Σε μνημεία και φυσικούς, αρχαιολογικούς, αστικούς ή πολιτιστικούς χώρους, οι οποίοι έχουν διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ιστορία, στον ευρωπαϊκό πολιτισμό και στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, θα απονέμεται το σήμα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Σε μνημεία και φυσικούς, αρχαιολογικούς, αστικούς ή πολιτιστικούς χώρους, οι οποίοι έχουν διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ιστορία, στον ευρωπαϊκό πολιτισμό και στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, θα απονέμεται το σήμα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τη σχετική νομοθετική πρόταση ενέκρινε σήμερα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η έκθεση με εισηγήτρια την Χρυσούλα Παλιαδέλη (Σοσιαλιστές, Ελλάδα) υιοθετήθηκε με 497 ψήφους υπέρ, 18 κατά και 41 αποχές.
Το σήμα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς θα μπορεί να απονέμεται και σε τόπους μνήμης, καθώς και στην άυλη κληρονομιά ως συνδεόμενη με έναν τόπο, συμπεριλαμβανομένης της σύγχρονης πολιτιστικής κληρονομιάς. Μεταξύ των στόχων της νομοθετικής πρότασης είναι η ενίσχυση των γνώσεων των νέων για την κοινή πολιτιστική τους κληρονομιά και η τόνωση της συνείδησης της ευρωπαϊκής τους ταυτότητας, καθώς και η προβολή των χώρων ως τουριστικών προορισμών, περιορίζοντας ταυτόχρονα τις δυνητικές αρνητικές επιπτώσεις εις βάρος των χώρων ή της περιοχής που τους περιβάλλει.
Το διακυβερνητικό σήμα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς υπάρχει ήδη από το 2006. Μέχρι σήμερα, το σήμα έχει απονεμηθεί σε 64 συνολικά χώρους σε 17 κράτη μέλη της ΕΕ και την Ελβετία. Παρόλα αυτά οι χώροι αυτοί επιλέχθηκαν από τα συμμετέχοντα κράτη, με ανεξάρτητο τρόπο, χωρίς να υπάρχει κάποια επιβλέπουσα ευρωπαϊκή αρχή. Το ΕΚ ψήφισε για την εκ νέου προώθηση της πρωτοβουλίας αυτής σε επίπεδο ΕΕ, απορρίπτοντας σχετική πρόταση για τη διατήρηση του σήματος στους χώρους στους οποίους έχει ήδη αυτό απονεμηθεί. Αρχικά, στη νέα πρωτοβουλία θα συμμετάσχουν μόνο τα κράτη μέλη της ΕΕ, ενώ οι μελλοντικές αξιολογήσεις του σήματος ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς θα πρέπει να εξετάσουν τη διεύρυνση της πρωτοβουλίας προς τρίτες χώρες.
Βάσει τροπολογίας που κατέθεσε το ΕΚ, κάθε κράτος μέλος θα έχει τη δυνατότητα να προεπιλέξει μέγιστο αριθμό δύο χώρων ανά διετία, σε αντίθεση με την αρχική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που προέβλεπε η επιλογή αυτή να γίνεται ετησίως. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επιλέγει ένα χώρο ανά κράτος μέλος με τη βοήθεια 13 ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων, οι οποίοι θα διορίζονται από το ΕΚ, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών. Κατά τον διορισμό των εμπειρογνωμόνων, τα θεσμικά όργανα θα διασφαλίζουν κατά το δυνατόν τη συμπληρωματικότητα των αντίστοιχων ειδικοτήτων τους καθώς και μια γεωγραφικά ισόρροπη εκπροσώπηση. Τα κράτη μέλη θα μπορούν επίσης να επιλέγουν χώρους από κοινού (διεθνικοί χώροι) στους οποίους θα δίνεται ιδιαίτερη προσοχή.
Το ΕΚ υπογραμμίζει ότι «η απονομή του σήματος ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς δεν θα συνεπάγεται υποχρεώσεις πολεοδομικού, νομικού, αισθητικού, κυκλοφοριακού ή αρχιτεκτονικού χαρακτήρα». Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα υποχρεούνται να παρακολουθούν τους χώρους αυτούς στους οποίους θα απονεμηθεί το σήμα και να εξασφαλίζουν την πρόσβαση στο ευρύτερο δυνατό κοινό, και μέσω του διαδικτύου, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην πρόσβαση των ατόμων με αναπηρίες.
Παρόλο που το σήμα ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς θα απονέμεται στους χώρους σε μόνιμη βάση, προβλέπεται η ανάκληση του σε περιπτώσεις ειδικών συνθηκών, με απόφαση της Επιτροπής ή του ίδιου του κράτους μέλους.
Μετά την ψηφοφορία σε επίπεδο πρώτης ανάγνωσης, η πρόταση θα σταλεί για έγκριση στο Συμβούλιο.