Το πόρισμα της Εξεταστικής για την υπόθεση ομολόγων

Στην ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης των ευθυνών των πρώην υπουργών της ΝΔ Σάββα Τσιτουρίδη και Πέτρου Δούκα στην υπόθεση των δομημένων ομολόγων καταλήγει το πόρισμα της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής που διερεύνησε την υπόθεση των ομολόγων.

Πολιτικές ευθύνες αποδίδονται στον πρώην υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών, Γιώργο Αλογοσκούφη καθώς και στον πρώην υπουργό Εθνικής Αμυνας, Ευάγγελο Μεϊμαράκη.

Bαριές ευθύνες καταλογίζονται και στους τότε γενικούς γραμματείς των υπουργείων Οικονομικών κ. Γ. Κουρή και Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κ. Μαμμωνά.

Πιο συγκεκριμένα, το πόρισμα της Εξεταστικής Επιτροπής αναφέρει τα εξής:

ΔΟΥΚΑΣ ΠΕΤΡΟΣ:

Από την έρευνα της παρούσας Επιτροπής προκύπτουν ενδείξεις ότι ο τότε Υφυπουργός Οικονομικών κ. Π. Δούκας

· Στο πλαίσιο της διαχείρισης εκ μέρους του Υπουργείου Οικονομικών του δημοσίου χρέους και ειδικότερα του ενδοκυβερνητικού, δηλαδή του δανεισμού του Δημοσίου με ομόλογα που αγοράζονται από άλλους δημόσιους φορείς αποφάσισε την έκδοση από το Ελληνικό Δημόσιο δομημένων ομολόγων ιδιωτικής τοποθέτησης με εκ των προτέρων προσδιορισμένους τελικούς επενδυτές τα Ασφαλιστικά Ταμεία, τα οποία θα κάλυπταν το κόστος του σχετικά φθηνού δανεισμού του Δημοσίου με δική τους ζημία, η οποία αντιστοιχεί στην υπερτιμολόγηση και στον κίνδυνο της σύνθετης δόμησης και της χαμηλής εμπορευσιμότητας των συγκεκριμένων δομημένων εκδόσεων. Είναι σαφές ότι το Υπουργείο Οικονομικών, ήδη από τον Οκτώβρη του 2004, όπως αποτυπώνεται και στο υπ’ αριθμ. 2/58747/0023α της 25/10/04 του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους προς τα Ασφαλιστικά Ταμεία, είχε την πρόθεση πραγματοποίησης τέτοιου είδους δανεισμού και για το λόγο αυτό ζητά και λαμβάνει αναλυτική περιοδική ενημέρωση ειδικά για τα χαρτοφυλάκια των Ασφαλιστικών Φορέων και τις επενδύσεις τους σε τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου.

· Από κοινού με τον τότε Υπουργό Απασχόλησης κ. Σ. Τσιτουρίδη διασφάλισαν και με την διατύπωση οδηγιών προς τις Διοικήσεις των Ταμείων, αλλά και με σειρά παραλείψεών οφειλομένων ενεργειών ελέγχου, ότι τα Ασφαλιστικά Ταμεία θα προχωρήσουν, πολλές φορές ρευστοποιώντας ασφαλή ομόλογα σταθερής απόδοσης, στην αγορά αυτών των δομημένων προϊόντων σε τιμές προφανώς ασύμφορες και ασυνήθιστα υψηλές, ενώ ήταν αυξημένου κινδύνου και ακατάλληλα για τα Ασφαλιστικά Ταμεία. Η αγορά τέτοιων δομημένων προϊόντων από τα Ασφαλιστικά Ταμεία ήταν μη σύννομη, καθώς οι τίτλοι αυτοί δεν αποτιμώνται στην ΗΔΑΤ και η επένδυση αυτή δεν πληροί τα κριτήρια της συνετής διαχείρισης του ισχύοντος τότε κανονιστικού πλαισίου για την επενδυτική συμπεριφορά των Ασφαλιστικών Οργανισμών (ΚΥΑ 155492/2002). Από την πράξη αυτή τα Ταμεία υπέστησαν ζημία, η οποία υπερβαίνει για το καθένα, αλλά και συνολικά, το ποσό των 150.000 ευρώ, είναι δε ιδιαίτερα μεγάλης αξίας. Αν και ο ίδιος το αρνείται, αυτή η ζημία που προκλήθηκε με τον τρόπο αυτόν στην περιουσία των Ταμείων φέρεται να ήταν σε γνώση του τότε Υφυπουργού κ .Δούκα και σε κάθε περίπτωση περιήλθε σε γνώση του, το αργότερο μετά την ολοκλήρωση της πρώτης περιόδου μαζικής έκδοσης τέτοιων δομημένων προϊόντων το καλοκαίρι του 2005.

· Ειδικά στην περίπτωση του δομημένου ομολόγου των 280.000.000 εκδόσεως Ελληνικού Δημοσίου με ανάδοχο την JP Morgan και τελικούς αγοραστές τα Ταμεία ΤΕΑΔΥ, ΤΕΑΠΟΚΑ, ΤΕΑΥΦΕ και ΤΣΕΥΠ:

o Προσυννενοήθηκε ευθέως και μέσω του Γενικού Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής του Υπουργείου Οικονομικών κ. Γ. Κουρή για την επικείμενη έκδοση του συγκεκριμένου δομημένου προϊόντος με τα εμπλεκόμενα πρόσωπα εκ μέρους της JP Morgan και της ΝΑΜ, προσυνεννόηση που οδήγησε την JP Morgan στη βεβαιότητα για την επικείμενη έκδοση, η οποία (βεβαιότητα) που αποτυπώθηκε και στην κυκλοφορία σχετικής προφόρμας (μπροσούρας) με το λογότυπο της τελευταίας ήδη από τον Οκτώβρη του 2006.

o Επέτρεψε, ενδεχομένως και συντόνισε, τις ενέργειες των κ.κ. Κουρή, Αδαμόπουλου και Παπαμαρκάκη για την για την παράκαμψη, στη σφαίρα αρμοδιοτήτων και ευθύνης, των προσκομμάτων που εμφανίστηκαν κατά την έκδοσή του δομημένου των 280.000.000 ευρώ αναφορικά τόσο με την σκοπιμότητα έκδοσής του, όσο και με την μορφή που τελικά έλαβε ο δανεισμός αυτός.

o Συνυπέγραψε την απόφαση έκδοσης του δομημένο ομολόγου από κοινού με τον Υπουργό Άμυνας κ. Ε. Μεϊμαράκη, παρά την έλλειψη κατά το χρόνο εκείνο ρητού αιτήματος κάλυψης εξοπλιστικών δαπανών του ΓΕΕΘΑ και παρά τις επιφυλάξεις των υπηρεσιακών παραγόντων.

Από την πράξη αυτή τα εν λόγω Ταμεία υπέστησαν ζημία, η οποία υπερβαίνει το ποσό των 150.000 ευρώ, είναι δε ιδιαίτερα μεγάλης αξίας. Αν και ο ίδιος το αρνείται, εμφανίζεται, με βάση τις μαρτυρίες και τα στοιχεία που τέθηκαν υπόψη της Επιτροπής μας, να τελεί ο τότε Υφυπουργός Οικονομικών σε γνώση της ζημίας που προκλήθηκε με τον τρόπο αυτόν στην περιουσία των Ασφαλιστικών Ταμείων.

· Επιπλέον, σε μία συγκεκριμένη περίπτωση, φέρεται να έχει ο ίδιος εγκρίνει την αγορά δομημένου προϊόντος στην ονομαστική του αξία, δηλαδή υπερτιμολογημένο, από Ασφαλιστικό Ταμείο και συγκεκριμένα το Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων, που ευρισκόταν στην σφαίρα της εποπτείας του.

Τέλος και μετά από συνδυασμό στοιχείων και μαρτυριών που τέθηκαν υπόψη της Επιτροπής μας με τις αποκαλύψεις των κ.κ. Πρινιωτάκη και Αποστολίδη για την πραγματοποίηση μαύρων πληρωμών με ποσά που προήλθαν από την υπερτιμολόγηση του δομημένου ομολόγου των 280.000.000 ευρώ, χρήζει περαιτέρω διερεύνησης η εμπλοκή και η δυνατότητα γνώσης του τότε Υφυπουργού στα επιμέρους σχετικά γεγονότα: Ειδικότερα, αφού ο τότε Υφυπουργός υπέγραψε την απόφαση έκδοσης του δομημένου ομολόγου των 280.000.000 ευρώ παρά τις επιφυλάξεις των υπηρεσιακών παραγόντων και την έλλειψη σαφώς προσδιορισμένης ανάγκης κάλυψης εξοπλιστικών δαπανών, περαιτέρω ελέγχου χρήζει τυχόν εμπλοκή του στην φερόμενη συνεννόηση μεταξύ της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου του, της ΝΑΜ και της JP Morgan, προκειμένου η ΝΑΜ να αγοράσει από την JP Morgan το ομόλογο στο 92,5% της αξίας του, στη συνέχεια δε να το πουλήσει στα Ασφαλιστικά Ταμεία ΤΕΑΔΥ, ΤΕΑΠΟΚΑ, ΤΣΕΥΠ και ΤΕΑΥΦΕ στο 100% της αξίας του. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίστηκε από την ΝΑΜ κέρδος ύψους 19.400.000 ευρώ, εκ των οποίων ποσό 8.400.000 κατεβλήθη σε λογαριασμούς της ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ ΑΧΕΠΕΥ. Μέρος αυτού του ποσού φέρεται να κατεβλήθη περαιτέρω σε έναν ή περισσότερους Προέδρους των ανωτέρω Ταμείων, προκειμένου να προβούν αυτοί στην αγορά του συγκεκριμένου δομημένου κατά παράβαση των καθηκόντων τους ή / και να χρησιμοποιηθούν τα χρήματα αυτά περαιτέρω για να διασφαλιστεί η συνεργασία των εμπλεκομένων στην υπόθεση Υπουργείων Οικονομικών και Απασχόλησης.

ΤΣΙΤΟΥΡΙΔΗΣ ΣΑΒΒΑΣ:

Σύμφωνα το σύνολο των στοιχειών που τέθηκαν υπόψη της παρούσας Επιτροπής, ο κ. Τσιτουρίδης, αν και είχε σαφείς σχετικές ευθύνες και αρμοδιότητες, παρέλειψε:

· να συγκροτήσει την Επιτροπή Εποπτείας της Διαχείρισης των Αποθεματικών των Ασφαλιστικών Ταμείων, παρά τις οχλήσεις της ηγεσίας της Τράπεζας της Ελλάδος

· αλλά και να ασκήσει έλεγχο νομιμότητας, όπως οφείλει δια των Κυβερνητικών Επιτρόπων, στις μη σύννομες επενδύσεις των Ταμείων σε δομημένα που δεν αποτιμώνται στην ΗΔΑΤ.

Επιπλέον, διορισμένες διοικήσεις με ενεργό ρόλο όχι μόνο στην λήψη απόφασης για την επένδυση αλλά και στον σχεδιασμό των δομημένων ομολόγων, όπως ο κ. Π. Δεμέστιχας, αλλά και ο κ. Σημαιοφορίδης, του οποίου λογαριασμοί ελέγχονται για ύποπτες εισροές χρηματικών ποσών, σύμφωνα με την έκθεση Ζορμπά, ήταν επιλογή του. Προέκυψαν, δε, σοβαρές ενδείξεις για την γνώση του περί των επενδύσεων των Ασφαλιστικών Φορέων, αφού διενεργούσε εβδομαδιαίες συναντήσεις δια του Γενικού Γραμματέα του, στις οποίες κάποτε παρίστατο, με τις Διοικήσεις των Ταμείων, στις οποίες γινόταν ενημέρωση για την επενδυτική πολιτική των Ταμείων αυτών και τις επενδυτικές κινήσεις στις οποίες προέβαιναν. Μάλιστα, τουλάχιστον σε μία από αυτές τις συναντήσεις με το σύνολο των Προέδρων των Ασφαλιστικών Ταμείων φέρεται να γίνεται ρητή υπόμνηση, από ανώτερα στελέχη του Υπουργείου του προς τις Διοικήσεις των Ταμείων να επενδύουν τα αποθεματικά τους σε ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, με το αιτιολογικό της «βοήθειας» προς το Κράτος.

Συγκεκριμένα, από την έρευνα της παρούσας Επιτροπής προκύπτουν ενδείξεις ότι ο τότε Υπουργός Απασχόλησης:

· Από κοινού με τον τότε Υφυπουργό Οικονομικών κ. Π. Δούκα διασφάλισαν και με την διατύπωση οδηγιών προς τις Διοικήσεις των Ταμείων, αλλά και με σειρά παραλείψεών οφειλομένων ενεργειών ελέγχου, ότι τα Ασφαλιστικά Ταμεία θα προχωρήσουν, πολλές φορές ρευστοποιώντας ασφαλή ομόλογα σταθερής απόδοσης, στην αγορά αυτών των δομημένων προϊόντων σε τιμές προφανώς ασύμφορες και ασυνήθιστα υψηλές, ενώ ήταν αυξημένου κινδύνου και ακατάλληλα για τα Ασφαλιστικά Ταμεία. Η αγορά τέτοιων δομημένων προϊόντων από τα Ασφαλιστικά Ταμεία ήταν μη σύννομη, καθώς οι τίτλοι αυτοί δεν αποτιμώνται στην ΗΔΑΤ και η επένδυση αυτή δεν πληροί τα κριτήρια της συνετής διαχείρισης του ισχύοντος τότε κανονιστικού πλαισίου για την επενδυτική συμπεριφορά των Ασφαλιστικών Οργανισμών (ΚΥΑ 155492/2002). Από την πράξη αυτή τα Ταμεία υπέστησαν ζημία, η οποία υπερβαίνει για το καθένα, αλλά και συνολικά, το ποσό των 150.000 ευρώ, είναι δε ιδιαίτερα μεγάλης αξίας. Ο ίδιος παραδέχθηκε στην Επιτροπή ότι έφερε την ευθύνη του ελέγχου νομιμότητας των αποφάσεων των Ασφαλιστικών Οργανισμών, στις οποίες σαφώς περιλαμβάνονται και οι αποφάσεις διαχείρισης των αποθεματικών τους. Αν και ο ίδιος το αρνείται, αυτή η ζημία που προκλήθηκε με τον τρόπο αυτόν στην περιουσία των Ταμείων ήταν ή τουλάχιστον όφειλε να είναι σε γνώση του τότε Υπουργού Απασχόλησης.

· Ειδικότερα, προκειμένου να καταστήσει δυνατή την αγορά των δομημένων ομολόγων από τους εκπροσώπους των ταμείων, παρέλειψε να συγκροτήσει την Επιτροπή Διαχείρισης των Αποθεματικών των Ασφαλιστικών Ταμείων, αν και είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση προς τούτο, όντας Υπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων αρμόδιος για τη σύγκληση της Επιτροπής αυτής. Δια της παραλείψεώς του αυτής κατέστησε αδύνατη τη λειτουργία της προαναφερόμενης Επιτροπής, δια της οποίας θα αποτρεπόταν η αγορά των ανωτέρω δομημένων ομολόγων.

Τέλος, βάσει των πραγματικών περιστατικών που αναδείχθηκαν από τα στοιχεία και της μαρτυρίες που τέθηκαν εις γνώση της Επιτροπής αυτής, πολιτικές ευθύνες βαρύνουν και τα παρακάτω πολιτικά πρόσωπα:

ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ:

Ευθύνεται για την κεντρική πολιτική απόφαση της διαχείρισης του δημοσίου χρέους με συγκεκριμένο τρόπο δανεισμού, δηλαδή με την δομημένων ομολόγων ιδιωτικής τοποθέτησης με εκ των προτέρων προσδιορισμένους τελικούς επενδυτές τα Ασφαλιστικά Ταμεία που θα κάλυπτα με δική τους ζημία τα κόστος του φθηνού δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου. Την ευθύνη αυτή την φέρει ως καθ’ ύλην αρμόδιος για την διαχείριση του δημοσίου χρέους και την κατάρτιση του Π/Υ Υπουργός, αν και τις επιμέρους αρμοδιότητες σχετικά με την εποπτεία του ΟΔΔΗΧ και του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους τις έχει απονείμει στον Υφυπουργό αυτού κ. Π. Δούκα βάσει της υπ’ αριθμ. 14650/ΔΙΟΕ 85 απόφασης των τότε Πρωθυπουργού και Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών (ΦΕΚ Β 519/17.3.04). Τυχόν, περαιτέρω ενδείξεις, εφόσον προκύψουν, προσωπικής εμπλοκής του κ. Γ. Αλογοσκούφη, πέραν των αρμοδιοτήτων που σύμφωνα με την παραπάνω απόφαση ανάθεσης αρμοδιοτήτων είχαν παραμείνει στον ίδιο ως Υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών, στις επιμέρους ενέργειες έκδοσης και διοχέτευσης δομημένων ομολόγων στα Ασφαλιστικά Ταμεία με υπερτιμολογήσεις από τις οποίες προέκυψαν μαύρες πληρωμές, θα διερευνηθούν από τις αρμόδιες αρχές.

Επιπλέον, μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου των δομημένων, δεν προέβη στην ανάκλησή αυτών, γεγονός που ενδεχομένως μαρτυρά είτε πρόθεση συγκάλυψης, είτε αδυναμία επίκλησης άγνοιας της ταυτότητας των τελικών επενδυτών. Διότι, όπως υποστηρίχθηκε από μάρτυρες, κατά τις εργασίες της παρούσας Επιτροπής, εάν πράγματι το Υπουργείο Οικονομικών δεν γνώριζε εκ των προτέρων ότι τα δομημένα προϊόντα που εξέδιδε θα κατέληγαν μη συννόμως σε Ασφαλιστικά Ταμεία, τότε θα μπορούσε αμέσως αφότου λάβει γνώση της διάθεσής τους με τρόπο μη σύννομο, να ζητήσει από τις αναδόχους την ανάκλησή τους.

Τέλος, αν και του ζητήθηκε να ενεργήσει εκ μέρους του ΣΜΕΧΑ, δεν έλαβε καμία πρωτοβουλία για την διενέργεια ελέγχου εκ μέρους της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς αναφορικά με τις συναλλαγές χρηματιστηριακών τραπεζικών ομίλων επί δομημένων ομολόγων που κατέληξαν προφανώς υπερτιμολογημένα σε Ασφαλιστικά Ταμεία. Μάλιστα, μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου, ενθάρρυνε, τουλάχιστον δια της ανοχής και απραξίας του, τον παραπάνω αναφερόμενο επιλεκτικό έλεγχο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς σε άσχετο με το σκάνδαλο των δομημένων χρόνο και αντικείμενο. Η ίδια ολιγωρία άσκησης ελέγχου παρατηρείται και από την Τράπεζα της Ελλάδος αναφορικά με την εμπλοκή εγχώριων Τραπεζών. Η άρνηση και υπόνοια συγκάλυψης παρατηρείται και στη γενικότερη στάση του τότε Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών απέναντι στο αίτημα της τότε αντιπολίτευσης να δωθούν στη Βουλή το σύνολο των συμβάσεων και των στοιχείων που αφορούσαν στα συγκεκριμένα δομημένα προϊόντα.

ΜΕΙΜΑΡΑΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ:

Συνυπέγραψε την ΚΥΑ έκδοσης του δομημένου των 280.000.000 ευρώ, αφού η συγκεκριμένη έκδοση από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους όφειλε να αφορά στην κάλυψη εξοπλιστικών δαπανών, αλλά δεν έχει διακριβωθεί εάν είχε γνώση των λεπτομερειών της έκδοσης και των τελικών επενδυτών αυτής.