Οσοι γνωρίζουν κάποια πράγματα για την ιστορία της Αϊτής ίσως να έκαναν την εξής σκέψη όταν είδαν αυτή την εβδομάδα εικόνες από την τελευταία τραγωδία που έπληξε τη χώρα: «Σεισμός; Τι άλλο θα συμβεί; Η δύστυχη η Αϊτή είναι καταραμένη».
Οι σεισμοί είναι ασφαλώς πράξεις της φύσης, γράφει στο σημερινό φύλλο της «Χέραλντ Τρίμπιουν» η Τρέισι Κίντερ, συγγραφέας του βιβλίου «Βουνά πέρα από τα Βουνά». Αλλά το πόσο ευάλωτη είναι μια χώρα σε τέτοιες πράξεις έχει σχέση με τον άνθρωπο. Και η ιστορία της Αϊτής, που εκτός από τους σεισμούς είναι ευάλωτη στις πλημμύρες, τις ασθένειες και την πείνα, είναι αποκαλυπτική.
Η Αϊτή είναι μια χώρα που δημιουργήθηκε από πρώην σκλάβους, απαχθέντες κατοίκους της δυτικής Αφρικής, οι οποίοι έδιωξαν τους γάλλους αφέντες τους το 1804 -όταν η δουλεία ανθούσε ακόμη στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Καραϊβική- και ίδρυσαν τη δική τους δημοκρατία.
Από τότε, οι Αϊτινοί τιμωρούνται συνεχώς για τη διεκδίκηση της ελευθερίας τους. Τη δεκαετία του 1820 αναγκάστηκαν να αποζημιώσουν τους Γάλλους επειδή τους έδιωξαν, με αποτέλεσμα να υποφέρει ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια η χώρα από τη φτώχεια.
Την περίοδο 1915-1934 τιμωρήθηκαν με μια αμερικανική κατοχή που κατά διαστήματα ήταν ιδιαίτερα βίαιη. Στη συνέχεια τιμωρήθηκαν από εγχώριους δικτάτορες, οι οποίοι ενισχύθηκαν από τους Αμερικανούς. Οι τελευταίες αμερικανικές κυβερνήσεις πότε ενισχύουν και πότε υπονομεύουν τη συνταγματική δημοκρατία της χώρας.
Και φτάνουμε στη σημερινή κατάσταση, όπου πάνω από 10.000 ιδιωτικές οργανώσεις υποτίθεται ότι επιτελούν ανθρωπιστικό έργο στην Αϊτή, και παρά ταύτα η χώρα παραμένει μια από τις φτωχότερες του πλανήτη. Ένα μέρος των χρημάτων στα οποία στηρίζονται οι ανθρωπιστικές οργανώσεις προέρχεται από την αμερικανική κυβέρνηση, η οποία επιμένει να επιστρέφει ένα μεγάλο μέρος της βοήθειας σε αμερικανικές τσέπες.
Αυτό όμως είναι μέρος μόνο του προβλήματος. Στον τομέα της διεθνούς βοήθειας, πολλές προσπάθειες τόσο στο παρελθόν όσο και σήμερα μοιάζει να είναι καταδικασμένες από την αρχή. Πολλά προγράμματα είναι σχεδιασμένα για να εξυπηρετούν τα συμφέροντα όχι των εξαθλιωμένων Αϊτινών, αλλά των ανθρώπων που διαχειρίζονται αυτά τα προγράμματα. Πολλές οργανώσεις δεν μπορούν -ή δεν θέλουν- να συντονιστούν μεταξύ τους ή με τη δημόσια υπηρεσία την οποία υποτίθεται ότι θέλουν να βοηθήσουν.
Η συνήθης δικαιολογία, ότι η κυβέρνηση είναι αδύναμη και διεφθαρμένη, δεν ευσταθεί. Ο απώτερος στόχος της βοήθειας προς την Αϊτή, άλλωστε, θα έπρεπε να είναι ακριβώς η ενίσχυση των θεσμών της και των υποδομών της.
Αυτή την εβδομάδα, ο κατάλογος των πραγμάτων που χρειάζεται η Αϊτή -δουλειές, τρόφιμα, αναδάσωση- έγινε ξαφνικά πολύ μακρύτερος. Ο σεισμός έπληξε κυρίως την πρωτεύουσα και τα προάστια, τα πιο πυκνοκατοικημένα δηλαδή μέρη της χώρας, όπου έχουν την έδρα τους οργανισμοί όπως ο Ερυθρός Σταυρός και τα Ηνωμένα Εθνη. Πολλά από τα κέντρα που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθούν για την παροχή βοήθειας έχουν μετατραπεί σε ερείπια.
Υπάρχουν όμως και οργανώσεις που δρουν με αποτελεσματικό τρόπο στην Αϊτή. Τουλάχιστον μια από αυτές δεν αποδεκατίστηκε από τον σεισμό. Πρόκειται για την οργάνωση Partners in Health, τη μεγαλύτερη του είδους της στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης στην αγροτική Αϊτή. Στη δικαιοδοσία της ανήκουν 10 νοσοκομεία και κλινικές που βρίσκονται μακριά από την πρωτεύουσα και δεν έπαθαν τίποτα από τον σεισμό. Μια ακόμη ιδιαιτερότητά της είναι η ανεξαρτησία της: υπεύθυνοι για τις καθημερινές της επιχειρήσεις είναι σε μεγάλο ποσοστό Αϊτινοί. Τέτοιου είδους προσπάθειες, καταλήγει η αρθρογράφος, δείχνουν το δρόμο να ανανεωθεί η υπόσχεση της επανάστασης.
Πηγή: International Herald Tribune, ΑΠΕ-ΜΠΕ