Η Ελλάδα δεν πρέπει να χαραμίσει και τη δεύτερη ευκαιρία που της δίνεται. Απ' ό,τι φαίνεται, η Αθήνα θα λάβει τελικά πρόσθετη οικονομική βοήθεια για να αντέξει μέχρι τα τέλη του 2013. Αν βγει όμως και πάλι εκτός πορείας, ενδεχόμενο πολύ πιθανό, μια τρίτη ευκαιρία θα συνοδεύεται από εξαιρετικά σκληρούς όρους. Το σενάριο μιας εκτός ελέγχου αναδιάρθρωσης και μιας ταπεινωτικής εξόδου από το ευρώ δεν θα ήταν και πολύ μακρινό.
Του Ούγκο Ντίξον
Η Ελλάδα δεν πρέπει να χαραμίσει και τη δεύτερη ευκαιρία που της δίνεται. Απ' ό,τι φαίνεται, η Αθήνα θα λάβει τελικά πρόσθετη οικονομική βοήθεια για να αντέξει μέχρι τα τέλη του 2013. Αν βγει όμως και πάλι εκτός πορείας, ενδεχόμενο πολύ πιθανό, μια τρίτη ευκαιρία θα συνοδεύεται από εξαιρετικά σκληρούς όρους. Το σενάριο μιας εκτός ελέγχου αναδιάρθρωσης και μιας ταπεινωτικής εξόδου από το ευρώ δεν θα ήταν και πολύ μακρινό.
Η ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι διατεθειμένα να χορηγήσουν νέα βοήθεια στην Ελλάδα. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τους έχει τρομάξει, πείθοντάς τους ότι μία αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους στην παρούσα στιγμή θα προκαλούσε εφιαλτικό ντόμινο χρεωκοπιών σε ολόκληρη την ήπειρο.
Σε αντάλλαγμα, η Ελλάδα έχει δεσμευθεί να προχωρήσει σε ιδιωτικοποιήσεις με στόχο να αντλήσει ποσά ίσα με το 22% του ΑΕΠ της μέχρι το 2015, καθώς και να μειώσει περαιτέρω το δημοσιονομικό της έλλειμμα κατά 10% του ΑΕΠ. Υπάρχει επίσης και σχέδιο που προβλέπει την συμμετοχή των ιδιωτών ομολογιούχων στο νέο πρόγραμμα διάσωσης, αν και σε «εθελοντική» βάση. Αυτό θα μπορούσε να περιορίσει το μέγεθος της βοήθειας που θα χρειαστεί η χώρα κατά περίπου 30 δισ. ευρώ, από τα 65 δισ. ευρώ που είναι οι συνολικές ανάγκες χρηματοδότησής της.
Ακόμα όμως και αν η Αθήνα τηρήσει τις δεσμεύσεις της, δεν θα έχει διαφύγει τον κίνδυνο. Στο τέλος του 2013, το δημόσιο χρέος θα συνεχίσει να βρίσκεται στο πολύ υψηλό επίπεδο του 150% του ΑΕΠ, και η χώρα θα χρειαστεί και πάλι χρήματα για να καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες. Το καλύτερο σενάριο είναι να επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα - κάτι που θα ισχυροποιούσε τη θέση της για να διαπραγματευτεί με τους πιστωτές της μια γενναία περικοπή χρέους, το λεγόμενο κούρεμα.
Τρεις όμως είναι οι λόγοι για τους οποίους η Αθήνα κινδυνεύει να απογοητεύσει και πάλι.
Πρώτον, παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου είναι συμπαθής και ειλικρινής, δεν έχει καταφέρει μέχρι στιγμής να βρει ένα επιτελείο ανθρώπων ικανό να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον απίστευτα αναποτελεσματικό δημόσιο τομέα - κάτι που πρέπει να γίνει άμεσα. Επιπλέον, δεν έχει καταφέρει να πάρει με το μέρος του όσο χρειάζεται το λαό. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι δεν έχει απολογηθεί επαρκώς για τα δικά του λάθη, αλλά και γιατί προχωρά με πολύ αργούς ρυθμούς η τιμωρία διαφθαρμένων πολιτικών και φοροφυγάδων.
Δεύτερον, αν και η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών έχει ενισχυθεί σημαντικά, η ρευστότητά τους παραμένει περιορισμένη. Σύμφωνα με τραπεζίτες και κυβερνητικά στελέχη παρατηρούνται μεγάλες εκροές καταθέσεων.
Η ΕΚΤ έχει παράσχει, βέβαια, στις ελληνικές τράπεζες ρευστότητα ύψους 95 δισ. ευρώ. Παράλληλα, όμως, προσπαθεί να τις απεξαρτήσει σταδιακά από την αρωγή της. Αυτό θα αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα στη ροή των τραπεζικών πιστώσεων.
Τέλος, η λιτότητα θα φρενάρει την οικονομική δραστηριότητα, τη στιγμή που οι εξαγωγές ήδη παρουσιάζουν ανοδική πορεία, καθώς συμπιέζεται η μονάδα κόστους εργασίας. Ιδιαίτερα ελπιδοφόρα είναι τα μηνύματα που έρχονται από τον τουρισμό, καθώς οι τουρίστες θα αποφύγουν φέτος τη Βόρεια Αφρική εξαιτίας των ταραχών στην περιοχή.
Και πάλι όμως, είναι αμφίβολο αν η Ελλάδα θα μπορέσει πραγματικά να ανακόψει την ύφεση μέχρι το τέλος του χρόνου, όπως προβλέπει το μνημόνιο. Και χωρίς ανάπτυξη, είναι πολύ εύκολο η Αθήνα να αποτύχει στις δεσμεύσεις της.
Εάν συμβεί αυτό, οι πιστωτές θα πρέπει να αποφασίζουν σε κάθε δόση, τρίμηνο με το τρίμηνο, αν θα συνεχίσουν να παρέχουν ρευστότητα στη χώρα. Το πόσο σκληρή στάση θα κρατήσουν απέναντι στην Ελλάδα θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το αν θα καταφέρουν να εμποδίσουν τη μετάδοση της κρίσης σε άλλες χώρες. Θα ήταν εγκληματικό λάθος να μην προσπαθήσουν να το πετύχουν αυτό.
Σε μια τέτοια περίπτωση, ίσως δοθεί και μια τελευταία ευκαιρία στην Αθήνα. Αλλά οι όροι που θα επιβληθούν ίσως να είναι τόσο σκληροί που να δημιουργηθεί η αίσθηση στους πολίτες ότι η χώρα μετατρέπεται σε προτεκτοράτο, με ξένες δυνάμεις να κινούν τα γρανάζια της κρατικής μηχανής, επιβάλλοντας νέα μέτρα λιτότητας. Η ελληνική κοινή γνώμη, που βράζει ήδη, θα επαναστατούσε.
Εάν οι δανειστές το εννοούν πραγματικά, όταν απειλούν να αφήσουν την Αθήνα στην τύχη της, θα ακολουθούσε μια ανεξέλεγκτη χρεωκοπία. Η χώρα θα θεωρούσε τότε ότι ο μόνος τρόπος για να σωθεί το τραπεζικό της σύστημα είναι η επιστροφή στη δραχμή.
Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιώργος Προβόπουλος, δήλωσε πρόσφατα ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να ξεπεράσει τον εαυτό της, υλοποιώντας περισσότερα απ' όσα δεσμεύτηκε. Ο Παπανδρέου θα πρέπει να ακούσει προσεκτικά την συμβουλή του. Αν τον ξεπεράσουν και πάλι οι εξελίξεις, θα τον καταδικάσει η ιστορία.
REUTERS BREAKINGVIEWS