Ηπιότερες ποινές για τους ανήλικους παραβάτες

Ηπιότερες ποινές για τους ανήλικους δράστες εγκληματικών πράξεων προβλέπει το νέο νομοσχέδιο που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα ο υπουργός Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Χάρης Καστανίδης.

Μεταξύ άλλων, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, ο ποινικός σωφρονισμός δεν μπορεί να διαρκεί πλέον άνω των 10 ετών (σήμερα προβλέπονται τα 20 έτη), ενώ στους ανήλικους μέχρι το 15ο έτος της ηλικίας τους, αντί του 13ου που ισχύει σήμερα, επιβάλλονται μόνον αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα.

Επίσης, ο περιορισμός ανηλίκου σε κατάστημα κράτησης νέων θα επιβάλλεται μόνο σε όσους ανήλικους έχουν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας τους, εφόσον η πράξη τους έχει το χαρακτήρα κακουργήματος.

Πιο αναλυτικά με το σχέδιο νόμου για τις «βελτιώσεις της ποινικής νομοθεσίας για τους ανήλικους δράστες και την ίδρυση νομικού προσώπου για την πρόληψη και αντιμετώπιση της θυματοποίησης και της τέλεσης αξιόποινων πράξεων από ανηλίκους»:

 Τροποποιείται το άρθρο 54 του Ποινικού Κώδικα, ώστε να προβλεφθεί πλέον ότι ο ποινικός σωφρονισμός δεν μπορεί κατ’ αρχήν να έχει διάρκεια μεγαλύτερη των δέκα ετών. Θα μπορεί σε εξαιρετικές περιπτώσεις ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων να ανέρχεται μέχρι 15 έτη.

 Στους ανηλίκους μέχρι το 15o έτος της ηλικίας τους επιβάλλονται μόνο αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα. Ο περιορισμός ανηλίκου σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων να επιβάλλεται μόνο σε ανηλίκους που έχουν συμπληρώσει το 15o έτος της ηλικίας τους, εφόσον η πράξη τους έχει το χαρακτήρα κακουργήματος και ο ποινικός σωφρονισμός κρίνεται, με ειδικά και εμπεριστατωμένα αιτιολογημένη απόφαση, απολύτως αναγκαίος.

 Τροποποιείται το άρθρο 129 του Ποινικού Κώδικα, ώστε ο ανήλικος να έχει πλέον το δικαίωμα παράστασης και ακρόασης στο Τριμελές Δικαστήριο Ανηλίκων που αποφασίζει για την υπό όρους απόλυσή του, όπως έχει ο ενήλικας.

 Τροποποιείται το άρθρο 7 Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ώστε να προβλεφθούν αυξημένα προσόντα για τον ορισμό ενός δικαστή ως δικαστή ανηλίκων. Καθήκοντα Δικαστή Ανηλίκων αναλαμβάνει πρόεδρος πρωτοδικών, ο οποίος ορίζεται με έναν αναπληρωτή του πρόεδρο ή πρωτοδίκη. ¶λλες τροποποιήσεις αφορούν: α) τον καθορισμό της θητείας σε τριετή και β) τον περιορισμό της δυνατότητας ανανέωσης της θητείας των δικαστών ανηλίκων έως μια μόνο επιπλέον τριετία, ώστε να αποφεύγεται με τις επανειλημμένες ανανεώσεις της θητείας τους στη θέση αυτή αποξένωσή τους από τους λοιπούς κλάδους του δικαίου που εντάσσονται στο πολυσύνθετο λειτούργημά τους και τους οποίους αυτοί επίσης πρέπει να υπηρετούν επιτυχώς.

 Ορίζεται ως υποχρεωτική η προηγούμενη ακρόαση του ανηλίκου, εφόσον αυτή είναι εφικτή, πριν ο εισαγγελέας αποφασίσει για την αποχή ή μη από την ποινική δίωξη.

 Τα μονομελή δικαστήρια είναι αρμόδια για την εκδίκαση όλων των αξιόποινων πράξεων που αν τελούνταν από ενήλικα θα είχαν το χαρακτήρα κακουργήματος που απειλείται με ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης με ανώτατο όριο κατώτερο των είκοσι ετών, ενώ στα τριμελή δικαστήρια υπάγονται τα εγκλήματα που αν τελούνταν από ενήλικα θα επέσυραν ισόβια κάθειρξη ή πρόσκαιρη κάθειρξη της οποίας το ανώτατο όριο είναι είκοσι έτη.

 Στα δικαστήρια ανηλίκων δεν μπορεί να τηρηθεί η διαδικασία του αυτοφώρου, κάτι το οποίο ούτως ή άλλως νομολογιακά τηρείται.

 Η προσωρινή κράτηση των ανηλίκων θα είναι πλέον επιτρεπτή μόνο σε εκείνες τις περιπτώσεις που μπορεί να επιβληθεί και ποινικός σωφρονισμός, δηλαδή μόνο σε ανηλίκους άνω των 15 ετών. Η προσωρινή κράτηση των ανηλίκων δεν μπορεί να διαρκεί για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών.

 Προβλέπεται ο υποχρεωτικός διορισμός συνηγόρου από τον δικαστή ανηλίκων, σύμφωνα και με όσα προβλέπονται ειδικότερα περί διορισμού συνηγόρου από το άρθρο 40 § 2 περ. β΄ii της Διεθνούς Σύμβασης ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

 Προβλέπεται η τροποποίηση άρθρου 17 παρ. 5 ν. 2298/1995, ώστε να είναι αναγκαία πλέον η προηγούμενη υποχρεωτική ακρόαση του ανηλίκου από το Δικαστή Ανηλίκων και η συνεκτίμηση της προσωπικής του γνώμης πριν από τη λήψη απόφασης για τον εγκλεισμό του σε ίδρυμα αγωγής για λόγους προληπτικούς και, ειδικότερα, επειδή ο ανήλικος συμβιώνει σε κοινωνικό περιβάλλον ατόμων που τελούν καθ' έξη ή κατ' επάγγελμα αξιόποινες πράξεις.

 Προτείνονται μια σειρά από αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία των Εταιρειών Προστασίας Ανηλίκων (ΕΠΑ).

 Προβλέπεται η ίδρυση ενός νομικού προσώπου με τη μορφή αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας, που εποπτεύεται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και έχει ως έργο (α) το συντονισμό της δράσης όλων των Εταιρειών Προστασίας Ανηλίκων μεταξύ τους, (β) την ανάπτυξη συνεργασίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο με οργανισμούς και υπηρεσίες, δημόσιους ή ιδιωτικούς, καθώς και με Μ.Κ.Ο. για την οργάνωση ενός ενιαίου Δικτύου πρόληψης της θυματοποίησης και αντιμετώπισης της εγκληματικότητας των ανηλίκων, (γ) τη διαμόρφωση μιας κεντρικής υπηρεσίας καταγγελιών πράξεων κακοποίησης, παραμέλησης ή εγκατάλειψης ανηλίκων, (δ) τη διατύπωση προτάσεων και την εκπόνηση μελετών, ιδίως σε στρατηγικό επίπεδο, για θέματα που αφορούν στην πρόληψη και αντιμετώπιση της τέλεσης αξιόποινων πράξεων από ανηλίκους, καθώς και (ε) την παροχή υπηρεσιών γνωμοδοτικού και συμβουλευτικού χαρακτήρα για τα θέματα αυτά προς το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή άλλους φορείς.

Παράλληλα, προβλέπεται η ίδρυση ΝΠΔΔ με τη μορφή Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρίας, που θα εποπτεύεται από το υπουργείο Δικαιοσύνης και έργο του, θα είναι ο συντονισμός της δράσης όλων των εταιρειών προστασίας ανηλίκων και η ανάπτυξη συνεργασίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο με άλλους οργανισμούς.

Επιπρόσθετα, όπως έκανε γνωστό ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Απόστολος Κατσιφάρας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα δυσλειτουργίας, διάχυσης ευθυνών, παράλληλων αρμοδιοτήτων και σύγχυσης, που παρουσιάζονται σε διάφορα επίπεδα της διοίκησης του υπουργείου Δικαιοσύνης, θα υπάρξει εξορθολογισμός των υπηρεσιών του, που σχετίζονται με τον έλεγχο και την εποπτεία του σωφρονιστικού συστήματος και των ιατροδικαστικών υπηρεσιών.

Έτσι, αναμορφώνεται και αναβαθμίζεται Ειδική Γραμματεία Ασφαλείας Καταστημάτων Κράτησης και της Κεντρικής Υπηρεσίας του υπουργείου Δικαιοσύνης, ενώ το Σώμα Επιθεώρησης θα υπάγεται πλέον στον εν λόγω ειδικό γραμματέα.

Τέλος, ο κ. Κατσιφάρας ανέφερε, ότι το Σώμα Επιθεώρησης και ελέγχου των Κατατημάτων Κράτησης θα στελεχωθεί με επιθεωρητές - στελέχη από υπουργεία και Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, ώστε να επιτυγχάνεται ενδελεχής έλεγχος σε όλους τους τομείς.

Ταυτόχρονα, με Κοινή Υπουργική Απόφαση συγκροτείται Ενιαίος Διοικητικός Τομέα Σωφρονιστικής Πολιτικής και Ιατροδικαστικών Υπηρεσιών, στον οποίο εντάσσονται:

- Υπηρεσίες Επιμελητών Ανηλίκων

- Υπηρεσίες Επιμελητών Κοινωνικιής Αρωγής

- Ιατροδικαστικές Υπηρεσίες

- Διεθνείς Μεταφορές Κρατουμένων

- Ειδικά θέματα Σωφρονιστικής Διοίκησης