Χάρη στο περιορισμένο της εύρος, η αναμενόμενη αύξηση επιτοκίων θα έχει μικρότερο αντίκτυπο, ενώ την ίδια στιγμή θα περάσει στις αγορές το μήνυμα ότι η ΕΚΤ δεν ξεχνά τον πρωταρχικό της στόχο. Ωστόσο, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η άνοδος των επιτοκίων θα πλήξει κάποιες οικονομίες της περιφέρειας.
Από τους Πιερ Μπριανσόν και Νιλ Ανμακ
Ευχάριστα αιφνιδίασε αρκετούς αναλυτές της αγοράς, αλλά και κυβερνήσεις της ευρωζώνης, η αποφασιστικότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό. Όπως υποστηρίζουν, το επόμενο βήμα της ΕΚΤ -το οποίο θα γίνει κατά πάσα πιθανότητα στις 7 Απριλίου- θα βάλει φρένο στην ανάπτυξη και θα πλήξει τις περιφερειακές οικονομίες και τις τράπεζες, οι οποίες είναι πιο ευάλωτες από ποτέ.
Αλλοι, όμως, εκτιμούν ότι μια αύξηση των επιτοκίων δεν είναι δικαιολογημένη σήμερα, καθώς ο πληθωρισμός δεν συνιστά απειλή για την περιοχή. Κατά τη γνώμη τους, το μόνο που κάνει ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, είναι μια προσπάθεια να καθησυχάσει τα «γεράκια» της κεντρικής τράπεζας που έχουν ανεβάσει τους τόνους. Πολλοί, επίσης, υποψιάζονται ότι ο Τρισέ σκέφτεται την υστεροφημία του: η θητεία του λήγει τον Οκτώβριο και δεδομένου ότι εδώ και μία τουλάχιστον δεκαετία η ΕΚΤ παραμένει πιστή στον στόχο της διατήρησης του πληθωρισμού «κάτω από το 2% αλλά κοντά σε αυτά τα επίπεδα» ο Τρισέ θέλει να αποχωρήσει με το κεφάλι ψηλά.
Η ΕΚΤ έχει δεχθεί σφοδρή κριτική για την υπερβολικά αυστηρή πολιτική της στο ζήτημα των επιτοκίων από τότε που καθιερώθηκε το ευρώ. Οι επικριτές πρέπει να παραδεχθούν τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί μέχρι σήμερα, ωστόσο, οι σκεπτικιστές αναρωτιούνται εάν μια τέτοια κριτική λαμβάνει υπ’ όψιν της την τρέχουσα κρίση. Σε αυτό το σημείο, πολλά θα κριθούν από δύο συνιστώσες. Καταρχάς, αποτελεί ο πληθωρισμός σαφή και υπαρκτό κίνδυνο; Και εάν ισχύει αυτό, μήπως τα μέτρα της ΕΚΤ έχουν χειρότερες επιπτώσεις από το πρόβλημα που υποτίθεται ότι θα λύσουν;
Ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη ανέρχεται σήμερα στο 2,6% σε ετήσια βάση, υπερβαίνοντας σημαντικά τον στόχο της ΕΚΤ. Η αλήθεια είναι ότι η αύξηση των επιτοκίων δεν μπορεί να καταπολεμήσει τον υφιστάμενο πληθωρισμό, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να μετριάσει τις ανοδικές πιέσεις. Αυτός είναι ο λόγος που η ΕΚΤ εξετάζει τις προσδοκίες της αγοράς σχετικά με την πορεία του πληθωρισμού σε ορίζοντα πέντε χρόνων, στην προσπάθειά της να διαπιστώσει πόσο παγιωμένες είναι οι εκτιμήσεις της αγοράς. Τα επίπεδα της τιμής του πετρελαίου στην αρχή του έτους δεν προκαλούσαν ανησυχία στην τράπεζα. Καθώς, όμως, ο ρυθμός ανάπτυξης στην ευρωζώνη επιταχύνεται, ιδίως στην «πληθωρισμο-φοβική» Γερμανία, η κεντρική τράπεζα προτιμά να προχωρήσει σε σταδιακές αυξήσεις των επιτοκίων τώρα παρά αργότερα -ξεκινώντας από την αυριανή (σ.σ. σημερινή) αύξηση κατά 25 μονάδες βάσης.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η άνοδος των επιτοκίων θα πλήξει κάποιες οικονομίες της περιφέρειας, καθώς και κάποιες εμπορικές τράπεζες. Το ευρώ έχει ενισχυθεί εν αναμονή της απόφασης της ΕΚΤ -κάτι που δεν διευκολύνει τις εξαγωγές των χωρών που αντιμετωπίζουν δημοσιονομικά προβλήματα. Για κακή τους τύχη, οι πολίτες αυτών των κρατών συνήθως παίρνουν στεγαστικά δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου, με αποτέλεσμα να είναι ακόμη πιο οδυνηρές οι επιπτώσεις για τους καταναλωτές. Τα νοικοκυριά στη Γαλλία και τη Γερμανία, τα οποία δανείζονται ως επί το πλείστον με σταθερά επιτόκια, είναι περισσότερο προστατευμένα.
Όσον αφορά στον πληθωρισμό, η ΕΚΤ θα πρέπει να εξετάζει την κατάσταση στην ευρωζώνη συνολικά. Η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία αντιστοιχούν συνολικά μόλις στο 6% του ΑΕΠ της ευρωζώνης. Εάν προστεθεί και η Ισπανία, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 18%. Η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να καθορίζεται αποκλειστικά με βάση τα προβλήματα των συγκεκριμένων χωρών, όσο σημαντικά και αν είναι αυτά. Θα πρέπει, επίσης, δοθούν εγγυήσεις στην αγορά προκειμένου να πεισθεί ότι η ΕΚΤ δεν θα αφήσει το ευρώ να κατακρημνιστεί: εκτός από όλα τα άλλα, κάτι τέτοιο θα οδηγούσε ακόμη υψηλότερα τα επιτόκια των κρατών της περιφέρειας.
Επιπλέον, ο ρυθμός ανάπτυξης στα υπόλοιπα κράτη της ευρωζώνης, παρότι παραμένει ακόμη σε χαμηλά επίπεδα με βάση τα ιστορικά δεδομένα, επιταχύνεται γρηγορότερα απ’ ό,τι αναμενόταν.
Χάρη στο περιορισμένο της εύρος, η αναμενόμενη αύξηση επιτοκίων θα έχει μικρότερο αντίκτυπο, ενώ την ίδια στιγμή θα περάσει στις αγορές το μήνυμα ότι η ΕΚΤ δεν ξεχνά τον πρωταρχικό της στόχο. Η τήρηση σκληρής στάσης από την τράπεζα έχει ήδη αποφέρει κάποια αποτελέσματα: το ενισχυμένο ευρώ συμβάλλει στην καταπολέμηση του πληθωρισμού. Μετά από τη σκληρή στάση που έχει διατηρήσει όλα αυτά τα χρόνια, ο Τρισέ θα πρέπει να προχωρήσει σε πράξεις. Ας ελπίσουμε ότι οι μικρές αυξήσεις των επιτοκίων, που ξεκινούν από αυτή την εβδομάδα, θα φέρουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.
REUTERS BREAKINGVIEWS