Οι κάμερες που έχει εγκαταστήσει η αστυνομία στην είσοδο του στούντιο του Αϊ Ουεϊουέι στο βόρειο Πεκίνο δείχνουν μια σταθερή ροή επισκεπτών: δημοσιογράφων, φίλων, καλλιτεχνών.
Πέντε μήνες μετά την απελευθέρωσή του από μια κράτηση που διήρκεσε 81 ημέρες, και λίγες ημέρες μετά τη συγκλονιστική επίδειξη αλληλεγγύης των Κινέζων προς το πρόσωπό του, ο Αϊ δηλώνει στην Γκάρντιαν: «Κάθε μέρα σκέφτομαι ότι σήμερα θα με συλλάβουν ξανά. Αυτή είναι και η εντύπωση που προσπαθούν να δημιουργήσουν οι αρχές. Οχι μόνο σε μένα, αλλά σ' ολόκληρη τη κοινωνία, σ' όποιον έχει διαφορετικές απόψεις».
Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, ο διάσημος κινέζος καλλιτέχνης ήταν ένα σεβαστό μέλος του κινεζικού και παγκόσμιου καλλιτεχνικού κατεστημένου. Ηταν ασφαλώς προκλητικός, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τις αρχές να του αναθέσουν τον σχεδιασμό του Ολυμπιακού Σταδίου του Πεκίνου. Οι απόψεις του και ο ακτιβισμός του, όμως, οδήγησαν στη φετινή σύλληψη τόσο του ίδιου, όσο και δεκάδων ακόμη ακτιβιστών, δικηγόρων και άλλων διαφωνούντων. Για πολλούς, ο Αϊ έχει γίνει το πρόσωπο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα. Περισσότερο σύμβολο, παρά πρόσωπο.
«Το γεγονός ότι η κυβέρνηση τον εξαφάνισε, και στη συνέχεια τον καταδιώκει απαγγέλλοντάς του διάφορες κατηγορίες, στέλνει μήνυμα σε άλλους ακτιβιστές ότι ακόμη κι αν είσαι γνωστός, αυτό δεν σε προστατεύει», λέει ο Ουανγκ Σονγκλιάν από το Κινεζικό Δίκτυο Υπερασπιστών των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. «Από την άλλη πλευρά, ο Αϊ χειρίστηκε την υπόθεση πολύ έξυπνα, και νομίζω ότι αυτό έδωσε θάρρος σε άλλους ακτιβιστές».
«Ημουν πολύ πεσμένος ύστερα από εκείνες τις 81 ημέρες και χρειάστηκα χρόνο για να συνέλθω. Προσπάθησα να κάνω λιγότερα πράγματα, αλλά ακόμη κι αν δεν μιλάς έρχονται και σου απαγγέλλουν ψευδείς κατηγορίες. Κι έτσι νιώθεις πως αν δεν μιλάς, είσαι μέρος του εγκλήματος. Και οι δύο επιλογές είναι απογοητευτικές».
Ο Αϊ Ουεϊουέι είναι σήμερα πιο προσεκτικός στις δηλώσεις του, εξακολουθεί όμως να λέει περισσότερα πράγματα απ' όσα θα ήθελε η κυβέρνηση. Οι πρόσφατες ενέργειες των υποστηρικτών του μιλούν ακόμη δυνατότερα. Οταν οι αρχές του επέβαλαν πρόστιμο ύψους 1,75 εκατομμυρίων ευρώ, χιλιάδες άνθρωποι έσπευσαν να τον βοηθήσουν, πολλοί απ' αυτούς πετώντας χρήματα πάνω από τον τοίχο του σπιτιού του. Οταν η αστυνομία αναφέρθηκε στο αδίκημα της πορνογραφίας -με αφορμή μια φωτογραφία όπου ο Αϊ και τέσσερις γυναίκες πόζαραν γυμνοί- οι οπαδοί του πόζαραν κι αυτοί γυμνοί.
Πολλοί αμφισβητούν την άποψή του για την Κίνα. Αλλοι συμφωνούν μαζί του ότι ο έλεγχος της κοινωνίας από το κόμμα είναι ασφυκτικός. Την περασμένη εβδομάδα, ο καθηγητής Τζιανγκ Πινγκ προειδοποίησε ότι η χώρα μοιάζει όλο και περισσότερο με δικτατορία.
Η κινεζική κυβέρνηση επιμένει ότι η υπόθεση του Αϊ δεν έχει σχέση με ανθρώπινα δικαιώματα και ότι η σύλληψή του έγινε για φοροδιαφυγή. Οι επικριτές του λένε ότι κακώς τα δυτικά μέσα ενημέρωσης τον έχουν ηρωοποιήσει, και καλά θα κάνουν να εξετάσουν τις οικονομικές του δραστηριότητες. Ομως αυτό είναι αδύνατο, καθώς η αστυνομία έχει κατάσχει τα έγγραφα της εταιρείας που διαχειριζόταν τις υποθέσεις του. «Είναι θεμιτό να αναρωτιέται κανείς αν ο Αϊ έχει πληρώσει τους φόρους του», λέει ο Τζόσουα Ρόζενσβαϊγκ, ένας ερευνητής που εδρεύει στο Χονγκ Κονγκ. «Είναι όμως επίσης θεμιτό να θέτει κανείς ερωτήματα για τα πολιτικά κίνητρα πίσω από τη δίωξή του, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι η αστυνομία παρενέβη πριν γίνει έρευνα από τις φορολογικές αρχές».
Ο Αϊ ανακρίθηκε πάνω από 50 φορές στη διάρκεια της κράτησής του - και τις περισσότερες φορές για τις απόψεις του, όχι για τις οικονομικές του συναλλαγές. «Εγώ συνήλθα», σημειώνει. «Μαζί μου όμως συνελήφθησαν άλλοι 100 άνθρωποι. Ελάχιστοι ομολόγησαν. Οι περισσότεροι φαίνεται να σώπασαν για πάντα».
Πηγή: Guardian, ΑΠΕ-ΜΠΕ