Οι επαναστάσεις και οι εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για πολύ κόσμο, καθώς πρόσφεραν μια νέα αίσθηση εθνικής ταυτότητας και υποσχέθηκαν να λύσουν προβλήματα που εκκρεμούν από την εποχή της αποικιοκρατίας. Τις τελευταίες εβδομάδες, όμως, έχουν παρουσιαστεί διχόνοιες, οι οποίες στην Αίγυπτο έχουν σχέση με τη θρησκεία, στην Τυνησία με τον φονταμενταλισμό, στη Συρία και το Μπαχρέιν με τις φατρίες, στη Λιβύη με τις φυλές.
Από τα δυσώδη δρομάκια της Ιμπάμπα, της γειτονιάς του Καΐρου όπου κάθε τόσο συγκρούονται Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι, μέχρι την ύπαιθρο της Συρίας, όπου η καταστολή έχει δημιουργήσει φόβους για ξεκαθαρίσματα λογαριασμών, το ζήτημα της ταυτότητας μπορεί να καθορίσει αν η Αραβική Άνοιξη θα ανθίσει ή θα μαραθεί.
«Πιστεύω ότι οι επαναστάσεις ελπίζουν με κάποιο τρόπο να αποκαταστήσουν την έννοια της εθνικής ταυτότητας», λέει στους «Νιου Γιορκ Τάιμς» ο σύρος διανοούμενος Σαντίκ αλ-Αζμ, που ζει στη Βηρυτό. «Εάν δεν συμβεί αυτό, θα υπάρξει αποσύνθεση, σύγκρουση και εμφύλιος πόλεμος. Τα μαθήματα από το Ιράκ είναι σαφή».
Η ασφάλεια και η σταθερότητα ήταν οι δικαιολογίες που χρησιμοποιούσαν οι δυνάστες του αραβικού κόσμου για να ακολουθούν μια κατασταλτική πολιτική. Η ουσία των εξεγέρσεων στον αραβικό κόσμο είναι ότι υπάρχει μια εναλλακτική λύση. Ακόμη και οι πρωταγωνιστές τους όμως παραδέχονται ότι δεν έχουν βρει ακόμη ένα μοντέλο που να περιλαμβάνει τον πλουραλισμό και την ανοχή χωρίς να οδηγεί σε περαιτέρω διαιρέσεις.
Στην Τυνησία, μια σχετικά ομοιογενή χώρα με ένα μορφωμένο πληθυσμό, είναι σαφής η διαφορά ανάμεσα στους ανθρώπους που ζουν στις ακτές και στους πιο πιστούς στην παράδοση πληθυσμούς που ζουν στην ενδοχώρα. «Η πολιτική ήταν πάντα στα χέρια των κατοίκων των παράκτιων περιοχών», είπε την περασμένη εβδομάδα ο πρώην μεταβατικός υπουργός Εσωτερικών Φαρχάτ Ράζχι. «Αν η κατάσταση ανατραπεί τώρα, δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν την εξουσία».
Σύμφωνα με τον Ράζχι, αν στις εκλογές κερδίσει το ισλαμικό κόμμα της χώρας, το Ennahda, θα γίνει πραξικόπημα.
Στο Κάιρο, η αίσθηση της εθνικής ταυτότητας που γεννήθηκε με την επανάσταση -όταν άνθρωποι όλων των θρησκειών τραγουδούσαν στην πλατεία Ταχρίρ «Κράτα το κεφάλι ψηλά, είσαι Αιγύπτιος»- έδωσε τη θέση της σε μια εβδομάδα συγκρούσεων ανάμεσα στη μειονότητα των Χριστιανών Κοπτών (στη φωτογραφία διαμαρτυρία μπροστά στο κτήριο της κρατικής τηλεόρασης) και τους μουσουλμάνους γείτονές τους. Στη συγκέντρωση που έγινε πριν από μερικές ημέρες στην πλατεία για να διακηρυχθεί η ενότητα, οι Κόπτες έλειπαν.
«Οι σεΐχηδες μας λένε να είμαστε καλοί με τους Χριστιανούς, αλλά δεν νομίζω πως το ίδιο συμβαίνει με την άλλη πλευρά», λέει ο 56χρονος Ιμπραήμ Σακρ, ένας καθηγητής χημείας. Κατά την άποψή του, οι Κόπτες θεωρούν τον εαυτό τους «πραγματικούς Αιγυπτίους», επειδή βρίσκονταν στην Αίγυπτο πριν από το ισλάμ.
Στη Λιβύη, οι υποστηρικτές του Καντάφι αναγνωρίζουν ότι ο στόχος της κυβέρνησης είναι η διαίρεση της χώρας. Οι φυλές της Δύσης, στις οποίες ανήκουν οι περισσότεροι στρατιώτες των κυβερνητικών δυνάμεων, δεν θα δεχθούν ποτέ μια επανάσταση που ξεκίνησε από την Ανατολή, όσο κι αν οι αντάρτες μιλούν για μια δημοκρατική Λιβύη με έδρα την Τρίπολη».
Ο Γκαμάλ Άμπντελ Γκάουαντ, διευθυντής του Κέντρου Πολιτικών και Στρατηγικών Σπουδών του Καΐρου, επισημαίνει ότι οι αυταρχικοί ηγέτες αντλούν υποστήριξη από το γεγονός ότι οι πολίτες φοβούνται ακόμη περισσότερο τους συμπολίτες τους. Αυτό είναι εμφανές στη Συρία, όπου επιδεινώνονται οι σχέσεις ανάμεσα στη σουνιτική πλειοψηφία και τις μειονότητες των Χριστιανών και των Αλεβιτών. Ένα από τα συνθήματα που ακούγονται στις διαδηλώσεις είναι: «Οι Χριστιανοί στη Βηρυτό και οι Αλεβίτες στον τάφο».
Το παράδειγμα του Ιράκ, όπως και ο εμφύλιος πόλεμος στο Λίβανο, αναφέρονται συχνά στις συζητήσεις που γίνονται στη Δαμασκό. Η εκδίωξη των Εβραίων, που κάποτε αποτελούσαν μια δραστήρια κοινότητα στη Συρία, παραμένει χαραγμένη στη συλλογική μνήμη. «Οι Αλεβίτες φίλοι μου με συμβουλεύουν να υποστηρίξω την κυβέρνηση, γιατί αν φύγει εκείνη, η κοινότητά μας θα εξαφανιστεί», λέει ο Μοχσέν, ένας Αλεβίτης που ζει στη Δαμασκό. «Οι Σουνίτες φίλοι μου θέλουν να είμαι εναντίον της κυβέρνησης. Δεν ξέρω τι να κάνω. Θέλουμε ελευθερία, αλλά ελευθερία με σταθερότητα και ασφάλεια».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ