Η συζήτηση περί γεωμηχανικής δεν είναι κάτι καινούριο. Όσο ακραίο κι αν φαντάζει, πρόκειται ουσιαστικά για μια σειρά από ασύλληπτα μεγάλης κλίμακας ανθρώπινες παρεμβάσεις στη φύση με στόχο να ανακοπεί τεχνητά η υπερθέρμανση του πλανήτη.
Η συζήτηση περί γεωμηχανικής δεν είναι κάτι καινούριο. Όσο ακραίο κι αν φαντάζει, πρόκειται ουσιαστικά για μια σειρά από ασύλληπτα μεγάλης κλίμακας ανθρώπινες παρεμβάσεις στη φύση με στόχο να ανακοπεί τεχνητά η υπερθέρμανση του πλανήτη.
Σε αυτές περιλαμβάνεται ο βομβαρδισμός της ατμόσφαιρας με σωματίδια, ώστε να αντανακλάται το φως του ήλιου ή η «απομύζηση» διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα – ιδέες που για κάποιους θα μπορούσαν να επιστρατευθούν αν κριθεί ότι το πρόβλημα είναι τόσο μεγάλο και μη αναστρέψιμο που ο άνθρωπος θα πρέπει να αναλάβει... ρόλο θεού.
Και όμως, επιτροπή της αμερικανικής Βουλής σε συνεργασία με τη Βουλή των Κοινοτήτων ετοιμάζονται να δώσουν στη δημοσιότητα μέσα στον Οκτώβριο κοινή έκθεση, στην οποία θα συζητάται σοβαρά το ενδεχόμενο χρήσης τέτοιων μεθόδων. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς γιατί: Oι διαπραγματεύσεις καταλήγουν σχεδόν κάθε φορά σε αδιέξοδο ή έστω σε γενικόλογες διαπιστώσεις, η κατάληξη της επικείμενης διάσκεψης στο Κανκούν φαίνεται πως είναι προδιαγεγραμμένη, ο μεγαλύτερος ρυπαντής στον κόσμο αρνείται πεισματικά να υπογράψει το Πρωτόκολλο του Κιότο –συνεπώς είναι πολύ πιθανό να πράξει το ίδιο και με τον όποιο «διάδοχό» του- ενώ την ίδια ώρα, κορυφώνεται και το ενδιαφέρον κυβερνητικών υπηρεσιών και ιδιωτών για επενδύσεις σε κάτι... τόσο νέο και τόσο μεγάλο όπως οι εφαρμογές της γεωμηχανικής.
Τα ηθικά διλήμματα αδιαμφισβήτητα. Οι κίνδυνοι κάτι παραπάνω από ορατοί, αλλά και άγνωστοι μαζί. «Όμως μπορεί να έρθει μια στιγμή που θα βρεθούμε στην κόψη του ξυραφιού και οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα είναι χειρότερες (από τους πιθανούς κινδύνους της γεωμηχανικής)», δήλωσε ο επικεφαλής της Επιτροπής Επιστήμης και Τεχνολογίας της αμερικανικής Βουλής, η οποία αναμένεται να υποβάλει γραπτώς και τις προτάσεις της.
Ακόμη πάντως και οι επιστήμονες που κάποτε θα αποκαλούνταν «γραφικοί» από κάποιους -αυτοί που ασχολούνται σοβαρά με τις εφαρμογές της γεωμηχανικής- χαρακτηρίζουν το αντικείμενό τους ύστατη λύση, που θα πρέπει να τεθεί επί τάπητος μόνο όταν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα αποτελούν πια πραγματική απειλή.
Η γεωμηχανική χωρίζεται σε δύο κατηγορίες, καμία εκ των οποίων δεν έχει εφαρμοστεί σε μεγάλη κλίμακα: η μία είναι η διαχείρηση της ηλιακής ακτινοβολίας και η αφαίρεση διοξειδίου του άνθρακα από τη ατμόσφαιρα. Αυτή θεωρείται η πιο φθηνή και εύκολη λύση. Η δεύτερη μέθοδος αφορά στην αντιμετώπιση των ατμοσφαιρικών συγκεντρώσεων διοξειδίου του άνθρακα, οι οποίες ενδέχεται να επιτείνουν την κλιματική αλλαγή. Αυτή είναι η πιο δύσκολη και δαπανηρή λύση. Προς το παρόν, πολλοί επιστήμονες θεωρούν ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να εξεταστούν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια –και να δοκιμαστούν- οι διάφορες τεχνικές γεωμηχανικής, προκειμένου να διαπιστωθεί ποια είναι αποτελεσματικότερη και λιγότερο επικίνδυνη. «Αν η διαχείρηση της ηλιακής ακτινοβολίας είναι κακή ιδέα, όσο νωρίτερα το ανακαλύψουμε τόσο το καλύτερο», δήλωσε ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ Τόμας Σέλινγκ.
Τα επιχειρήματα των πολεμίων τέτοιων λύσεων είναι προφανή και οι επιφυλάξεις τους εύλογες, όμως κατά τον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Σαουθάμπτον Τζον Σέπαρντ, θα πρέπει τουλάχιστον το ζήτημα της γεωμηχανικής να συζητηθεί σε ευρεία κλίμακα και οι διάφορες χώρες να καταλήξουν σε μια ενιαία θέση «πριν κάποιος τρελός κάνει κάτι πρόωρα».
Στη Σύνοδο για τη Βιολογική Ποικιλότητα που αρχίζει σε λίγες μέρες στην Ιαπωνία πάντως, ενδέχεται να τεθεί στο τραπέζι πρόταση για την επιβολή μορατόριουμ σε όλες τις δραστηριότητες που σχετίζονται με τη γεωμηχανική, ακόμη και στις έρευνες. Να σημειωθεί ότι ήδη, η βρετανική κυβέρνηση έχει εγκρίνει κονδύλια ύψους περίπου 3,3 εκ. ευρώ για έρευνες, ενώ ανάλογα προγράμματα μικρής κλίμακας έχουν ξεκινήσει Γερμανία και Ευρωπαϊκή Ένωση.