«Προκαλεί έκπληξη ο γερμανικός αντιευρωπαϊσμός»

Την έκπληξή του για τη διάσταση που έχει λάβει στη Γερμανία ο αντιευρωπαϊσμός εξέφρασε, μιλώντας στο naftemporiki.gr, ο αρθρογράφος των Financial Times, Βόλφγκανγκ Μούντσαου.

«Δεν με εκπλήσσει που κάποιοι εξακολουθούν να είναι αντίθετοι με το ευρώ, αλλά αυτό που με έχει αφήσει έκπληκτο είναι το πόσοι άνθρωποι τηρούν αυτή τη στάση», όπως λέει χαρακτηριστικά, αναφερόμενος στη Γερμανία, τονίζοντας ότι η στάση της κυβέρνησης έναντι της ελληνικής κρίσης οφείλεται στην εσωτερική πολιτική.

Το κλειδί για την επιτυχία της Ελλάδας, ανέφερε, δεν είναι μόνο η μείωση του ελλείμματος αλλά η επιστροφή στην αναπτυξιακή πορεία μέσω διαρθρωτικών αλλαγών.

Εμφανίστηκε απαισιόδοξος ως προς την επίτευξη συμφωνίας στη Σύνοδο Κορυφής αυτής της εβδομάδας. Η Ελλάδα πάντως, όπως είπε, θα πρέπει να καταστήσει σαφές την Πέμπτη ότι περιμένει πακέτο στήριξης τώρα, αλλιώς θα καταφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ο ίδιος τόνισε ότι αυτό δεν είναι η ιδανική λύση, καθώς ο οργανισμός συχνά δεν έχει αντίληψη της πολιτικής κατάστασης στις χώρες που παρεμβαίνει, ενώ εκτίμησε ότι μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω λιτότητα.

O Βόλφγκανγκ Μούντσαου έχει εβδομαδιαία στήλη στους Financial Times για την ΕΕ και την ευρωπαϊκή οικονομία, ενώ τελευταία έχει αρθρογραφήσει εκτενώς για την ελληνική κρίση.

Ποια είναι η πρόβλεψή σας για το αποτέλεσμα της συνόδου των Ευρωπαίων ηγετών αυτή την εβδομάδα;

«Νομίζω ότι δεν θα συμφωνήσουν, όχι αυτή την εβδομάδα, θα προσπαθήσουν και πάλι να καθυστερήσουν. Η στρατηγική τους είναι να λένε ότι δεν κάνουμε τίποτα, η Ελλάδα δεν μας έχει ζητήσει επισήμως βοήθεια. Ελπίζουν έτσι ότι το πρόβλημα θα περάσει με το να δηλώνουν απλώς ότι θα στηρίξουν την Ελλάδα, χωρίς να μιλούν για κάτι συγκεκριμένο. Ελπίζουν ότι θα καταφέρει να συγκεντρώσει τα απαραίτητα κεφάλαια χωρίς να χρειαστεί βοήθεια, κάτι που δεν είναι ρεαλιστικό. Στη Γερμανία υπάρχει διχασμός ανάμεσα στο υπουργείο Οικονομικών και την καγκελαρία, η κ. Μέρκελ είναι αντίθετη σε ένα πακέτο διάσωσης κάτω από σχεδόν οιεσδήποτε συνθήκες, ενώ ο υπουργός Οικονομικών είναι πιο ανοιχτός στην ιδέα, γιΆ αυτό και υπάρχουν διαφορετικές ενδείξεις από τη Γερμανία, αντιφατικές δηλώσεις. Η πρόβλεψή μου είναι ότι η Γερμανία δεν θα συμμετάσχει σε ένα πακέτο διάσωσης, ότι η Ελλάδα από την πλευρά της θα το χρειαστεί και ότι θα πρέπει επομένως να πάει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Δεν νομίζω ότι αυτή είναι καλή ιδέα αλλά πιστεύω ότι αυτό θα συμβεί».

Ποια θα είναι η σημασία μίας τέτοιας λύσης – τι θα συμβεί στην Ελλάδα και την ευρωζώνη αν η Αθήνα προσφύγει στο ΔΝΤ;

«Νομίζω ότι είναι κακό για την ευρωζώνη, θα φανεί αδύναμη. Η Γερμανία από την πλευρά της θα καταστήσει σαφές ότι ισχύει ο κανόνας που απαγορεύει τη διάσωση κράτους μέλους, ενώ οι επενδυτές θα αρχίσουν να ανησυχούν για χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία, οπότε θα υπάρξει ένα στοιχείο μεταδοτικότητας. Δεν είναι ξεκάθαρο για μένα πώς το ΔΝΤ θα λύσει το πρόβλημα, καθώς η Ελλάδα βρίσκεται σε διαφορετική θέση σε σχέση με άλλες χώρες. Για παράδειγμα δεν έχει την επιλογή της υποτίμησης. Μία προσαρμογή με 25% πτώση του ΑΕΠ, στα πρότυπα της Λετονίας, δεν θα ήταν πολιτικά ρεαλιστική στην Ελλάδα - οπότε δεν νομίζω ότι το ΔΝΤ θα πετύχει εκεί που οι άλλοι απέτυχαν. Το χειρότερο σενάριο είναι να επέμβει το ΔΝΤ και να αποτύχει και κάτι τέτοιο είναι επικίνδυνο. Πάνω απΆ όλα θα είναι κακό για την ευρωζώνη που θα φαίνεται σαν μία νομισματική ένωση που δεν έχει την ικανότητα ούτε τη βούληση να λύσει τα προβλήματά της. Αυτό είναι κάτι που οι διεθνείς επενδυτές θα έχουν υπόψη τους όταν εξετάζουν τις επιλογές τους, θα σκέφτονται ότι αν επέλθει κρίση δεν υπάρχει μηχανισμός για την επίλυσή της. Η διαίσθησή μου είναι ότι συνολικά τα πράγματα θα είναι δύσκολα».

Γιατί νομίζετε ότι η Γερμανία και ειδικά η κ. Μέρκελ έχουν τηρήσει αυτή τη στάση; Είναι μόνο η εσωτερική πολιτική και οι νομικοί περιορισμοί ή υπάρχει και κάτι άλλο;

«Αυτά είναι δύο μεγάλα ζητήματα. Το συνταγματικό δικαστήριο έχει βγάλει κάποιες σημαντικές αποφάσεις και η κυβέρνηση μέχρι κάποιο βαθμό κρύβεται πίσω από αυτές. Η φιλοσοφία των αποφάσεων είναι ότι η νομισματική ένωση βασίζεται στην αυστηρή εφαρμογή της δημοσιονομικής και νομισματικής σταθερότητας και η αρχή αυτή δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί. Υπάρχει η ανησυχία ότι, αν η Γερμανία συμμετάσχει στο σχέδιο διάσωσης, μπορεί το θέμα να φτάσει στο συνταγματικό δικαστήριο και η συμβολή της να κηρυχθεί παράνομη. Παράλληλα, ένα σχέδιο διάσωσης δεν θα ήταν καθόλου δημοφιλές, την ώρα που η κυβέρνηση προσπαθεί να μειώσει τις δαπάνες στο εσωτερικό της χώρας. Έρχονται και σημαντικές εκλογές σε επίπεδο κρατιδίου το Μάιο, με τα προγνωστικά να μην είναι θετικά για την κυβέρνηση μέχρι στιγμής, με αποτέλεσμα στο κυβερνητικό στρατόπεδο να θέλουν να αποφύγουν να επιδεινώσουν την κατάσταση. Η καγκελάριος είναι πάρα πολύ προσεκτική αυτή τη στιγμή. Πέρα από αυτά υπάρχει και η σκέψη ότι ένα πακέτο διάσωσης θα στείλει το λάθος μήνυμα, ενθαρρύνοντας την ανεύθυνη συμπεριφορά και σε άλλα κράτη, ότι δηλαδή εμπεριέχεται ηθικός κίνδυνος (moral hazard), κάτι με το οποίο εγώ δεν συμφωνώ. H δική μου ερμηνεία είναι ότι ένα πακέτο διάσωσης δεν είναι καθόλου δημοφιλές πολιτικά».

Πώς σχολιάζετε τον τρόπο που έχουν σταθεί οι Γερμανοί σε αυτή την κρίση;

«Νομίζω ότι ήταν αναπόφευκτη συνέπεια του σχεδιασμού της νομισματικής ένωσης, με ανεπαρκείς προβλέψεις για την αντιμετώπιση των κρίσεων και των δημοσιονομικών ανισορροπιών, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν μηχανισμοί ή θεσμοί για να αντιμετωπίσουμε μια τέτοιου είδους κρίση, να είμαστε απροετοίμαστοι. Πρέπει να πω ότι με έχει αφήσει έκπληκτο η διάσταση που έχει λάβει η αντίδραση της Γερμανίας. Δεν εκπλήσσομαι που κάποιοι εξακολουθούν να είναι αντίθετοι με το ευρώ, αλλά αυτό που με έχει αφήσει έκπληκτο είναι το πόσοι άνθρωποι τηρούν αυτή τη στάση. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν ότι περισσότεροι Γερμανοί είναι εναντίον της νομισματικής ένωσης απΆ ό,τι υπέρ της. Αυτό καταδεικνύει ότι υπάρχει μεγάλο πολιτικό πρόβλημα επειδή περιορίζεται η ελευθερία κινήσεων της κυβέρνησης. Αν το θέλουν οι κυβερνήσεις μπορούν να διορθώσουν τα προβλήματα της ευρωζώνης, εκτός από την περίπτωση που το πολιτικό περιβάλλον είναι τόσο περιορισμένο που οι κυβερνήσεις δεν θέλουν να το κάνουν. Αυτή είναι η ανησυχία μου αυτή τη στιγμή».

Ποιος είναι κατά τη γνώμη σας ο ενδεδειγμένος τρόπος εξόδου από την κρίση για την Ελλάδα;

«Η Ελλάδα έχει κάνει το σωστό, έχει ένα πρόγραμμα προσαρμογής. Αυτό που πρέπει να αναγνωρίσει είναι ότι η λιτότητα είναι μέρος του πακέτου. Το κλειδί για την επιτυχία δεν είναι αν η Ελλάδα θα καταφέρει να πιάσει το στόχο του 3% το 2012 ή το 2013, αλλά η επιστροφή στην οικονομική ανάπτυξη σε κάποιο σημείο της διαδικασίας προσαρμογής. ΓιΆ αυτό πρέπει να υπάρξουν, εκτός από περικοπές, και μέτρα που θα ενισχύσουν την παραγωγικότητα, την απασχόληση. Αυτό που χρειάζεται η Ελλάδα, αν και καταλαβαίνω ότι είναι δύσκολο πολιτικά, είναι μια σειρά διαρθρωτικών αλλαγών για την ενίσχυση της οικονομικής αποτελεσματικότητας. Αυτό που έχω δει μέχρι στιγμής είναι ότι τα μέτρα βασίζονται κυρίως στη λιτότητα, το οποίο είναι δεκτό, αλλά πρέπει να μην ανακοπούν οι αναπτυξιακές δυνατότητες της χώρας. Αν κανείς βασιστεί μόνο στην λιτότητα υπάρχει κίνδυνος να μην υπάρξει αποτέλεσμα».

Πιστεύετε ότι μία προσφυγή στο ΔΝΤ θα επέφερε ακόμα περισσότερη λιτότητα; Γιατί αυτός είναι ο φόβος στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή.

«Θα μπορούσε να σημαίνει κάτι τέτοιο, γιατί αυτό κάνει το ΔΝΤ. Το ΔΝΤ αναγνωρίζει τη σημασία των διαρθρωτικών αλλαγών αλλά δεν καταλαβαίνει πάντα την πολιτική κατάσταση στις χώρες στις οποίες παρεμβαίνει, οπότε δεν δρα πάντα με έξυπνο τρόπο. Συχνά δεν είναι ελαστικοί αναφορικά με τους στόχους που πρέπει επιτευχθούν, ούτε αντιλαμβάνονται τους πολιτικούς περιορισμούς που μπορεί να υπάρχουν. Δεν είναι η ιδανική λύση, η ιδανική λύση θα ήταν να δώσει η Ευρώπη τα χρήματα - η Κομισιόν, η ΕΚΤ, οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης να εποπτεύουν την κατάσταση και να βρίσκονται σε συνεχή διάλογο. Οι Ευρωπαίοι καταλαβαίνουν την κατάσταση στην Ελλάδα λίγο καλύτερα από το ΔΝΤ, γιΆ αυτό προτιμώ την ευρωπαϊκή λύση. Τους Ευρωπαίους τους αφορά, δεν δίνουν απλώς τα χρήματα και περιμένουν κάποια στιγμή να τα πάρουν πίσω, όπως το ΔΝΤ, θέλουν να πετύχει η Ελλάδα, να επιστρέψει σε ένα βιώσιμο δρόμο οικονομικής ανάπτυξης. Αυτό δεν είναι μία αυτόματη διαδικασία, υπάρχουν σενάρια που κάνουν λόγο για προβλήματα. Δεν υπάρχει εγγύηση ότι η λιτότητα οδηγεί σε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, κάτω από δυσχερείς συνθήκες μπορεί να οδηγήσει και στο αντίθετο».

Τελικά ποια είναι η εκτίμησή σας για την επόμενη ημέρα στην Ελλάδα και την ευρωζώνη;

«Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας έχει κάνει αυτό που μπορούσε να κάνει, έδωσε χρόνο στους Ευρωπαίους να αποφασίσουν τι θα κάνουν, δεν πίεσε υπερβολικά για μία βιαστική απόφαση. Αλλά αυτή την εβδομάδα θα πρέπει να κλείσει η υπόθεση, θα πρέπει να πιέσει για επίλυση. Υπάρχει όμως πολλή αβεβαιότητα και αν δεν υπάρξει συμφωνία την Πέμπτη, όπως νομίζω ότι θα συμβεί, θα είναι καλύτερο να επικρατήσει η σαφήνεια του ΔΝΤ αντί να περιμένει την ευρωζώνη και η ευρωζώνη να μην έρθει ποτέ. Αυτή είναι η συμβουλή μου για την Ελλάδα, να καταστήσει σαφές την Πέμπτη τι περιμένει, ότι περιμένει ένα πακέτο, πραγματική υποστήριξη, όχι απλώς πολιτικές δηλώσεις, αλλιώς θα προσφύγει στο ΔΝΤ. Είναι κάτι που θα πρέπει να ξεκαθαρίσετε και όχι να δώσετε στην ¶γκελα Μέρκελ την ευκαιρία να πει ότι έχουμε ακόμα ένα μήνα, καθώς κάτι τέτοιο είναι σαφές ότι δεν ισχύει».

AΛΙΝΑ ΣΑΡΑΝΤΗ