Ο νόμος του Νεύτωνα ισχύει και στη γεωπολιτική: κάθε δράση προκαλεί μια ίση και αντίθετη αντίδραση. Η αποτυχία της αμερικανικής στρατιωτικής επέμβασης στη Σομαλία το 1993 εμπόδισε την κυβέρνηση Κλίντον να αναλάβει δράση στη Ρουάντα το 1994.
Η ενοχή για την απάθεια που επιδείχθηκε τότε οδήγησε τον Μπιλ Κλίντον να στείλει στρατεύματα για να σταματήσει τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς πέντε χρόνια αργότερα.
Τα μαθήματα που αποκόμισε ο Τόνι Μπλερ από εκείνη τη σύγκρουση τον έκαναν να υποστηρίξει τον πόλεμο στο Ιράκ, το 2003. Κι ερχόμαστε στη Λιβύη.
Ο Ντέιβιντ Κάμερον αποφάσισε να παρουσιάσει την επιχείρηση «Αυγή της Οδύσσειας» ως το «αντι-Ιράκ». Ο πόλεμος αυτός έχει τη στήριξη του Συμβουλίου Ασφαλείας και υπόσχεται να μην καταλήξει σε ξένη κατοχή.
Η διάκριση αυτή, γράφει ο Τζόναθαν Φρίντλαντ στην «Γκάρντιαν», είναι αναγκαία, γιατί η κοινή γνώμη είναι δύσπιστη μετά τους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Αυτό εξηγεί την περιορισμένη υποστήριξη των επιχειρήσεων, παρόλο που βρίσκονται ακόμη στην αρχή. Ακόμη και πολλοί από εκείνους που υποστήριξαν τη στρατιωτική δράση για να σταματήσουν οι ωμότητες της δεκαετίας του ’90 έχουν γίνει σήμερα επιφυλακτικοί, αν όχι κυνικοί. Και αυτό επιβεβαιώνει ότι το Ιράκ δηλητηρίασε την έννοια της «φιλελεύθερης επέμβασης» ίσως για μια γενιά.
Το πρόβλημα για τους ανθρώπους αυτούς δεν είναι η αρχή στην οποία στηρίζεται αυτό το ιδανικό: ότι δηλαδή σε έναν αλληλοεξαρτώμενο κόσμο έχουμε την «ευθύνη να προστατεύουμε» ο ένας τον άλλο. Το πρόβλημα είναι ο τρόπος με τον οποίο αυτή η αρχή έχει εφαρμοστεί και εξακολουθεί να εφαρμόζεται.
Στην περίπτωση της Λιβύης, τα πράγματα είναι σαφή. Ένας δικτάτορας ανακοινώνει ότι σκοπεύει να σφάξει τον λαό του, «χωρίς έλεος, χωρίς οίκτο». Αν οι χώρες που μπορούν να σταματήσουν αυτή την προαναγγελθείσα σφαγή στέκονταν στην άκρη, θα ήταν ηθικά υπεύθυνες. Αυτή είναι η αρχή στην οποία στηρίζεται η επέμβαση.
Το πρόβλημα είναι με την εφαρμογή της. Η επιχείρηση ξεκίνησε εσπευσμένα, χωρίς να είναι σαφές ποιος έχει τη στρατιωτική διοίκηση. Κι αν αυτό είναι κατανοητό, αφού έπρεπε να σταματήσει η προέλαση των δυνάμεων του Καντάφι προς τη Βεγγάζη, λιγότερο κατανοητή είναι η σύγχυση γύρω από τους στόχους. Βρίσκεται ανάμεσά τους ο Καντάφι; Και γιατί αποφασίστηκε η επιβολή μιας ζώνης απαγόρευσης των πτήσεων όταν η πραγματική απειλή δεν προέρχεται από τον αέρα;
Υπάρχουν κι άλλες αντιφάσεις. Την ώρα που η Βρετανία επεμβαίνει για να προστατεύσει τους εξεγερμένους στη Λιβύη, στηρίζει και οπλίζει τα καθεστώτα του Μπαχρέιν και της Σαουδικής Αραβίας για να συντρίψουν τους δικούς τους εξεγερμένους. Οι πολιτικοί απαντούν ότι η ανάληψη δράσης για τη Βεγγάζη θα λειτουργήσει πιεστικά προς την Μανάμα και το Ριάντ. Μια καλύτερη απάντηση θα ήταν να σταματήσουν οι πωλήσεις όπλων προς αυτά τα καθεστώτα.
Μια εντελώς απαράδεκτη απάντηση είναι βέβαια ότι επειδή δεν έχουμε μια συνεπή και ενιαία αντιμετώπιση όλων των δικτατόρων, θα πρέπει να τους αφήσουμε όλους στην ησυχία τους.
Άλλοι ανησυχούν ότι οι δυτικές δυνάμεις εκμεταλλεύονται μια εγχώρια επανάσταση. Μόνο που η επανάσταση αυτή ήταν έτοιμη να συντριβεί.
Άλλες αντιρρήσεις δεν απαντώνται τόσο εύκολα. Ο πόλεμος δεν είναι μια θεωρητική άσκηση. Τα πράγματα πάνε συχνά άσχημα, πεθαίνουν άμαχοι. Ακόμα κι αν ο Ομπάμα και ο Κάμερον έχουν ευγενείς προθέσεις, αρκούν μερικά λάθη για να χάσει αυτή η επέμβαση τη νομιμοποίησή της.
Πηγή: The Guardian, ΑΠΕ-ΜΠΕ