Σαν τα μάραθα» κι εγώ τον ρωτώ «Δεν βαρέθηκες να με βλέπεις και χθες και προχθές;». Ήταν πολύ χαρούμενος εκείνη τη μέρα. Έφυγε πραγματικά χαρούμενος, κατεβαίνοντας - σχεδόν τρέχοντας τη σκάλα- και σε μισή ώρα «έφυγε»».

Μ. Μαντά : «Για μένα υπήρξε δάσκαλος ζωής»

Εμφανώς συγκινημένη, η σκηνοθέτιδα Μαργαρίτα Μαντά μίλησε για την πρώτη φορά που συνάντησε τον Θόδωρο Αγγελόπουλο: «Η πρώτη μας συνάντηση ήταν μια κουτουλιά», είπε και εξήγησε πώς έπεσαν ο ένας πάνω τον άλλον περπατώντας σκυφτοί στην οδό Σκουφά, όταν εκείνη ήταν ακόμα σπουδάστρια σκηνοθεσίας. «Εργαζόταν πιο πολύ από κάθε άνθρωπο που είχα γνωρίσει. Η σκληρότητα στην οποία υπέβαλλε τον εαυτό του πάνω στη δουλειά ήταν για μένα αποκαλυπτική και με οδηγούσε και μένα να εργάζομαι πιο σκληρά», σημείωσε η κα. Μαντά, και συμπλήρωσε: «Είμαι πολύ τυχερή που γνώρισα το σινεμά αυτό και αυτόν τον τρόπο να γίνονται οι ταινίες. Για μένα ο Θόδωρος Αγγελόπουλος υπήρξε δάσκαλος ζωής. Έβλεπα τον τρόπο με τον οποίο κατέθετε την πίστη του και αυτό είναι το πιο σημαντικό μάθημα που πήρα ποτέ. Του χρωστάω πάρα πολλά και τον ευγνωμονώ πολύ βαθιά».

Ε. Καραΐνδρου: «...σε τριάντα χρόνια, οι ταινίες του θα βλέπονται με άλλη διάσταση»

Αμέσως μετά, το λόγο πήρε η συνθέτρια Ελένη Καραΐνδρου. «Μου είναι πολύ δύσκολο να μιλήσω για τον Θόδωρο στον παρατατικό. Για μένα είναι εδώ, παρών μέσα από τη δουλειά και το όραμά του. Αυτά που πραγματικά έζησα και ένιωσα για αυτόν τα έχω πει μέσα από τη μουσική μου. Ανατρέχοντας στην πρώτη μας συνάντηση και συνεργασία πριν 29 χρόνια θυμάμαι σαν να ήταν χτες όταν με φώναξε για να μου πει ότι ήθελε να γράψω τη μουσική για το «Ταξίδι στα Κύθηρα». Μου ανακοίνωσε ότι για μεγάλο διάστημα έγραφε το σενάριο ακούγοντας το κονσέρτο για δυο μαντολίνα του Βιβάλντι. Η πρόσκληση και πρόκληση ήταν να γράψω παραλλαγές πάνω σε αυτό», είπε η κα. Καραΐνδρου και συμπλήρωσε: «Έχω κάνει μαζί του οκτώ ταινίες, οκτώ καταπληκτικά ταξίδια αλλά κάθε φορά όταν ξεκινούσα ένιωθα ότι ήταν η πρώτη φορά, η ίδια ταραχή, το ίδιο άγγιγμα. Σαν γιορτή. Είχαμε κάτι τελετουργικό, τον δικό μας κώδικα. Αυτό που έχει αποτυπωθεί στη μνήμη μου ήταν η στιγμή του γυρίσματος και το τρομακτικό «Πάμε!» του Θόδωρου. Μέσα σε αυτή τη δύναμη της φωνής του υπήρχε η πειθώ του τί πρέπει εκείνη τη στιγμή να γίνει. Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος ενέπνεε τους ανθρώπους. Ήταν ποιητής και προφήτης και πιστεύω ότι σε τριάντα χρόνια οι ταινίες του θα βλέπονται με άλλη διάσταση. Είμαι βέβαιη για αυτό. Θέλω να πω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ και μια βαθιά ευγνωμοσύνη γιατί ήταν μια συνάντηση σπουδαία που με οδήγησε στην αυτογνωσία».

Δ. Σοφικίτης : «Όταν τελείωνε κάθε ταξίδι, σκεφτόμασταν το επόμενο»

Ο φωτογράφος Δημήτρης Σοφικίτης, μοιράστηκε με το κοινό μια ανάμνηση από ένα ταξίδι του με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, στην Ήπειρο. «Με τον Θόδωρο μας συνέδεε μια τεράστια αγάπη για τη χώρα και το ταξίδι. Και οι δύο είχαμε μια τεράστια λατρεία. Αυτό το ταξίδι διήρκεσε τριάντα πέντε χρόνια περίπου. Όταν τελείωνε κάθε ταξίδι σκεφτόμασταν το επόμενο. Είναι άπειρα τα περιστατικά που θα μπορούσα να αφηγηθώ, αλλά θα σταθώ μόνο σε ένα. Ταξιδεύαμε με τον Θόδωρο, τον Μικέ Καραπιπέρη και τον Γιώργο Αρβανίτη, δίδυμο στην πλάκα, και βρεθήκαμε χειμώνα στην Ήπειρο σε ένα χωριό που λεγόταν Συρράκο. Δεν υπάρχει ψυχή. Μόνο το καφενείο στην πλατεία και κάποιοι κτηνοτρόφοι μέσα που φυλάνε το χωριό. Μπαίνοντας στο καφενείο, λέει ο Γιώργος στον Θόδωρο: «Πες τους ότι είσαι ο Αγγελόπουλος και κάνεις ταινίες», ενώ ο Μικές συμπληρώνει: «Δεν υπάρχει περίπτωση να μη σε ξέρουν» και αρχίζουν να παίζουν μεταξύ τους. Ο Θόδωρος σοβαρός λέει: «Αυτό θα πω ακριβώς. Είμαι ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, κάνω ταινίες και ψάχνω για χώρους». Κοιτάζονται οι δυο χωρικοί μεταξύ τους και λένε ο ένας στον άλλο «Ξέρεις ποιος είναι ο κύριος; Αυτός που σας πήγα να δείτε μια ταινία στα Ιωάννινα». Και ήταν ο Θίασος. Ο Γιώργος και ο Μικές μένουν ξεροί. Ο Θόδωρος φυσικά πανηγύριζε με αυτό το μοναδικό χαμόγελο σα να τους λέει: «Έτσι να μαθαίνετε οι νέοι». Κάποια στιγμή ο Θόδωρος ρώτησε τους χωρικούς πώς τους φάνηκε η ταινία, και ο ένας από αυτούς απάντησε: «Ακούστε, δεν καταλάβαμε πολλά πράγματα αλλά αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι είναι δικό μας πράγμα». Αυτό για το Θόδωρο ήταν το μεγαλύτερο βραβείο που θα μπορούσε να έχει εισπράξει», αφηγήθηκε ο κ. Σοφικίτης.

«Δεν εγκαταλείπουμε, συνεχίζουμε»

Κλείνοντας τη συζήτηση, η κα. Κατσουνάκη παρέθεσε μία φράση του Θόδωρου Αγγελόπουλου, που της είχε εμπιστευθεί λίγους μήνες μετά το θάνατο του δημιουργού, η Μαργαρίτα Μαντά: «Δεν εγκαταλείπουμε, συνεχίζουμε».