H απόφαση της Πορτογαλίας να ζητήσει διεθνή οικονομική βοήθεια διώχνει ένα σύννεφο αβεβαιότητας από τον ουρανό της ευρωζώνης και μπορεί να ανακόψει τη μετάδοση της κρίσης χρέους και σε άλλες χώρες της ευρωζώνης.
Του Noah Barkin
H απόφαση της Πορτογαλίας να ζητήσει διεθνή οικονομική βοήθεια διώχνει ένα σύννεφο αβεβαιότητας από τον ουρανό της ευρωζώνης και μπορεί να ανακόψει τη μετάδοση της κρίσης χρέους και σε άλλες χώρες της ευρωζώνης.
Οι αγορές πίστευαν εδώ και μήνες ότι η διάσωση της Πορτογαλίας ήταν σχεδόν αναπόφευκτη. Το σχετικό διάγγελμα του Πορτογάλου πρωθυπουργού Jose Socrates αργά την Τετάρτη μάλλον δεν θα επηρεάσει τις αγορές. Το ευρώ ούτε που κουνήθηκε τις πρώτες ώρες μετά τις δηλώσεις Σόκρατες.
Tο αναμενόμενο ποσό της διάσωσης, μεταξύ 60-80 δις ευρώ σύμφωνα με υψηλόβαθμο στέλεχος της ευρωζώνης, δεν θα εξαντλήσει τη χρηματοδοτική ικανότητα του ταμείου διάσωσης της ευρωζώνης, ιδιαίτερα αν συμμετάσχει και το ΔΝΤ. Σύμφωνα με την εμπειρία από προηγούμενες διασώσεις, το ΔΝΤ θα συνεισφέρει περίπου 1/3 του ποσού.
Πολλοί επενδυτές θα δουν θετικά το πορτογαλικό αίτημα. Φαίνεται ότι έτσι αποφεύγεται το χειρότερο σενάριο της διεύρυνσης της δημοσιονομικής τρύπας της χώρας έως τις πρόωρες εκλογές της 5ης Ιουνίου, κάτω από την ηγεσία μιας ανίσχυρης κυβέρνησης μειοψηφίας.
Αυτό θα οδηγούσε σε περαιτέρω άνοδο του κόστους δανεισμού της Πορτογαλίας, με ενδεχόμενη κατάρρευση του προϋπολογισμού της και μετάδοση της κρίσης στην Ισπανία, το πιθανότερο επόμενο ντόμινο της κρίσης.
Διάφορες χώρες της ευρωζώνης πίεζαν εδώ και καιρό τη Λισαβόνα να προσφύγει στο μηχανισμό διάσωσης της ΕΕ. Η συμμόρφωση της Πορτογαλίας με το αίτημα των εταίρων της, παρά τις οδυνηρές αναμνήσεις που έχει από την υπαγωγή της σε πρόγραμμα του ΔΝΤ τη δεκαετία του '80, δείχνει ότι η ευρωζώνη έχει ακόμα αρκετή πολιτική συνοχή για να αντιμετωπίσει τα προβλήματά της.
«Αυτά είναι καλά νέα», δήλωσε ο Erik Nielsen, επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη στην Goldman Sachs. «Το λέγαμε εδώ και καιρό ότι τα οικονομικά της Πορτογαλίας δεν ήταν διατηρήσιμα με αυτά τα επιτόκια», συμπλήρωσε. «Νομίζουμε ότι η μετάδοση (της κρίσης) σταματά εδώ».
Ακόμα και μέχρι τα τέλη του περασμένου έτους φαινόταν πιθανό οι αγορές να βάλουν στο στόχαστρο και την Ισπανία, εάν η Πορτογαλία προσέφευγε στο μηχανισμό διάσωσης μετά την Ελλάδα και την Ιρλανδία.
Αλλά η κυβέρνηση του Ισπανού πρωθυπουργού Λουίς Θαπατέρο ανακοίνωσε σειρά μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας, το συνταξιοδοτικό σύστημα και τις τράπεζες. Η σταθεροποίηση των αποδόσεων των ισπανικών ομολόγων δείχνει ότι πολλοί επενδυτές πιστεύουν πως η Ισπανία μπορεί να αποφύγει τη μοίρα του ιβηρικού της γείτονα.
Η Πορτογαλία θα πρέπει να λάβει σκληρά μέτρα λιτότητας για να εξασφαλίσει το πακέτο διάσωσης, αλλά παραμένει αβέβαιο το πόσο γρήγορα μπορεί να κάνει τη σχετική διαπραγμάτευση με τους δανειστές της.
Ο Σόκρατες παραιτήθηκε αιφνιδιαστικά τον προηγούμενο μήνα, μετά την απόρριψη από τη βουλή του πακέτου μέτρων λιτότητας που είχε προτείνει η κυβέρνησή του. Η υπηρεσιακή του πια κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι δεν έχει την εξουσιοδότηση να διαπραγματευτεί πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής.
Αξιωματούχοι της ΕΕ μπορεί ακόμα να μην θέλουν συμφωνία πριν προκύψει νέα κυβέρνηση από τις πρόωρες εκλογές της 5ης Ιουνίου. Στην περίπτωση της Ιρλανδίας, η ΕΕ σύνηψε συμφωνία με μία αδύναμη, απερχόμενη κυβέρνηση, και τώρα ο νέος πρωθυπουργός της χώρας ζητά αναδιαπραγμάτευση του ντηλ.
Η Λισαβόνα έχει όμως αρκετά καλές πιθανότητες να λάβει μεταβατικό δάνειο, εφόσον χρειαστεί, για να διαχειριστεί την κατάσταση έως ότου κλείσει οριστική συμφωνία.
Η Πορτογαλία φαίνεται σχετικά απλή περίπτωση, σε σχέση με την Ιρλανδία, όπου οι καταρρέουσες τράπεζες έχουν ανοίξει μαύρη τρύπα στα δημοσιονομικά της, καθώς και την Ελλάδα που παλεύει με ενδημική φοροδιαφυγή και διαφθορά. Η Λισαβόνα ήδη εφαρμόζει πρόγραμμα λιτότητας με σφραγίδα της ΕΕ και του ΔΝΤ.
Επιπλέον, η Ευρώπη έχει αποκτήσει πια εμπειρία από τις δύο προηγούμενες διασώσεις που οργάνωσε. Υπάρχει πλέον ευρεία αποδοχή ότι οι όροι που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα και την Ιρλανδία ήταν υπερβολικά δυσβάσταχτοι και έβαλαν σε μεγάλη δοκιμασία τις οικονομίες τους και τα δημοσιονομικά τους. Η Πορτογαλία μπορεί λοιπόν να ελπίζει σε κάπως ευνοϊκότερους όρους.
«Οι επενδυτές δεν φαίνεται να ανησυχούν πλέον για ολική κρίση στην ευρωζώνη και για πιθανή κατάρρευση του ευρώ, γιατί πιστεύουν ότι υπάρχουν πια μηχανισμοί για να αποφευχθεί η κλιμάκωση της κρίσης», δήλωσε η Jane Caron, επικεφαλής οικονομολόγος στην αμερικανική εταιρία διαχείρισης κεφαλαίων Dwight Asset Management.
ΤΡΑΠΕΖΕΣ
Παρόλα αυτά παραμένουν δύο μεγάλοι κίνδυνοι για τους αδύναμους κρίκους της ευρωζώνης: η πιθανότητα αναδιάρθρωσης του χρέους τους και τα πιθανά, κρυμμένα προβλήματα των τραπεζών τους.
Μερίδα κυβερνητικών αξιωματούχων στην ευρωζώνη παραδέχονται πλέον για πρώτη φορά κατ' ιδίαν ότι ενδέχεται να είναι αναπόφευκτο κάποιο είδος αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους. Ορισμένοι οικονομολόγοι θεωρούν ότι την ίδια τύχη θα έχουν και η Ιρλανδία με την Πορτογαλία, αν και κάπως αργότερα από την Ελλάδα.
Οι ανησυχίες αυτές θα κρατήσουν μάλλον σε υψηλά επίπεδα τα επιτόκια των συγκεκριμένων χωρών για αρκετά χρόνια, ακόμα και αν υιοθετήσουν τις μεταρρυθμίσεις που τους ζητούν η ΕΕ και το ΔΝΤ.
Η οικονομική βοήθεια θα λύσει το πρόβλημα χρηματοδότησης της Πορτογαλίας, αλλά όχι και τα χρονίζοντα προβλήματα του δημοσιονομικού της ελλείμματος, της αναιμικής ανάπτυξης και της ελλιπούς ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της, εκτιμά ο Joao Leite, επικεφαλής τμήματος επενδύσεων στην Banco Carregosa της Λισαβόνας.
«Δυστυχώς, η λύση στα προβλήματα αυτά θα αποφέρει καρπούς μόνο μακροπρόθεσμα», είπε. «Μέχρι τότε, ο δρόμος θα είναι δύσκολος για τους Πορτογάλους».