Στις 19 Μαρτίου 2008, ο Μουάμαρ αλ Καντάφι επισκέφθηκε την Καμπάλα, στην Ουγκάντα, για να εγκαινιάσει το μεγαλύτερο τζαμί της υποσαχάριας Αφρικής, ικανό να φιλοξενήσει 30.000 πιστούς. Το τζαμί χρηματοδοτήθηκε από τη Λιβύη και ονομάζεται Εθνικό Τέμενος Καντάφι. Ο συνταγματάρχης οργάνωσε την εκδήλωση με τον δικό του τρόπο. Πλήρωσε τα αεροπορικά εισιτήρια για δεκάδες αρχηγούς φυλών και θρησκευτικούς ηγέτες από χώρες τόσο μακρινές, όσο το Πακιστάν και η Μαλαισία. Ναύλωσε ειδική πτήση για 80 αιγυπτίους δημοσιογράφους. Και εκφώνησε λόγο ενώπιον 10.000 ανθρώπων.
Όπως συνέβη με το τζαμί της Καμπάλα, ο Καντάφι σκόρπισε τα τελευταία 20 χρόνια χρήματα σε 21 χώρες της αφρικανικής ηπείρου για επενδύσεις και διάφορα προγράμματα (από τηλεπικοινωνίες μέχρι ξενοδοχεία και γεωργία). Ταυτόχρονα, συγκροτούσε συμμαχίες και έχτιζε το προφίλ του. Δεν έλειψαν βέβαια και οι έχθρες.
Ο Καντάφι έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στην ίδρυση της Αφρικανικής Ένωσης πριν από μια δεκαετία. Η πολιτική την οποία ακολούθησε προκάλεσε όμως και αντιδράσεις. Ετσι, όταν ο Καντάφι στράφηκε πρόσφατα στην Ένωση για να ζητήσει τη στήριξή της, τη βρήκε διχασμένη.
Η οργάνωση απέρριψε το ψήφισμα 1973 του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά τα τρία μέλη της που συμμετέχουν στο Συμβούλιο -η Νότια Αφρική, η Νιγηρία και η Γκαμπόν- υπερψήφισαν τη δημιουργία της ζώνης απαγόρευσης των πτήσεων.
Η Ένωση προσφέρθηκε επίσης να παίξει μεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα στους αντάρτες και τον Καντάφι, ενώ παρουσίασε κι έναν «οδικό χάρτη» που προβλέπει τη δημιουργία μεταβατικής κυβέρνησης, και την προκήρυξη εκλογών.
Τώρα που το Λονδίνο επιδιώκει την έξοδο του Καντάφι, ίσως η Αφρικανική Ένωση να μπορούσε να προσφέρει τη βοήθειά της προτείνοντας μια χώρα που θα μπορούσε να δεχθεί τον συνταγματάρχη. Την περασμένη εβδομάδα, η Ουγκάντα ανακοίνωσε δια του υπουργού Εξωτερικών ότι θα εξέταζε ενδεχόμενη αίτηση του Καντάφι για παροχή ασύλου, όπως θα έκανε με οποιονδήποτε άλλο.
Αλλά κι ένας ιταλός διπλωμάτης είπε πρόσφατα στο πρακτορείο Efe ότι «μόνο η Αφρικανική Ένωση θα μπορούσε να πείσει τον Καντάφι».
Οπως γράφει η ισπανική εφημερίδα «Ελ Παΐς», είναι οι τελευταίοι φίλοι που του έχουν απομείνει. Η στροφή της εξωτερικής του πολιτικής προς τον παναφρικανισμό έγινε τη δεκαετία του '90, όταν οι άραβες ηγέτες τού γύρισαν την πλάτη λόγω της υπόθεσης Λόκερμπι.
Η Οργάνωση για την Αφρικανική Ενότητα, που ιδρύθηκε το 1963 στο αποκορύφωμα του αγώνα κατά της αποικιοκρατίας, είχε χάσει κάθε δυναμική και ήταν γνωστή ως «κλαμπ των δικτατόρων». Στις 9 Σεπτεμβρίου 1999, ο Καντάφι κάλεσε στη Σύρτη τους ηγέτες των 53 χωρών της ΟΑΕ και υπέγραψαν την ομώνυμη διακήρυξη. Τρία χρόνια αργότερα επισημοποιήθηκε η ίδρυση της Αφρικανικής Ένωσης. Στόχος της ήταν η πολιτική και οικονομική ενοποίηση των 53 χωρών, με μια αρχιτεκτονική αόριστα εμπνευσμένη από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο Καντάφι έχει κάνει πολύ περισσότερα για την Αφρικανική Ένωση από το να εργαστεί για την ίδρυσή της. Εκτός από το 15% του προϋπολογισμού της, πληρώνει και τις συνεισφορές κάπου δέκα χωρών. Σύνολο, 43 εκατ. δολ. το 2004.
Ο Καντάφι κατέχει επίσης τις μισές μετοχές μιας εταιρείας εξόρυξης διαμαντιών στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Ένα συγκρότημα πολυτελών κατοικιών στη Ζάμπια. Ένα εργοστάσιο μεταλλικού νερού, μία επιχείρηση υφαντουργίας και ένα εμπορικό συγκρότημα στο Τσαντ. Και πολλές ακόμη επιχειρήσεις στην Αιθιοπία, τη Λιβερία και τη Νότια Αφρική.
Δεν είναι περίεργο λοιπόν που την περασμένη εβδομάδα έγιναν διαδηλώσεις υπέρ του Καντάφι στην Καμπάλα. «Οι άνθρωποι εκεί θεωρούν τον Καντάφι δικό τους και απορρίπτουν τη διεθνή επέμβαση», εξηγεί ο Φρεντερίκ Γκολούμπα-Μουτέμπι, ερευνητής από το Ινστιτούτο Κοινωνικής Έρευνας της Ουγκάντας. Ο Καντάφι όμως έκανε ένα λάθος: επιδίωξε να παίξει ηγετικό ρόλο στην Αφρική. Το 2008 μάζεψε 200 φυλάρχους απ' όλη την Αφρική και αυτοαναγορεύτηκε σε «βασιλιά των βασιλιάδων». Αυτό δημιούργησε αντιζηλίες, που ίσως να του κοστίσουν ακριβά.
Πηγή: El Pais, AΠΕ-ΜΠΕ