Ριζικές αλλαγές στην Ανώτατη Εκπαίδευση

Χρηματοδότηση των ανώτατων σχολών βάσει ποιότητας και επίτευξης στόχων, ολοκλήρωση σπουδών σε τρία χρόνια, σύσταση μεταπτυχιακών σχολών, κατάργηση της νομικής υπόστασης του ασύλου, απώλεια φοιτητικής ιδιότητας σε περίπτωση μη εγγραφής σε δύο συνεχόμενα εξάμηνα, είναι μερικές από τις ανατροπές που φέρνει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ο νέος νόμος - πλαίσιο του υπουργείου Παιδείας.

Το νομοσχέδιο τέθηκε χθες επί τάπητος στο άτυπο υπουργικό συμβούλιο και θα παρουσιασθεί αύριο και την Κυριακή στη σύνοδο των πρυτάνεων των ΑΕΙ . Στη συνέχεια θα τεθεί σε διαβούλευση και αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου, ώστε να έχει ψηφιστεί μέχρι το τέλος του μηνός.

«Οι ριζικές αλλαγές που προτείνονται για τα Ανώτατα Ιδρύματα ανταποκρίνονται στις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας», παρατηρεί σχετικά με το νομοσχέδιο η υπουργός Παιδείας Αννα Διαμαντοπούλου.

Όπως αναφέρει, «οι σημερινές αλλαγές έχουν στόχο πανεπιστήμια και ΤΕΙ με καθηγητές οι οποίοι αξιολογούνται και είναι κοντά στα παιδιά». «Με Πανεπιστήμια που αξιολογούνται και χρηματοδοτούνται με βάση τους στόχους και την επιτυχία τους. Με διοικήσεις οι οποίες λογοδοτούν και κρίνονται. Με κέντρα αριστείας, που θα βοηθήσουν την οικονομία της χώρας και την επιστήμη. Με προγράμματα σπουδών τα οποία πιστοποιούνται και έχουν σχέση με αυτό που ζητούν η αγορά εργασίας και η επιστήμη και η διάρκεια των οποίων εξαρτάται από τις πραγματικές ανάγκες», συμπληρώνει.

«Για αυτό», τονίζει η κ. Διαμαντοπούλου, «και είπαμε ότι η διάρκεια σπουδών ορίζεται από το Ίδρυμα και πρέπει να είναι τουλάχιστον τρία χρόνια ή και περισσότερο».

Τι περιλαμβάνει το νομοσχέδιο

Διοίκηση

- Θεσπίζεται το Συμβούλιο Ιδρύματος που θα αποτελείται από 15 μέλη, επτά καθηγητές, εκλεγμένους για τετραετή θητεία από τους καθηγητές του ιδρύματος, επτά εξωτερικά μέλη που επιλέγονται για τετραετή θητεία από τους εκλεγμένους καθηγητές του Συμβουλίου και ένα φοιτητή εκλεγμένο από ενιαίο ψηφοδέλτιο για ετήσια θητεία, με καθολική ψηφοφορία των ενεργών φοιτητών του τμήματος.

- Ο πρύτανης/ πρόεδρος ΤΕΙ θα εκλέγεται από το Συμβούλιο του Ιδρύματος, ύστερα από διεθνή πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, για τριετή θητεία.

Χρηματοδότηση

Η χρηματοδότηση κατανέμεται στα ιδρύματα με βάση δύο παράγοντες:

α) τον αριθμό των ενεργών φοιτητών που εγγράφονται σε αυτό και το κόστος σπουδών ανά φοιτητή.

β) τους δείκτες ποιότητας και επιτευγμάτων και σύμφωνα με τον βαθμό επίτευξης των στόχων που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ της πολιτείας και των ιδρυμάτων.

Διδάσκοντες

Καταργείται η βαθμίδα του λέκτορα. Το διδακτικό προσωπικό αποτελείται από καθηγητές, αναπληρωτές καθηγητές και επίκουρους καθηγητές. Οι καθηγητές και αναπληρωτές εκλέγονται ως μόνιμοι.

Οι επίκουροι καθηγητές εκλέγονται για τετραετή θητεία, με δυνατότητα ανανέωσης για άλλη μία θητεία ύστερα από κρίση. Η εξέλιξη τους στη βαθμίδα του αναπληρωτή καθηγητή γίνεται με ανοικτή διαδικασία.

Τα ΑΕΙ δύνανται επίσης να αναθέτουν τη διδασκαλία μαθημάτων σε εντεταλμένους διδασκαλίας με ατομικές, ανανεώσιμες, συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, πλήρους απασχόλησης, διάρκειας ενός ως τριών ακαδημαϊκών ετών και με ανώτατο συνολικό όριο τα πέντε έτη.

Τα Ιδρύματα μπορούν να ιδρύουν επώνυμες έδρες από κληροδοτήματα, χορηγίες κ.λπ.

Αξιολόγηση καθηγητών

Οι καθηγητές επιλέγονται από επιτροπές που αποτελούνται από 7 μέλη, εκ των οποίων 3 είναι καθηγητές Ιδρύματος της αλλοδαπής

Οι μόνιμοι καθηγητές αξιολογούνται κάθε πέντε χρόνια ως προς το επιστημονικό, ερευνητικό και εκπαιδευτικό τους έργο από ειδικές επιτροπές κρίσης όπως καθορίζεται στον Οργανισμό του ιδρύματος.

Βασική διοικητική μονάδα η σχολή

Προκειμένου να ενισχυθεί η διεπιστημονικότητα και να αρθούν οι στεγανές προσεγγίσεις των μονοθεματικών τμημάτων, καθίσταται ως βασική διοικητική και ακαδημαϊκή μονάδα σε κάθε ίδρυμα, η σχολή.

Οι σχολές διοικούνται από τον κοσμήτορα/διευθυντή, την κοσμητεία/διεύθυνση της σχολής και τη γενική συνέλευση.

Η κοσμητεία/διεύθυνση αποτελείται από τον κοσμήτορα, τους διευθυντές των προγραμμάτων σπουδών της σχολής και έναν εκλεγμένο εκπρόσωπο των φοιτητών.

Οι διευθυντές των προγραμμάτων σπουδών εκλέγονται από τα μέλη της συνέλευσης του οικείου προγράμματος σπουδών.

Σύσταση μεταπτυχιακών σχολών - σχολών δια βίου μάθησης - εξ αποστάσεως εκπαίδευσης

Για την οργάνωση των μεταπτυχιακών και διδακτορικών προγραμμάτων σπουδών τα ιδρύματα συστήνουν μεταπτυχιακή σχολή.

Για την ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων διά βίου μάθησης και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, τα ιδρύματα συστήνουν σχολή διά βίου μάθησης ή/ και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.

Οι σχολές αυτές οργανώνονται και διοικούνται με διακριτό τρόπο. Τα ΑΕΙ μπορούν να οργανώνουν μονοετείς και διετείς σπουδές με τρόπο που ορίζει το κάθε ίδρυμα.

Σπουδές - κύκλοι

Οι σπουδές στην ανώτατη εκπαίδευση οργανώνονται στους τρεις κύκλους του ευρωπαϊκού χώρου ανώτατης εκπαίδευσης.

Ο πρώτος κύκλος συνίσταται στην παρακολούθηση ενός προγράμματος σπουδών και περιλαμβάνει μαθήματα που αντιστοιχούν κατ’ ελάχιστον σε 180 ακαδημαϊκές μονάδες (α.μ.). Ένα έτος αντιστοιχεί τουλάχιστον σε 60 α.μ.. Αρα δίνεται η δυνατότητα απόκτησης πτυχίου σε τρία χρόνια.

Ένα ίδρυμα μπορεί να οργανώνει και προγράμματα σύντομου κύκλου σπουδών, ως μέρος του πρώτου κύκλου σπουδών ή συνδεδεμένα με αυτόν, που αντιστοιχούν κατ’ ελάχιστο σε 60 και κατά ανώτατο όριο σε 120 α.μ. και οδηγούν στην απονομή διπλώματος σύντομου κύκλου.

Ο δεύτερος κύκλος συνίσταται στην παρακολούθηση προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών και περιλαμβάνει μαθήματα που αντιστοιχούν κατ’ ελάχιστο σε 60 και κατά μέγιστο σε 120 α.μ.

Ο τρίτος κύκλος είναι οι διδακτορικές σπουδές. Μπορεί να περιλαμβάνει μαθήματα που αντιστοιχούν κατ’ ελάχιστο σε 60 και κατά μέγιστο σε 120 α.μ. καθώς και την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής.

Φοιτητική ιδιότητα

Η φοιτητική ιδιότητα διατηρείται με την εγγραφή των φοιτητών σε κάθε εξάμηνο. Χάνεται σε περίπτωση μη εγγραφής σε δύο συνεχόμενα εξάμηνα.

Οι φοιτητές που αποδεδειγμένα εργάζονται δύνανται να εγγράφονται με καθεστώς μερικής φοίτησης.

Η μέγιστη παράταση των σπουδών για τους φοιτητές πλήρους φοίτησης ορίζεται ως ν + 2 και για τους φοιτητές μερικής φοίτησης ως 2ν.

Ατοκα δάνεια σε φοιτητές

Με υπουργική απόφαση ορίζονται οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση άτοκων δανείων σε φοιτητές (πρώτου κύκλου) ή σε ορισμένες άλλες κατηγορίες φοιτητών, από πιστωτικά ιδρύματα της χώρας, με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου και δυνατότητα τμηματικής αποπληρωμής του δανείου μετά την έναρξη απασχόλησής τους ή την απόκτηση ατομικού εισοδήματος.

Ακαδημαϊκή ελευθερία - άσυλο

Πλήρης και πιστή εγγύηση της επιστημονικής ελευθερίας και της ελευθερίας της έκφρασης μέσα στα ΑΕΙ. Απομάκρυνση από το μοντέλο χωροταξικού ορισμού και επιστροφή στις ρίζες του ασύλου.

ΚΚΕ: Πτυχία πολλών ταχυτήτων

«Ο νέος Νόμος Πλαίσιο επιχειρεί να εφαρμόσει το σύνολο των αντιδραστικών κατευθύνσεων που χρόνια τώρα επεξεργάζονται και δρομολογούν οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ-ΝΔ μαζί με την ΕΕ, προκειμένου να προσαρμόσουν την ανώτατη εκπαίδευση στις απαιτήσεις και τις ανάγκες των επιχειρηματικών ομίλων», υποστηρίζει το ΚΚΕ.

Αναφερόμενο στα μονοετή και διετή προγράμματα σπουδών, το Κομμουνιστικό Κόμμα κάνει λόγο για «προγράμματα κατάρτισης - δια βίου εκμετάλλευσης» που δημιουργούν «πτυχία πολλών ταχυτήτων, προορισμένα για τα παιδιά των φτωχών λαϊκών στρωμάτων, ως εισιτήρια στην ανεργία και στην επανακατάρτιση».

Υποστηρίζει ακόμη ότι «βαθαίνει η επιχειρηματική λειτουργία των ΑΕΙ και ότι γενικεύεται η στρατιά των συμβασιούχων διδασκόντων και των εκπαιδευτικών χαμηλών βαθμίδων που θα υπογράφουν συμβάσεις χωρίς δυνατότητα ανανέωσης».

Τέλος, το ΚΚΕ σημειώνει ότι ο «Νόμος-Πλαίσιο ανοίγει το δρόμο για μια ισχυρή αντιδραστική παρέμβαση και στο φοιτητικό κίνημα, στις δομές και στα συλλογικά του όργανα, καθιερώνοντας το ενιαίο ψηφοδέλτιο για την εκλογή φοιτητή στο συμβούλιο διοίκησης».

ΛΑΟΣ: Ορθός βηματισμός

«Επιτέλους το ΠΑΣΟΚ μετά από πολλές χαμένες δεκαετίες, φαίνεται ότι αρχίζει να βρίσκει τον ορθό βηματισμό, όσον αφορά στα θέματα της Ανωτάτης Εκπαίδευσης της χώρας», σχολίασε ο εκπρόσωπος του ΛΑΟΣ Κ. Αϊβαλιώτης.

ΣΥΝ: Καταργείται ο κοινωνικός χαρακτήρας των πανεπιστημίων

«Η κατάργηση της ακαδημαϊκής και διοικητικής αυτοτέλειας των ιδρυμάτων με την κατάργηση της Συγκλήτου και τη θεσμοθέτηση των Συμβουλίων, η σύνδεση της χρηματοδότησης με βάση την εκπλήρωση των αγοραίων όρων που θα τίθενται κάθε φορά, το σπάσιμο των σπουδών σε 3 κύκλους με την καθιέρωση πρώτου 3ετούς κύκλου bachelor και η συνακόλουθη διάλυση των πτυχίων, οι διαγραφές φοιτητών και οι απολύσεις καθηγητών, αποτελούν τις πιο αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις που έχουν γνωρίσει τα πανεπιστήμια εδώ και δεκαετίες», τονίζει ο ΣΥΝ.

Υποστηρίζει ακόμη ότι οι προτεινόμενες αλλαγές συγκλίνουν «στη μετατροπή των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων σε ιδιωτικές εταιρίες που θα είναι μόνο κατ’ όνομα δημόσιες, ενώ στην πραγματικότητα θα λειτουργούν με βάση ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, για να παρέχουν φτηνούς και αναλώσιμους στην αγορά εργασίας επισφαλείς εργαζομένους».

«Ο κοινωνικός χαρακτήρας των πανεπιστημίων καταργείται, η παιδεία παύει να αποτελεί ένα δημόσιο για τους πολίτες αγαθό», αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση.

Τέλος, με αφορμή το γεγονός ότι η υπουργός φέρνει το νομοσχέδιο μέσα στον Ιούλιο, ο ΣΥΝ κατηγορεί την κυβέρνηση ότι «λειτουργεί χωρίς καμία δημοκρατική νομιμοποίηση και θυμίζει εποχές που πραγματικά το πανεπιστήμιο ήταν υπό επιτήρηση».

Δημοκρατική Συμμαχία: Θετικά στοιχεία υπό προϋποθέσεις

«Παρόλο που υπάρχουν θετικά στοιχεία στις προτάσεις όλα θα κριθούν από το πώς η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει τις δύο μόνιμες εξαρτήσεις που υποβαθμίζουν συνεχώς την ανώτατη εκπαίδευση», ανέφερε εκ μέρους της Δημοκρατικής Συμμαχίας ο Δ. Ζαφειριάδης και εξήγησε:

«Τα δεσμά του κράτους που χρησιμοποιεί τη χρηματοδότηση των Ιδρυμάτων, χωρίς να τους δίνει περιθώρια για ανάπτυξη της γνώσης και της έρευνας. Και το κυριότερο, τα γνωστά κομματικά και συντεχνιακά συμφέροντα και τις καταστρεπτικές μειοψηφίες, που βολεύονται από τη στασιμότητα, αλλά διαταράσσουν κάθε τόσο την ακαδημαϊκή ειρήνη, προκειμένου να μην αλλάξει τίποτα».