Καθώς οι ενεργειακές αγορές συρρικνώνονται, οι τακτικές που χρησιμοποίησε η Ρωσία για να μετατρέψει τον όμιλο Gazprom σε μια υπολογίσιμη οικονομική και πολιτική δύναμη μοιάζει να γίνονται μπούμερανγκ.
Στα οκτώ χρόνια που άσκησε την προεδρία της Ρωσίας, ο Βλαντίμιρ Πούτιν ακολούθησε τον στρατηγικό στόχο του ελέγχου της παροχής φυσικού αερίου στην Ευρώπη και των αγωγών από τους οποίους διέρχεται. Η επιτυχία αυτής της τακτικής έγινε φανερή τον περασμένο Ιανουάριο, όταν για δεύτερη φορά μέσα σε τρία χρόνια μια διαμάχη με την Ουκρανία για την τιμή του φυσικού αερίου οδήγησε σε διακοπή της ροής του και άφησε στα κρύα του λουτρού εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους στην ανατολική Ευρώπη.
Στην προσπάθειά του όμως να μονοπωλήσει την παροχή φυσικού αερίου, ο Πούτιν ενθάρρυνε την Gazprom να υπογράψει συμβόλαια μακράς διάρκειας με χώρες της Κεντρικής Ασίας, όπου η τιμή του φυσικού αερίου ήταν πολύ υψηλότερη από τη σημερινή. Τώρα που η παγκόσμια οικονομική κρίση έχει περιορίσει τη ζήτηση φυσικού αερίου, η Gazprom έχει βρεθεί με ένα φορτίο ακριβού φυσικού αερίου από την Κεντρική Ασία το οποίο είναι αναγκασμένη να πουλά με ζημία.
Σε ένα περίεργο παιχνίδι της τύχης, ο όμιλος είναι τώρα αναγκασμένος να κλείσει τις δικές του πηγές στη Ρωσία, όπου παράγεται φυσικό αέριο σε ένα κλάσμα της τιμής εκείνου από την Κεντρική Ασία, ώστε να υπάρξει εξισορρόπηση ανάμεσα στην προσφορά και τη μειούμενη ζήτηση.
Με άλλα λόγια, αν οι τιμές δεν αυξηθούν εκ νέου, η στρατηγική που έφερνε αποτελέσματα την εποχή των υψηλών τιμών απειλεί τώρα να επιφέρει πολυετείς ζημιές και μείωση επιρροής.
«Πρόκειται για μια εντυπωσιακή εξέλιξη», παρατηρεί ο Τζόναθαν Στερν, διευθυντής ερευνών για το φυσικό αέριο στο Ινστιτούτο Ενεργειακών Σπουδών της Οξφόρδης.
Η ζήτηση για το φυσικό αέριο της Gazprom θα μειωθεί φέτος κατά 60 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, την ίδια περίπου ποσότητα που ο όμιλος είναι υποχρεωμένος με βάση τα συμβόλαια που έχει υπογράψει να εισάγει από τα πρώην σοβιετικά κράτη.
Τον περασμένο Σεπτέμβριο, με την ιδιότητα του πρωθυπουργού, ο Πούτιν πήγε στην Τασκένδη για να «κλείσει» ο ίδιος ένα συμβόλαιο για την Gazprom. Το συμβόλαιο αυτό εδραίωνε τα στρατηγικά κέρδη της Ρωσίας μετά τον πόλεμο στη Γεωργία, εξασφαλίζοντας φυσικό αέριο για την Gazprom και στερώντας το από πιθανούς ανταγωνιστές της.
Με βάση το συμβόλαιο, που έχει ισχύ μέχρι το 2028, η Gazprom θα πληρώνει το 2009 κατά μέσο όρο 340 δολάρια για 1.000 κυβικά μέτρα αερίου. Η σημερινή τιμή του φυσικού αερίου από την Ουκρανία είναι 230 δολάρια για την ίδια ποσότητα, ενώ οι ευρωπαϊκές τιμές αναμένεται να κυμανθούν φέτος κατά μέσο όρο γύρω από τα 280 δολάρια.
Με γραπτή της ανακοίνωση, η Gazprom αναγνωρίζει ότι φέτος θα έχει ζημία, αλλά υποστηρίζει ότι θα αντισταθμιστεί όταν αυξηθεί εκ νέου η ζήτηση.
«Η παγκόσμια οικονομική κρίση επηρεάζει χωρίς αμφιβολία αρνητικά τη ζήτηση ενέργειας», τονίζεται στην ανακοίνωση. «Μακροπρόθεσμα, όμως, η ζήτηση φυσικού αερίου στη Ρωσία και το εξωτερικό θα αυξηθεί».
Οι επιπτώσεις της κρίσης για την Gazprom δεν περιορίζονται πάντως στην οικονομική της ζημία. Την περασμένη εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Ενωση υπέγραψε συμφωνία με το Αζερμπαϊτζάν, τη Γεωργία, την Τουρκία και την Αίγυπτο για την αναβίωση του αγωγού Nabucco.
Μετά τον πόλεμο στη Γεωργία το περασμένο καλοκαίρι, το Αζερμπαϊτζάν πρότεινε στην Gazprom να της πουλήσει ολόκληρη τη μελλοντική του παραγωγή. Ηταν μια χειρονομία νομιμοφροσύνης προς έναν ισχυρό γείτονα. Τον περασμένο μήνα, όμως, έγινε φανερό ότι οι συνομιλίες δεν οδηγούσαν πουθενά. Και ο Nabucco έδειξε να αποτελεί και πάλι μια εναλλακτική.
Πηγή: International Herald Tribune, ΑΠΕ-ΜΠΕ