Οι πρώτες εκτιμήσεις του ΤΕΕ για την κατολίσθηση στα Τέμπη

Τις πρώτες εκτιμήσεις για τα αίτια της φονικής κατολίσθησης στην κοιλάδα των Τεμπών έδωσε στη δημοσιότητα η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του ΤΕΕ, η οποία επισκέφθηκε την περιοχή. Μεταξύ άλλων σημειώνει πως σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι ιδιαίτερα υψηλές και παρατεταμένες βροχοπτώσεις όλου του προηγηθέντος διαστήματος που μάλιστα ακολούθησαν περίοδο ξηρασίας. Αναφέρει ακόμη πως σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, δεν πρέπει να έπαιξαν ρόλο στην κατάπτωση οι εκρήξεις για της διάνοιξη της σήραγγας στην περιοχή.

Αν και οι ειδικοί εκτιμούν πως η υλοποίηση των μέτρων με δικτυώματα αναχαίτισης θα συμβάλει στη μείωση του κινδύνου στην κοιλαδα των Τεμπών, επισημαίνουν πως μέχρις ότου ολοκληρωθεί η κατασκευή των σηράγγων του ΠΑΘΕ, που παρακάμπτουν την κοιλάδα των Τεμπών η όποια διέλευση θα εμπεριέχει πάντα διακινδύνευση.

Αναλυτικά οι εκτιμήσεις της Επιτροπής:

«1. Η διακινδύνευση κατά τη διέλευση από την κοιλάδα των Τεμπών υπήρχε ήδη από παλιά. Πρόκειται για ένα υψηλό σχεδόν κατακόρυφο πρανές αποτελούμενο από διερρηγμένο βράχο, στη βάση του οποίου διέρχεται η Εθνική Οδός. Η αναπόφευκτη επικινδυνότητα ως αποτέλεσμα φυσικών διεργασιών είχε ήδη επισημανθεί στο παρελθόν σε διάφορες τεχνικές εκθέσεις-μελέτες. Πράγματι, πτώσεις λίθων, βράχων κλπ έχουν συμβεί επανειλημμένα κατά το παρελθόν. Η ιδιαιτερότητα της πρόσφατης κατάπτωσης είναι ότι αφορούσε έναν ιδιαίτερα μεγάλο όγκο από μεγάλο ύψος και ότι προκάλεσε την απώλεια ανθρώπινης ζωής.

2. Ο μεγάλος ασβεστολιθικός ογκόλιθος αποκολλήθηκε από την υπόλοιπη μάζα και μαζί με εδαφικό αργιλικό υλικό κινήθηκε προς τα κατάντη. Στη συνέχεια ο ογκόλιθος ανετράπη, θραύσθηκε και παρέσυρε και άλλα τεμάχη, τελικώς δε το υλικό που μετακινήθηκε ακολούθησε δύο διαδρομές για να καταλήξει επί της Οδού. Το συνολικό ύψος της πτώσης είναι περί τα εβδομήντα μέτρα.

3. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι ιδιαίτερα υψηλές και παρατεταμένες βροχοπτώσεις όλου του προηγηθέντος διαστήματος που μάλιστα ακολούθησαν περίοδο ξηρασίας.

4. Βάσει των πληροφοριών που έχουν παρασχεθεί (και οι οποίες θα ελεχθούν), οι μετρήσεις των δονήσεων του βράχου σε απόσταση 150 μέτρων περίπου από τη θέση των εκρήξεων για τη διάνοιξη της σήραγγας έδωσαν πολύ μικρές (ασήμαντες) τιμές. Στην συγκεκριμένη θέση των εκρήξεων η απόσταση από την κατάπτωση είναι μερικές εκατοντάδες μέτρα, δηλαδή είναι μεγάλη για να προκληθούν κραδασμοί που θα επηρέαζαν το πέτρωμα. Υπό την προϋπόθεση ότι θα επαληθευτούν οι πληροφορίες αυτές, εκτιμάμε ότι δεν πρέπει να έπαιξαν ρόλο στην κατάπτωση οι εκρήξεις για της διάνοιξη της σήραγγας. Επιβάλλεται πάντως ο έλεγχος της ζώνης επιρροής και της έντασης των δονήσεων από τις εκρήξεις για να εξασφαλιστεί ότι δεν θα επηρεάσουν κατ’ ελάχιστον την υπάρχουσα επισφαλή ισορροπία σε θέσεις όπου η σήραγγα θα πλησιάσει τα πρανή της οδού.

5. Κατά μήκος της οδού στην κοιλάδα των Τεμπών υπάρχουν πλείστες περιοχές με επικρεμάμενους βράχους. ¶λλωστε η όλη κοιλάδα έχει προκύψει από σειρά παράλληλων ρηγμάτων και η βραχομάζα είναι ιδιαίτερα καταπονημένη με έντονο κερματισμό, πολλά συστήματα ασυνεχειών αλλά συχνά και με σημαντική αποσάθρωση στα χείλη των ασυνεχειών. Είναι σαφές ότι σε όλες αυτές τις περιοχές η διέλευση ενέχει σχετικά αυξημένους κινδύνους. Το “ξεσκάρωμα”, δηλαδή η καθαίρεση βραχωδών τεμαχών που παρουσιάζουν αυξημένη πιθανότητα πτώσης, είναι ένα πρώτο μέτρο προς τη σωστή κατεύθυνση, αρκεί βεβαίως να γίνεται από εξειδικευμένο συνεργείο και με τρόπους που δεν θα προκαλούν πρόσθετη χαλάρωση άλλων βραχωδών τεμαχών.

Εκτιμάται επίσης ότι η υλοποίηση των ήδη προβλεπομένων (εξ’ όσων γνωρίζουμε) μέτρων με δικτυώματα αναχαίτισης και μάλιστα με ενίσχυση αυτών των μέτρων -τόσο ως προς την έκταση και τη θέση τους όσο και ως προς την ικανότητά θα συμβάλει στη μείωση του κινδύνου.

Τα ίδια μέτρα θα πρέπει να εφαρμοστούν κατά προτεραιότητα, ενισχυμένα ειδικά στην περιοχή της αστοχίας, όπου η συγκεκριμένη κατάπτωση έχει δημιουργήσει συνθήκες περαιτέρω διατάραξης του βράχου. Η επιτροπή εκτιμά ότι τα μέτρα αυτά είναι δυνατόν να υλοποιηθούν σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα.

6. Τονίζεται ότι αυτά τα μέτρα δεν θα μπορούσαν να συγκρατήσουν το συγκεκριμένο ογκόλιθο, λαμβανομένης μάλιστα υπόψη της ορμής του, λόγω ύψους εκκίνησης. Εδώ επισημαίνεται ότι τα μέτρα αυτά αλλά ενδεχομένως και άλλα που θα μπορούσαν να προταθούν (π.χ. ηλώσεις, αγκυρώσεις, τοιχία, πλέγματα συγκράτησης κλπ) μειώνουν τους κινδύνους αλλά δεν μπορούν να τους εξαλείψουν.

7. Μέχρις ότου ολοκληρωθεί η κατασκευή των σηράγγων του ΠΑΘΕ, που παρακάμπτουν την κοιλάδα των Τεμπών η όποια διέλευση θα εμπεριέχει πάντα διακινδύνευση, αλλά πάντως, εφόσον ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα προστασίας θα είναι μικρότερη από τη σημερινή.

8. Εκτιμάται ότι αξίζει να εξεταστεί η πρόταση μέλους της Επιτροπής για χρήση της όδευσης του παλαιού σιδηροδρομικού δικτύου με ταχεία εκτέλεση περιορισμένων έργων. Μια τέτοια προσωρινή λύση θα μπορούσε να προσφέρει στην κίνηση μία λωρίδα εκτός περιοχής καταπτώσεων και σύντομη σύνδεση με τον ΠΑΘΕ (παράκαμψη της τάξεως των 4-5χλμ) και τεχνικά μπορεί να υλοποιηθεί εντός μηνός.

9. Μετά την ολοκλήρωση των σηράγγων η υπερτοπική κίνηση των οχημάτων δεν θα αντιμετωπίζει πρόβλημα. Η τοπική- τουριστική κίνηση μέσα στην κοιλάδα θα εξακολουθεί να παρουσιάζει -μειωμένους ασφαλώς- κινδύνους. Πρέπει να εξεταστεί από την πολιτεία αν μπορεί να συνδυαστεί η αύξηση της ασφάλειας με τη διατήρηση του φυσικού κάλλους της περιοχής μέσω της κατασκευής πρόσθετων μόνιμων προστατευτικών έργων όπως π.χ. κεκλιμένων, ιδιαίτερα ισχυρών στεγάστρων.

10. Προτείνεται η δημιουργία “Φακέλλου” στο ΤΕΕ όπου θα συγκεντρωθούν όλα τα κατά καιρούς στοιχεία όπως παλαιότερες ή νεώτερες μελέτες, στοιχεία βροχομετρικά, στοιχεία δονήσεων και σεισμικά. Με τη συγκέντρωση και μελέτη αυτών των στοιχείων θα είναι δυνατόν να γίνουν καλλίτερες εκτιμήσεις, αυτός ο Φάκελλος θα αποτελέσει χρήσιμο υλικό.

Τέλος, θεωρείται σκόπιμο να προταθεί στο Υπ. ΥΠΜΕΔΙ να αναθέσει με τη διαδικασία του κατεπείγοντος μελέτη εξέτασης και βελτίωσης νέων ή των υπαρχουσών εναλλακτικών διαδρομών».