Η κλιματική αλλαγή αναγκάζει ζώα και φυτά να εγκαταλείψουν τους οικοτόπους τους έως και τρεις φορές ταχύτερα απ' όσο πίστευαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες, με προορισμό πιο ευνοϊκές τοποθεσίες.
Η κλιματική αλλαγή αναγκάζει ζώα και φυτά να εγκαταλείψουν τους οικοτόπους τους έως και τρεις φορές ταχύτερα απ' όσο πίστευαν μέχρι σήμερα οι επιστήμονες, με προορισμό πιο ευνοϊκές τοποθεσίες.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Science, τα είδη μετακινούνται προς μεγαλύτερα υψόμετρα με ρυθμούς 11 μέτρων ανά δεκαετία και προς μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη με ρυθμούς 17 χιλιομέτρων ανά δεκαετία. Οι αριθμοί αυτοί είναι διπλάσιοι έως τριπλάσιοι σε σχέση με τις τελευταίες εκτιμήσεις, του 2003.
«Οι καιρικές συνθήκες ωθούν τα πάντα προς το Βορρά και προς μεγαλύτερα υψόμετρα», επισημαίνει ο καθηγητής Βιολογίας Διατήρησης στο βρετανικό Πανεπιστήμιο του Γιορκ Κρις Τόμας, ένας εκ των συντακτών της έκθεσης. Ζώα, φυτά και έντομα που βρίσκονται πιο κοντά στον ισημερινό ή σε χαμηλότερα υψόμετρα «αρχίζουν να νιώθουν ότι κάνει πολλή ζέστη και να μετακινούνται όλο και πιο ψηλά».
Οι ερευνητές μελέτησαν παρατηρήσεις που έχουν γίνει για 764 είδη, τα οποία μετακινήθηκαν βορειότερα ή νοτιότερα - ανάλογα με το ημισφαίριο- και 1.367 είδη, τα οποία επέλεξαν μεγαλύτερα υψόμετρα. Παρότι το καθένα από αυτά μετακινήθηκε με διαφορετικούς ρυθμούς - και μάλιστα κάποια προς αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν που περίμεναν οι επιστήμονες- η επικρατούσα τάση είναι η μαζική μετανάστευση προς τους πόλους ή προς μεγαλύτερα υψόμετρα.
Και σε περίπτωση που οι αριθμοί ακούγονται πολύ μικροί ή αμελητέοι, ο Τόμας εξηγεί ότι «οι αλλαγές είναι ισοδύναμες με μια απομάκρυνση ζώων και φυτών από τον ισημερινό με ρυθμούς 20 εκατοστών την ώρα, για κάθε ώρα της μέρας, για κάθε μέρα του χρόνου. Αυτό συμβαίνει εδώ και 40 χρόνια και θα συνεχίσει να συμβαίνει τουλάχιστον έως τα τέλη του αιώνα.»
Πώς όμως μεταναστεύουν τα ζώα; Ο ερευνητής διευκρινίζει ότι, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν... περπατούν ούτε πηδούν ούτε πετούν. Για την ακρίβεια, τα μέλη που βρίσκονται στα νοτιότερα εδάφη ενός πληθυσμού αρχίζουν να μην αναπαράγονται με την ίδια επιτυχία. Αντιθέτως, τα μέλη ενός πληθυσμού που καταλαμβάνουν εδάφη στο βορειότερο «άκρο» αναπαράγονται με ολοένα και ταχύτερους ρυθμούς, με αποτέλεσμα το είδος να μετακινείται προς εκείνη την κατεύθυνση.
Συμφωνούν με τη θεωρία
«Δεν υπάρχει κάποιος πραγματικός λόγος να τεθεί υπό αμφισβήτηση η θεωρία ότι τα είδη μεταναστεύουν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής», λέει ο βιολόγος Τζέρεμι Κερ από το Πανεπιστήμιο της Οτάβα, ο οποίος δεν μετείχε στην έρευνα. Ο ίδιος μελετά το είδος Lycaena epixanthe, «μια πανέμορφη μικρή πεταλούδα που μοιάζει να μετακινείται με διαδικασίες... εξπρές προς το Βόρειο Πόλο». Μέσα στην τελευταία δεκαετία, η πεταλούδα αυτή έχει «διανύσει» σχεδόν 150 χιλιόμετρα προς την κατεύθυνση αυτή!
Την ίδια τάση όμως ακολουθούν και οι αγρότες στις καλλιέργειές τους, καθώς και οι κτηνοτρόφοι. Ο καθηγητής αγροτικής οικονομίας Φίλιπ Θόρντον, ο οποίος εργάζεται στο Ναϊρόμπι, αλλά συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, λέει ότι αυτό οφείλεται στις «αλλαγές στη θερμοκρασία, αλλά και στη βροχόπτωση». Στην Αφρική συγκεκριμένα, οι μικρές φάρμες αλλάζουν το είδος ζώων που εκτρέφουν, π.χ. από βοοειδή σε κατσίκες, οι οποίες είναι πιο ανθεκτικές σε τέτοιες μεταβολές, ενώ στη βόρεια Κένυα, κάποιοι έχουν αρχίσει να εκτρέφουν ακόμη και καμήλες!