Λίγο μετά τη σύνοδο του G20 στο Λονδίνο για τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009, ο Νικολά Σαρκοζί δήλωσε ότι «βρισκόμαστε μπροστά στην πλανητική διακυβέρνηση του 21ου αιώνα».
Η παρατήρηση εκείνη προκάλεσε σαρκαστικά σχόλια στον αγγλοσαξονικό κόσμο. Όπως παρατηρεί όμως ο Ανατόλι Καλέτσκι στους «Τάιμς», ίσως ο Σαρκοζί να είχε δίκιο... Η επανεφεύρεση του παγκόσμιου συστήματος σημειώνει πρόοδο.
Την περασμένη εβδομάδα, λίγες ώρες μετά το ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας για τη Λιβύη, υπουργοί οικονομικών και διοικητές τραπεζών ασχολούνταν με μια νομισματική παρέμβαση για την υπεράσπιση της ιαπωνικής οικονομίας.
Τα μέσα ενημέρωσης δεν έδωσαν μεγάλη σημασία, αλλά οι συνέπειες της παρέμβασης, ύψους 30 δισ. δολ. για τη σταθεροποίηση του ιαπωνικού γεν, είναι εξίσου σημαντικές μ’ εκείνες των επιχειρήσεων στη Λιβύη.
Τρία συμπεράσματα μπορούν προς το παρόν να εξαχθούν.
Πρώτον, οποιαδήποτε διεθνής επέμβαση -είτε για την επιβολή μιας ζώνης απαγόρευσης των πτήσεων είτε για τη σωτηρία τραπεζών- δεν μπορεί πλέον να στηρίζεται στην αμερικανική ηγεσία. Εξίσου ακριβές είναι βέβαια ότι χωρίς την Αμερική δεν μπορεί να επιτευχθούν πολλά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να είναι «η απαραίτητη χώρα», όπως ήταν πάντα. Αλλά η συμμετοχή της είναι αναγκαία, όχι ικανή συνθήκη, για να πετύχει μια διεθνής πρωτοβουλία.
Δεύτερον, τα αναδυόμενα έθνη που αναμένεται να αμφισβητήσουν την αμερικανική οικονομική κυριαρχία κατά τον 21ο αιώνα δεν δείχνουν να είναι ικανά για έναν πολιτικό και διπλωματικό ηγετικό ρόλο. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι τέσσερις από τις πέντε χώρες που απείχαν στο Συμβούλιο Ασφαλείας ήταν οι λεγόμενες Brics, δηλαδή η Βραζιλία, η Ρωσία, η Ινδία και η Κίνα. Το ότι καμιά από τις χώρες αυτές δεν μπόρεσε να ασκήσει βέτο σημαίνει ότι δεν θέλουν ή δεν μπορούν να επηρεάσουν ριζικά το παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό. Η, εν πάση περιπτώσει, ότι η γεωπολιτική ηγεσία υπολείπεται πολύ της ανάγκης για οικονομική ανάπτυξη. Αυτό είναι ένα καλό νέο για τις δημοκρατίες της Ευρώπης και της βόρειας Αμερικής, καθώς δείχνει ότι η Δύση εξακολουθεί να έχει την ευκαιρία να διαμορφώσει την παγκόσμια οικονομία και τους διεθνείς θεσμούς με βάση τις φιλελεύθερες δημοκρατικές παραδόσεις.
Για να συμβεί αυτό, όμως, πρέπει να καταλάβουμε ότι η επανίδρυση του παγκόσμιου συστήματος απαιτεί την εγκατάλειψη μερικών ιδεών της σύγχρονης τεχνοκρατικής πολιτικής.
Και αυτό μας φέρνει στην τρίτη προϋπόθεση της επιτυχίας μιας διεθνούς πρωτοβουλίας. Οι δυτικές δημοκρατίες θεωρούν τη σαφήνεια, τη διαφάνεια και την οργάνωση σημαντικά στοιχεία της καλής διακυβέρνησης. Όμως τα στοιχεία αυτά δεν χαρακτηρίζουν ούτε τη στρατιωτική επέμβαση στη Λιβύη ούτε την οικονομική παρέμβαση για τη στήριξη του γεν. Και ίσως αυτός ακριβώς ο απρόβλεπτος χαρακτήρας τους να οδηγήσει στην επιτυχία τους. Καθώς ο κόσμος αλλάζει συνεχώς, το να θέτεις αυστηρούς στόχους μπορεί να αποβεί αντιπαραγωγικό. Αυτό αφορά τόσο την άμυνα όσο και την οικονομία, τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και την καταπολέμηση της φτώχειας.
Στο καινούργιο βιβλίο τους με τίτλο «Πέραν των Μηχανικών Αγορών», οι αμερικανοί οικονομολόγοι Ρόμαν Φρίντμαν και Μάικλ Γκόλντμπεργκ υποστηρίζουν πως αντί να θέτει ακριβείς στόχους, η οικονομική πολιτική θα πρέπει να είναι πιο ευέλικτη και να στηρίζεται στην ιστορική εμπειρία.
Πηγή: The Times, ΑΠΕ-ΜΠΕ