Ολοένα και περισσότερο σφίγγει ο κλοιός γύρω από το Μουαμάρ Καντάφι. Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ επέβαλε αυστηρές κυρώσεις στο λιβυκό καθεστώς, ενώ τόσο ο Αμερικανός πρόεδρος όσο και Ευρωπαίοι ηγέτες ζητούν την παραίτησή του. Την ίδια ώρα, οι αντικαθεστωτικοί διευρύνουν τον έλεγχό τους επί πόλεων της χώρας.
Kυρώσεις στη Λιβύη επέβαλε το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, περιλαμβανομένων αυστηρού εμπάργκο όπλων, του παγώματος πόρων του ηγέτη της χώρας Μουάμαρ Καντάφι, συγγενών του και στελεχών της κυβέρνησής του, ταξιδιωτικών απαγορεύσεων στα ίδια πρόσωπα. Αποφάσισε επίσης την παραπομπή του Λίβυου ηγέτη στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο στη Χάγη για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στο πλαίσιο της καταστολής των αντικαθεστωτικών κινητοποιήσεων.
Οι ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και οικονομικές κυρώσεις αφορούν το Λίβυο ηγέτη, μέλη της οικογένειάς του, περιλαμβανομένου του γιου του Σάιφ αλ Ισλάμ Καντάφι, και στελέχη του στενού του κύκλου και της κυβέρνησής του.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας ψήφισε ομόφωνα (15-0) υπέρ της απόφασης, η οποία αναφέρεται ρητώς στο Κεφάλαιο 7 της Χάρτας του ΟΗΕ, το οποίο επιτρέπει τη χρήση βίας για την εφαρμογή των κυρώσεων κι έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για την ανάπτυξη ειρηνευτικών αποστολών και τη χρήση στρατιωτικής ισχύος στο Ιράκ και στη Σομαλία.
Το ζήτημα της παραπομπής στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο των «εκτεταμένων και συστηματικών» επιθέσεων εναντίον αμάχων, που το Συμβούλιο Ασφαλείας θεωρεί ότι αποτελούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, προκάλεσε διενέξεις νωρίτερα, με την Κίνα και άλλες χώρες-μέλη του Συμβουλίου να εκφράζουν επιφυλάξεις, κάτι που καθυστέρησε την διαδικασία.
Διπλωμάτες επισήμαναν ότι ο συμβιβασμός που επιτεύχθηκε ήταν να συμπεριληφθεί στο κείμενο η παραπομπή στο δικαστήριο, αλλά χωρίς να αναφέρεται ότι η διαδικασία θα αρχίσει άμεσα.
Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι πάνω από 2.000 διαδηλωτές έχουν σκοτωθεί από δυνάμεις πιστές στον Καντάφι μετά το ξέσπασμα των διαδηλώσεων την 15η Φεβρουαρίου, στον απόηχο των εξεγέρσεων στην Τυνησία και στην Αίγυπτο που κατέληξαν στην ανατροπή προέδρων οι οποίοι βρίσκονταν στην εξουσία επί δεκαετίες.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας απαιτεί τον «άμεσο τερματισμό της βίας και να γίνουν βήματα για να ικανοποιηθούν τα δίκαια αιτήματα του πληθυσμού» στη Λιβύη. Καλεί τις λιβυκές αρχές να ενεργήσουν «με αυτοσυγκράτηση, σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο» και να διευκολύνουν την άμεση πρόσβαση διεθνών παρατηρητών στη χώρα.
Καλεί επίσης να αρθούν αμέσως οι περιορισμοί «σε όλων των ειδών τα μέσα ενημέρωσης», να υπάρξουν εγγυήσεις για την ασφάλεια των ξένων υπηκόων και διευκολύνσεις όσον αφορά την αναχώρησή τους.
Ο ΟΗΕ θα αναλάβει άμεσα και αναγκαία μέτρα για να «αποτρέψει την άμεση ή έμμεση προμήθεια, πώληση ή μεταφορά στη Λιβύη ... όπλων και σχετικού υλικού όλων των τύπων, περιλαμβανομένων πυρομαχικών, στρατιωτικών οχημάτων κι εξοπλισμού». Στη Λιβύη θα απαγορευτεί να εισάγει οποιασδήποτε μορφής οπλισμό κι όλα τα μέλη του Οργανισμού θα κληθούν να εμποδίσουν υπηκόους τους να εξαγάγουν οπλισμό στη Λιβύη.
Παραίτηση του Καντάφι ζητούν ΗΠΑ - Ευρωπαίοι ηγέτες
Ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνομιλίας με τη Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ ζήτησε την παραίτηση του Μουαμάρ Κάνταφι, κάτι που σήμερα ζήτησε και ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών. Ανακοίνωσε ακόμη πως η βρετανική κυβέρνηση ανακάλεσε τη διπλωματική ασυλία του Λίβυου ηγέτη και των γιων του. Λίγο αργότερα και η κ. Μέρκελ ζήτησε την αποχώρηση του Λίβυου ηγέτη. «Η ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι ένα ισχυρό μήνυμα προς τον Καντάφι και τους άλλους τυράννους ότι οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν θα παραβλεφθούν» υπογράμμισε η καγκελάριος. Ανάλογες δηλώσεις έκανε και ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών Φράνκο Φρατίνι.
Η πρέσβειρα των ΗΠΑ στον ΟΗΕ Σούζαν Ράις δήλωσε ότι τα μέτρα που αποφάσισε το Συμβούλιο Ασφαλείας να ληφθούν σε βάρος του Καντάφι και άλλων 15 προσώπων είναι «σκληρές κυρώσεις» και σημείωσε ότι όλοι όσοι διέπραξαν εγκλήματα θα προσαχθούν στην δικαιοσύνη. «Εκείνοι που σφαγιάζουν αμάχους θα αντιμετωπίσουν προσωπικά τις ευθύνες τους» ανέφερε, ενώ εξήρε την «ενότητα» του Συμβουλίου Ασφαλείας.
«Ηθική υποστήριξη σε αυτούς που αντιστέκονται»
Η υιοθέτηση κυρώσεων από το Συμβούλιο Ασφαλείας παρέχει «ηθική υποστήριξη» σε εκείνους που αντιστέκονται στον Μουάμαρ Καντάφι, δήλωσε ο αναπληρωτής πρεσβευτής της Λιβύης στον ΟΗΕ Ιμπραχίμ Νταμπάσι.
Ο Νταμπάσι, ένας από τους πρώτους Λίβυους διπλωμάτες που αποκήρυξαν τον Καντάφι και αποσκίρτησαν, πρόσθεσε, μιλώντας στο πρακτορείο Reuters, ότι οι κυρώσεις «θα βοηθήσουν να δοθεί ένα τέλος σε αυτό το φασιστικό καθεστώς που εξακολουθεί να υπάρχει στην Τρίπολη».
Στελέχη του κρατικού μηχανισμού εγκαταλείπουν την κυβέρνηση Καντάφι τις τελευταίες ημέρες και ορισμένοι παρατηρητές εκτιμούν ότι δεν του απομένει πολύς χρόνος στην εξουσία.
Κυρώσεις στον Καντάφι και σε 21 μέλη του στενού του κύκλου επέβαλε και η κυβέρνηση της Αυστραλίας.
Στους 22 απαγορεύθηκε να εισέλθουν στην Αυστραλία ενώ στους πολίτες της χώρας απαγορεύθηκε να έχουν οικονομικές συναλλαγές ή δοσοληψίες μαζί τους.
«Η χρήση βίας από το λιβυκό καθεστώς εναντίον του λαού του είναι βαθιά ανησυχητική και εντελώς απαράδεκτη» δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών Κέβιν Ραντ. «Έχει έλθει ο καιρός η Αυστραλία να δείξει την έντονη ανησυχία της ενεργοποιώντας αυτά τα πρακτικά μέτρα».
Οριστικοποιεί τις κυρώσεις η ΕΕ
Η καταστολή της εξέγερσης στη Λιβύη θα έχει «συνέπειες» για το συνταγματάρχη Μουάμαρ Καντάφι και τους ανθρώπους του, προειδοποίησε η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάθριν Αστον, ζητώντας εκ νέου να σταματήσουν άμεσα οι βιαιότητες.
«Ο Καντάφι και οι λιβυκές αρχές ξέρουν ότι οι απαράδεκτες και σκανδαλώδεις ενέργειές τους θα έχουν συνέπειες» αναφέρει η Αστον σε ανακοίνωσή της, την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοιμάζεται να οριστικοποιήσει τις κυρώσεις που θα επιβάλει στο λιβυκό καθεστώς και θα είναι παρόμοιες με αυτές που ενέκρινε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
«Οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να σταματήσουν άμεσα», πρόσθεσε η Αστον, χαιρετίζοντας την απόφαση που έλαβε το Συμβούλιο Ασφαλείας. «Η διεθνής κοινότητα δεν θα ανεχθεί την ατιμωρησία για τα εγκλήματα που διαπράττονται» κατέληξε.
Συγκρότηση Εθνικού Λιβυκού Συμβουλίου από ηγέτες της αντιπολίτευσης
Το απόγευμα της Κυριακής ηγέτες της αντιπολίτευσης με έδρα την ανατολική Λιβύη ανακοίνωσαν ότι δημιούργησαν ένα Εθνικό Λιβυκό Συμβούλιο, το οποίο θα εκπροσωπεί τις πόλεις που έχουν περιέλθει στον έλεγχο των αντικυβερνητικών δυνάμεων.
Σε συνέντευξή Τύπου από τη Βεγγάζη, προπύργιο της εξέγερσης, ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Αμπντελχαφέζ Γόκα, τόνισε ότι το συμβούλιο είναι «το πρόσωπο της Λιβύης στη διάρκεια της μετάβασης», προσθέτοντας ότι συνεχίζονται οι διαβουλέυσεις με θέμα τη σύνθεση και τις λειτουργίες του νέου αυτού οργάνου.
Πάντως επεσήμανε ότι «δεν μπορούμε να το αποκαλέσουμε μεταβατική κυβέρνηση», ενώ απέρριψε την πιθανότητα διαπραγματεύσεων με τον λίβυο ηγέτη Μουάμαρ Καντάφι.
Λίγο αργότερα, η υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χίλαρι Κλίντον δήλωσε πως οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να επικοινωνήσουν με τις αντιπολιτευόμενες ομάδες στη Λιβύη που βρίσκονται στο ανατολικό τμήμα της βορειοαφρικανικής χώρας.
«Προσπαθούμε να επικοινωνήσουμε με πολλούς διαφορετικούς Λίβυους στα ανατολικά καθώς η επανάσταση προχωρεί επίσης δυτικά... Είναι πολύ νωρίς να δούμε πώς αυτό θα εξελιχθεί» δήλωσε η Κλίντον στους δημοσιογράφους προτού αναχωρήσει από την Ουάσινγκτον για τη Γενεύη προκειμένου να διαβουλευθεί με συμμάχους για την κρίση στη Λιβύη.
Το Σάββατο ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης της Λιβύης, ο οποίος παραιτήθηκε διαμαρτυρόμενος για τη βίαιη καταστολή της εξέγερσης από το καθεστώς, είχε δηλώσει ότι μελετά το ενδεχόμενο να σχηματίσει μεταβατική κυβέρνηση, η οποία θα αναλάβει να οργανώσει εκλογές στη χώρα.
Η εφημερίδα Άσαρκ αλ Αουσάτ αναφέρει εξάλλου σε άρθρο της ότι πολλοί άνθρωποι έχουν παραιτηθεί από τις μυστικές υπηρεσίες της Λιβύης και από στρατιωτικές επιτροπές. Πηγή των υπηρεσιών ασφαλείας δήλωσε στην εφημερίδα ότι οι μισοί αξιωματούχοι των υπηρεσιών ασφαλείας έχουν παραιτηθεί.
Τη στήριξή του επί της αρχής στη μεταβατική κυβέρνηση εξέφρασε ο αναπληρωτής πρεσβευτής της Λιβύης στον ΟΗΕ.
Στα χέρια των αντικαθεστωτικών η Ζαουίγια
Στο πεδίο των μαχών, οι αντικαθεστωτικοί διευρύνουν τον έλεγχό τους επί περιοχών της χώρας. Η πόλη Ζαουίγια, μόλις 50 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Τρίπολη, πέρασε υπό τον έλεγχό τους, όπως διαπίστωσαν ξένοι δημοσιογράφοι που μετέβησαν στην περιοχή.
Προηγήθηκαν σφοδρές μάχες ανάμεσα σε δυνάμεις πιστές στο Μουάμαρ Καντάφι και σε αντάρτες το βράδυ του Σαββάτου.
Τουλάχιστον 50 άμαχοι σκοτώθηκαν και ισάριθμοι τραυματίστηκαν σοβαρά από τις συγκρούσεις, σύμφωνα με αυτόπτη μάρτυρα.
Ο 45χρονος Λίβυος μιλώντας τηλεφωνικά από τη Ζαουίγια ανέφερε ότι μια «δύναμη μισθοφόρων» χρησιμοποίησε βαρύ πυροβολικό για να πλήξει την Πλατεία των Μαρτύρων και αιχμαλώτισε τουλάχιστον 30 άμαχους, που μετέφερε σε άγνωστη τοποθεσία.
«Τα πυροβόλα είχαν τοποθετηθεί πάνω σε τετρακινητήρια οχήματα και άνοιξαν πυρ αδιακρίτως εναντίον όσων βρίσκονταν στην πλατεία. Νέοι, παιδιά, γέροι και γυναίκες σκοτώθηκαν. Μέτρησα τις απώλειες» πρόσθεσε.
Οι νεκροί μεταξύ των αμάχων είναι από 50 ως 60, σημείωσε. «Ορισμένοι έθαψαν συγγενείς τους στην πλατεία, άλλοι τους έθαψαν στο νεκροταφείο της πόλης».
Επιπλέον, το δορυφορικό τηλεοπτικπό δίκτυο Αλ Τζαζίρα μετέδωσε πως οι αντικαθεστωτικοί πήραν υπό τον έλεγχό τους την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, τη Μιζουράτα.
Τα κυβερνητικά στρατεύματα και οι δυνάμεις ασφαλείας που ήταν πιστές στον Καντάφι έχουν εγκαταλείψει τη Μιζουράτα, που βρίσκεται περίπου 200 χιλιόμετρα ανατολικά της πρωτεύουσας Τρίπολης, ανέφερε στο κανάλι κάτοικος της πόλης.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι 23 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους όταν οι άνδρες ασφαλείας που παραμένουν πιστοί στον Καντάφι εξαπέλυσαν επίθεση στο αεροδρόμιο της πόλης.
Σύμφωνα με την εφημερίδα Ασαρκ αλ Αουσάτ, που έχει την έδρα της στο Λονδίνο, οι δυνάμεις του Καντάφι ελέγχουν πλέον μόνη τη μισή Τρίπολη, μία ημέρα αφού αυτόπτες μάρτυρες είχαν δηλώσει ότι οι οπαδοί του Λίβυου ηγέτη είχαν στήσει οδοφράγματα γύρω από την πρωτεύουσα για να εμποδίσουν τους διαδηλωτές που έρχονταν από άλλες πόλεις της χώρας.
Η περιοχή της Τρίπολης Μπαμπ αλ-Αζιζία, όπου διαμένει ο Καντάφι, προστατεύεται από τεθωρακισμένα οχήματα, εκτοξευτήρες πυραύλων και τανκς.
Λίγο νωρίτερα ένας από τους γιους του Καντάφι, ο Σαΐφ Αλ Ισλάμ είχε δηλώσει πως η αναταραχή στη Λιβύη ανοίγει όλες τις επιλογές περιλαμβανομένου του εμφυλίου πολέμου και της ξένης επέμβασης.
Οι αντικαθεστωτικοί εδώ και μέρες ελέγχουν το ανατολικό τμήμα της χώρας, ωστόσο η Τρίπολη παραμένει υπό τον έλεγχο του καθεστώτος.
Στην πρωτεύουσα νωρίτερα σχηματίζονταν μεγάλες ουρές μπροστά στις τράπεζες προκειμένου οι κάτοικοι να λάβουν το βοήθημα των 500 διναρίων (περίπου 300 ευρώ) που τους υποσχέθηκε την Παρασκευή το καθεστώς του Μουάμαρ Καντάφι, σε μια προσπάθεια να ηρεμήσει τα πλήθη που έχου εξεγερθεί.
Σαΐφ Αλ Ισλάμ: Ζούμε εδώ και θα πεθάνουμε εδώ
Πάντως, ο Σαΐφ Αλ Ισλάμ με νεότερες δηλώσεις του υποστήριξε πως στη χώρα επικρατεί ηρεμία καθώς και πως οι στρατιωτικοί δεν έχουν επιτεθεί εναντίον κανενός πολίτη. Παράλληλα, διεμήνυσε πως «κανείς δεν θα εγκαταλείψει τη χώρα» απορρίπτοντας τις εκκλήσεις του Αμερικανού προέδορυ αλλά και Ευρωπαίων ηγετών για απομάκρυνση του καθεστώτος.
«Ζούμε εδώ και θα πεθάνουμε εδώ ... Είναι η χώρα μας, οι Λίβυοι είναι ο λαός μας. Σε ό,τι αφορα εμένα, εκτιμώ ότι κάνω το δίκαιο» πρόσθεσε.
Αναφερόμενος στις κυρώσεις που επέβαλε ο ΟΗΕ, υποστήριξε πως η οικογένειά του δεν έχει χρήματα στο εξωτερικό.
Εν μέσω της επιδείνωσης των συνθηκών ασφαλείας στη Λιβύη, η Γαλλία ανέστειλε τις δραστηριότητες της πρεσβείας της στην Τρίπολη, μετά την απομάκρυνση του προσωπικού της. Συνολικά, η Γαλλία έχει απομακρύνει από τη Λιβύη 654 ανθρώπους, από τους οποίους οι 498 είναι γάλλοι πολίτες και οι 156 άλλων εθνικοτήτων, ανάμεσά τους και 45 Ευρωπαίοι.
Η Βρετανία και ο Καναδάς ανακοίνωσαν επίσης παρόμοιες αποφάσεις αναστολής των διπλωματικών δραστηριοτήτων τους και απομάκρυνσης του διπλωματικού προσωπικού τους.
Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες περίπου 100.000 άνθρωποι, κυρίως Αιγύπτιοι και Τυνήσιοι εργάτες, έχουν διαφύγει από τη Λιβύη προς γειτονικές χώρες.
«Οι ομάδες διάσωσης της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ εργάζονται με τις κυβερνήσεις της Αιγύπτου και της Τυνησίας, καθώς και με μη κυβερνητικές οργανώσεις για να προσφέρουν υποστήριξη σε περίπου 100.000 ανθρώπους που διέφυγαν από τη βία στη Λιβύη την προηγούμενη εβδομάδα» αναφέρει η υπηρεσία του ΟΗΕ σε ανακοίνωσή της.