Τα ερωτήματα για τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας παραμένουν. Θα καταφέρουν να αναπτυχθούν και να χαράξουν την πορεία τους, θέτοντας υπό έλεγχο τα δημοσιονομικά ελλείμματα, το χρέος και την οικονομία τους; Ή κινδυνεύουν να βρεθούν ακόμη χαμηλότερα;
Από τον Ίαν Κάμπελ
Δεν χρειάστηκε να περάσει πολύς καιρός. Μια δόση φόβου για το ενδεχόμενο διπλής ύφεσης ήταν αρκετή για να εκτινάξει τις αποδόσεις των ομολόγων στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία επικίνδυνα υψηλά –στα ανώτερα επίπεδα της ιστορίας τους στην ευρωζώνη. Τα ερωτήματα, όμως, για τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας παραμένουν. Θα καταφέρουν να αναπτυχθούν και να χαράξουν την πορεία τους, θέτοντας υπό έλεγχο τα δημοσιονομικά ελλείμματα, το χρέος και την οικονομία τους; Ή κινδυνεύουν να βρεθούν ακόμη χαμηλότερα –με το να χρεοκοπήσουν ή, ακόμη περισσότερο, να αναγκαστούν να ζητήσουν βοήθεια ή να προβούν σε υποτίμηση; Προς το παρόν, στην αγορά διαφαίνονται προειδοποιητικά σημάδια για το δεύτερο.
Στα μάτια της αγοράς το ενιαίο νόμισμα, η νομισματική ένωση, χωρίζεται σε τρεις ζώνες. Στην (όχι και τόσο) «ταχεία» ζώνη ανήκουν οι υποτιθέμενες χώρες-δίχτυα ασφαλείας, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, οι οποίες καταβάλουν επιτόκιο κάτω του 3% για το 10ετές ομόλογό τους, το οποίο προσφέρει χαμηλές αποδόσεις.
Στη δεύτερη ζώνη περιλαμβάνονται η Ιταλία και η Ισπανία, οι οποίες πληρώνουν επιτόκιο κοντά στο 4%. Στην «αργή» ζώνη ανήκουν η Πορτογαλία και η Ιρλανδία με αποδόσεις που πλησιάζουν σήμερα το 6%.
Η Ελλάδα –η οποία καταβάλλει σχεδόν το διπλάσιο επιτόκιο πρέπει να εξεταστεί χωριστά, καθώς λαμβάνει βοήθεια από το μηχανισμό στήριξης της ΕΕ και του ΔΝΤ ελπίζοντας, ωστόσο, να επιστρέψει σύντομα στους κανονικούς ρυθμούς της.
Για την Πορτογαλία, την Ιρλανδία και την Ελλάδα, οι εξελίξεις της Τετάρτης δεν ήταν πολύ ευοίωνες. Παρότι φαίνεται πως η επιτυχημένη διάθεση ομολόγων στους επενδυτές καθησύχασε τις αγορές, το άλμα των αποδόσεων των ομολόγων λήξης 2021 από 4,17% τον Μάρτιο σε 5,97% είναι ανησυχητικό, καθώς απειλεί την ικανότητα της Πορτογαλίας να σηκώσει το βάρος του χρέους που αναμένεται τον επόμενο χρόνο να διαμορφωθεί στο 90% επί του ΑΕΠ. Υπερχρεωμένη και με πρωτοφανή χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης, η Πορτογαλία θα πρέπει να προσπαθήσει πολύ για να επιβιώσει.
Η ιρλανδική κυβέρνηση ανακοίνωσε τον τρόπο με τον οποίο θα προχωρήσει στην εκκαθάριση της Anglo Irish bank αλλά όχι το συνολικό κόστος αυτής. Στη συγκεκριμένη τράπεζα, το ιρλανδικό κράτος έχει διοχετεύσει μέχρι στιγμής σχεδόν 23 δισ. ευρώ –περίπου το 14% του ΑΕΠ. Το κόστος διάσωσης των τραπεζών δικαιολογεί αν μέρει τις εκτιμήσεις ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα θα φτάσει το 20% του ΑΕΠ το τρέχον έτος και το 10% το 2011. Η Ιρλανδία, ωστόσο, διαθέτει ένα παρήγορο στοιχείο –οι εξαγωγές αυξάνονται, υποδεικνύοντας ότι η χώρα είναι αρκετά ανταγωνιστική για να ξεπεράσει το πρόβλημα. Η ιρλανδική κυβέρνηση, ωστόσο, θα πρέπει να σπεύσει σε περαιτέρω δημοσιονομικές περικοπές με στόχο τη μείωση του ελλείμματος και τη διακοπή της ανοδικής πορεία του χρέους της.
Η παρηγοριά των αυξανόμενων εξαγωγών δεν ισχύει, ωστόσο, για την Ελλάδα. Ο ρυθμός συρρίκνωσης της ελληνικής οικονομίας το δεύτερο τρίμηνο αναθεωρήθηκε προς τα επάνω την Τετάρτη στα επίπεδα-ρεκόρ του 1,8%. Το ΑΕΠ αναμένεται πλέον να συρρικνωθεί άνω του 4% σε ετήσια βάση. Δεν είναι μόνο οι εγχώριες δαπάνες που μειώνονται -λόγω των δημοσιονομικών περικοπών, είναι και οι εξαγωγές που έχουν κάνει βουτιά 4,6% σε επίπεδο τριμήνου.
Το πρόβλημα είναι σοβαρό. Συνήθως, τα κράτη που βρίσκονται σε κρίση και δρομολογούν δραστικές δημοσιονομικές περικοπές βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα και διευκολύνουν την ανάκαμψή τους μέσω της υποτίμησης του νομίσματός τους. Όμως η Ελλάδα, όπως και τα υπόλοιπα κράτη της περιφέρειας, έχει τα χέρια της δεμένα με το ευρώ με αποτέλεσμα να παραμένει ακριβή. Για μερικούς, αυτή είναι η χαριστική βολή. Οι ομάδες διάσωσης, όμως, βρίσκονται σε αναμονή. Το ύψος του μηχανισμού στήριξης της ΕΕ στον οποίο μπορούν να βασίζονται τα κράτη της περιφέρειας υποδηλώνει ότι το παιχνίδι θα συνεχιστεί για πολλά ακόμη χρόνια. Για τους επενδυτές, αυτό σημαίνει ότι το παιχνίδι θα χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά υψηλή αβεβαιότητα.
REUTERS BREAKINGVIEWS