Παρουσιάζοντας για πρώτη φορά δημοσίως μια από τις θεμελιώδεις αρχές της εξωτερικής του πολιτικής, ο Μπαράκ Ομπάμα τόνισε το Σάββατο στο Τόκιο ότι δεν επιδιώκει «την ανάσχεση της Κίνας» και ότι η αδιαμφισβήτητη άνοδος αυτής της χώρας δεν αποτελεί απειλή, αλλά πηγή πλούτου για την κοινότητα των εθνών.
Ο αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι πρόθεσή του είναι να συνεργαστεί με την Κίνα με ρεαλιστικό τρόπο, χωρίς να επιτρέψει οι διαφορές στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να δημιουργήσουν συγκρούσεις επικίνδυνες για την παγκόσμια ειρήνη.
Όπως γράφει ο απεσταλμένος της Ελ Παϊς στο Τόκιο, πρόκειται ουσιαστικά για την επίσημη περιγραφή της νέας παγκόσμιας τάξης που γεννιέται στην Ασία. Ο Ομπάμα εξήγησε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν πιστές στις συμμαχίες που κληρονόμησαν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αναγνωρίζουν όμως την ανάγκη και νέων συμμαχιών οι οποίες θα αντανακλούν με πιο ρεαλιστικό τρόπο τη δύναμη που απέκτησε τα τελευταία χρόνια αυτή η ήπειρος. Μια δύναμη όχι μόνο οικονομική ή στρατιωτική, αλλά ένα πιο σύνθετο προϊόν που επηρεάζει τις καθημερινές δραστηριότητες κάθε όντος σε αυτόν τον πλανήτη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, που παραμένουν η δύναμη με τους μεγαλύτερους πόρους και τις κυρίαρχες αξίες, θα προσπαθήσει να παραμείνει επικεφαλής αυτής της νέας αναδυόμενης τάξης, θα το πράξει όμως σε στενή συνεργασία με την Κίνα. Ο Ομπάμα θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να διαπραγματεύεται στη συνέχεια κάθε θέμα με τη χώρα αυτή, από το Αφγανιστάν μέχρι την κλιματική αλλαγή και τη διάδοση των πυρηνικών όπλων.
Η ομιλία στο Τόκιο, σημειώνει ο απεσταλμένος της Ελ Παϊς, δεν αποτελεί τόσο μια έκκληση για διάλογο και επικοινωνία όσο μια ταπεινή αναγνώριση ότι ο κόσμος αλλάζει αφεντικά ή, απλούστερα, ότι ο κόσμος αρχίζει να υπάρχει χωρίς αφεντικά στα οποία να πρέπει όλοι να υπακούουν.
Παρόλο που η Κίνα πρωταγωνιστεί εδώ και χρόνια στο παγκόσμιο προσκήνιο, είναι η πρώτη φορά που αναγνωρίζεται επισήμως η δύναμή της. Οι συνέπειες του γεγονότος αυτού παραμένουν άγνωστες. Εκείνοι που απεχθάνονται την αμερικανική μονομέρεια το θεωρούν θετικό. Εκείνοι που βάζουν πάνω απ' όλα τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα το θεωρούν επικίνδυνο.
«Θα προσεγγίσουμε την Κίνα επικεντρωμένοι στα δικά μας συμφέροντα», τόνισε ο Ομπάμα στο Τόκιο. «Αυτός είναι ο λόγος που θα επιδιώξουμε μια πραγματιστική συνεργασία με την Κίνα σε ζητήματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, αφού καμιά χώρα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μόνη της τις προκλήσεις του 21ου αιώνα. Τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Κίνα θα είναι σε καλύτερη θέση αν συνεργάζονται. Δεν θα συμφωνούμε σε όλα. Και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα σταματήσουν ποτέ να μιλούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Το ζήτημα αυτό δεν θα βρίσκεται όμως στην πρώτη θέση. Το πιο επείγον για τις Ηνωμένες Πολιτείες σε αυτή την περίοδο είναι να αποσπάσουν τη στήριξη του Πεκίνου σε σοβαρά προβλήματα όπως η πυρηνική απειλή του Ιράν και της Βόρειας Κορέας, ο πόλεμος στο Αφγανιστάν και η ισλαμική τρομοκρατία. Και ένας από τους τρόπους να επιτευχθεί ηρεμία κατά τη γέννηση αυτής της νέας τάξης είναι μια συμφωνία στρατιωτικού χαρακτήρα που θα διευκολύνει την επικοινωνία ανάμεσα στις ένοπλες δυνάμεις των δύο χωρών και θα αποτρέπει παρεξηγήσεις που στο παρελθόν υπήρξαν πηγές έντασης.
Όπως σημειώνουν πάντως οι Financial Times, η Κίνα είναι προς το παρόν απρόθυμη να παίξει ένα σημαντικότερο ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή. «Το ταξίδι αυτό δεν πρόκειται να φέρει άμεσα αποτελέσματα», λέει ο Ντρου Τόμσον, υπεύθυνος κινεζικών σπουδών στο Nixon Center της Ουάσινγκτον. «Ο σκοπός είναι να οικοδομηθεί μια σχέση και να αποκτήσει ο αμερικανός πρόεδρος μια καλύτερη εικόνα της κατάστασης».
Αλλά και ο Σι Γινχόνγκ, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Ρενμίν του Πεκίνου, εκτιμά ότι η Κίνα θα προσφέρει πολύ λιγότερα από αυτά που θα ήθελαν οι Αμερικανοί.
Πηγές: El Pais, Financial Times, AΠΕ-ΜΠΕ