Oποιος μιλήσει με δυτικούς αξιωματούχους για τις εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο, διαπιστώνει την ύπαρξη μιας μεγάλης αντίφασης. Η μία άποψη, όπως τη διατύπωσε ένας ευρωπαίος διπλωμάτης στον Γκίντεον Ράχμαν των «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», είναι ότι «η αραβική άνοιξη είναι το καλύτερο πράγμα που έχω δει στη ζωή μου στον αραβικό κόσμο». Η άλλη άποψη είναι ότι αυτή είναι η πιο επικίνδυνη στιγμή στον αραβικό κόσμο εδώ και δεκαετίες.
Η σύγκρουση αυτή είναι ανάμεσα στη μακροπρόθεσμη και τη βραχυπρόθεσμη θεώρηση του κόσμου. Η διατήρηση του στάτους κβο στον αραβικό κόσμο δεν ήταν κάτι ούτε δυνατό ούτε επιθυμητό.
Κι όμως, η κατάρρευση της παλιάς αραβικής τάξης απειλεί να οδηγήσει σε πολέμους, σε διαλύσεις κρατών και σε νέες ευκαιρίες για φανατικούς ισλαμιστές.
Εδώ δεν έχουμε την περίπτωση ενός ποτηριού που μπορούμε να το δούμε είτε μισογεμάτο είτε μισοάδειο. Έχουμε δύο ποτήρια που τα βλέπουμε δίπλα-δίπλα. Το πρώτο περιέχει ένα κρασί που θα είναι υπέροχο σε 20 χρόνια, αλλά δεν είναι ακόμη έτοιμο για κατανάλωση. Το δεύτερο περιέχει κάτι που είναι θολό, μπορεί να αποδειχθεί δηλητηριώδες και πρέπει να καταναλωθεί γρήγορα.
Το κλίμα στην Ουάσινγκτον έχει βελτιωθεί πολύ μετά την εκτέλεση του Οσάμα μπιν Λάντεν. Μια ματιά στη Μέση Ανατολή, όμως, αρκεί για να δικαιολογεί μια γενικευμένη ανησυχία.
Η Συρία είναι ένα εύθραυστο κράτος, που αποτελείται από αρκετές εθνότητες, και που η διάλυσή του μπορεί να αποβεί εκρηκτική. Ένας Ευρωπαίος Υπουργός Εξωτερικών μιλά για «μια μικρή Γιουγκοσλαβία στην Ανατολή (στον Λεβάντε)». Ιδιαίτερα ανήσυχη για την προοπτική χάους και αιματοχυσίας εμφανίζεται η τουρκική κυβέρνηση, που έχει εργαστεί σκληρά για την οικοδόμηση μιας στενής σχέσης με τη Συρία του Μπασάρ αλ-Άσαντ.
Την ίδια ώρα, η σύγκρουση στη Λιβύη ενδέχεται να οδηγήσει σε αδιέξοδο. Υπάρχουν αυτοί που λένε ότι κάτι τέτοιο είναι σε κάθε περίπτωση καλύτερο από μια σφαγή στη Βεγγάζη. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που φοβούνται ότι η κρίση αυτή μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες. «Δεν έχουμε σημαντικά στρατηγικά συμφέροντα σε αυτή τη χώρα. Και υπάρχει κίνδυνος να δημιουργηθεί μια νέα ζώνη αναρχίας, ένα καταφύγιο τρομοκρατών», λέει χαρακτηριστικά ένας αμερικανός αξιωματούχος.
Υπάρχει επίσης ανησυχία ότι η πολιτική αλλαγή στην Αίγυπτο ανοίγει νέες δυνατότητες για βίαιες αντιπαραθέσεις. Μετά την πτώση του Χόσνι Μουμπάρακ απελευθερώθηκαν πολλοί πρώην τρομοκράτες από τις φυλακές, ενώ άλλοι επέστρεψαν στη χώρα. Οι αιγυπτιακές δυνάμεις ασφαλείας βρίσκονται σε κατάσταση διάλυσης. Στο μεταξύ, η εξωτερική πολιτική της χώρας αλλάζει μ' έναν τρόπο που προκαλεί αμηχανία στη Δύση. Οι σχέσεις της χώρας με το Ιράν έχουν αναθερμανθεί. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα, που πιθανότατα θα αναδειχθεί σε πρώτο κόμμα στο νέο κοινοβούλιο, λέει ότι θέλει να αναθεωρήσει την ειρηνευτική συνθήκη με το Ισραήλ. Και η μεταβατική κυβέρνηση αιφνιδίασε την Ουάσινγκτον διαπραγματευόμενη μια συμφωνία της Φάταχ με τη Χαμάς.
Μερικοί ψύχραιμοι Δυτικοί θεωρούν θετική αυτή την τελευταία εξέλιξη, καθώς δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη στη Μέση Ανατολή χωρίς ενιαία παλαιστινιακή ηγεσία. Όμως οι Ισραηλινοί έχουν πανικοβληθεί, και απομακρύνονται ακόμη περισσότερο από μια ειρηνευτική συμφωνία. Όπως το θέτει ένας δυτικός αξιωματούχος, «δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη χωρίς τη Χαμάς, δεν μπορεί όμως να υπάρξει ειρήνη και με τη Χαμάς».
Αυξανόμενη ανησυχία προκαλεί και η Σαουδική Αραβία, οι σχέσεις της οποίας με την Ουάσινγκτον έχουν επιδεινωθεί μετά την αιγυπτιακή εξέγερση. Η τελευταία τους απειλή είναι ότι θα καλλιεργήσουν μια νέα «ειδική σχέση» με την Κίνα, η οποία είναι ήδη μεγαλύτερος πελάτης του σαουδαραβικού πετρελαίου από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Μακροπρόθεσμα, οι περισσότερες δυτικές κυβερνήσεις πιστεύουν ότι η αραβική άνοιξη είναι μια ιστορική και θετική εξέλιξη. Το κακό είναι, όπως έλεγε κι ο Κέινς, ότι «μακροπρόθεσμα είμαστε όλοι νεκροί».
Πηγή: Financial Times, ΑΠΕ-ΜΠΕ