ΣΤΗΝ 13η Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή στο Μπαλί σημειώθηκε σχετική πρόοδος. Συνήθως δεν υπάρχουν θεαματικά αποτελέσματα. Όλα κινούνται βήμα προς βήμα. Το κύριο όμως πρόβλημα παραμένει η κουλτούρα της κατανάλωσης από τη μια και η φτώχεια στον αντίποδα.
Ο «οδικός χάρτης» που εγκρίθηκε στο Μπαλί το Δεκέμβριο προβλέπει ότι θα πραγματοποιηθούν διαπραγματεύσεις, με ενδιάμεσο «σταθμό» το Δεκέμβριο του 2008 στο Poznan της Πολωνίας, με τη Διάσκεψη Κλιματικής COP-14 (στο Μπαλί ήταν η 13η), οπότε θα γίνει αποτίμηση της μέχρι τότε πορείας.
Υπενθυμίζεται ότι στις αρχές του 2009 θα έχουμε νέα κυβέρνηση στις Ην. Πολιτείες, πράγμα όχι άσχετο με τη λήψη οριστικών αποφάσεων για την περίοδο μετά το 2012, που θα έχει λήξει η ισχύς του Πρωτοκόλλου Κιότο. Σχετικά με την πολιτική των ΗΠΑ επί του θέματος είναι αφενός το γεγονός ότι ένας αριθμός Πολιτειών, μεταξύ των οποίων και η Καλιφόρνια με Ρεπουμπλικάνο κυβερνήτη, λαμβάνουν μέτρα σύμφωνα με το Κιότο, παρά την πολιτική της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης και ότι τα ομοσπονδιακά Δικαστήρια πιέζουν τον Λευκό Οίκο και το Κογκρέσο να λάβουν μέτρα για τα αέρια του θερμοκηπίου και αν δεν το κάνουν να εξηγήσουν γιατί.
Ηδη υπάρχουν τρεις αποφάσεις ομοσπονδιακών δικαστηρίων εντός επτά μηνών που ζητούν να ληφθούν υπόψη οι κλιματικές αλλαγές, όταν τίθενται κανόνες για βιομηχανίες που ρυπαίνουν (International Herald/ Tribune, 20 Νοεμβρίου 2007). Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ τον Απρίλιο 2007 απέρριψε την άποψη της κυβέρνησης ότι δεν είχε αρμοδιότητα να ρυθμίσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα αυτοκίνητα.
Και ενώ έχουν συμβεί αυτά, στις Ην. Πολιτείες, η στάση της αντιπροσωπείας τους στο Μπαλί ανάγκασε τον εκπρόσωπο της Παπούας Νέας Γουϊνέας, Kevin Conrad να απευθυνθεί στην αμερικανική αντιπροσωπεία, όταν διαπιστώθηκε το αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων, λέγοντας: «Αναζητούμε την ηγετική σας θέση. Επιδιώκουμε να ηγηθείτε… Εάν δεν μπορείτε να δώσετε ό,τι ζητούμε, παρακαλούμε αποσυρθείτε» (Financial Times, 17.12.2007).
Ετσι οι Ην. Πολιτείες αναγκάστηκαν να προσχωρήσουν στο consensus της τελευταίας ημέρας νωρίς το πρωί της 15ης Δεκεμβρίου (η Διάσκεψη κανονικά έληξε στις 14). Αυτό σημειωτέον συνέβη από μία χώρα που δεν έχει επικυρώσει το Πρωτόκολλο του Κιότο.
Από τη στιγμή που επήλθε συμφωνία, έστω και χωρίς συγκεκριμένα μέτρα, στο χρονικό αυτό σημείο, ίσως να μην είναι τόσο σημαντικό όπως υποστηρίζουν οι μη κυβερνητικοί οργανισμοί ή ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ ότι «το αποτέλεσμα ήταν φτωχό».
Στην Κοπεγχάγη το 2009 θα οριστικοποιηθούν κατά την 15η Σύνοδο της Διασκέψεως την Κλιματική Αλλαγή (μια πορεία διαπραγματεύσεων που επικυρώθηκε στο Ρίο το 1992 και ξεκίνησε ως Σύμβαση το 1995 στη Βόννη). Τότε θα έχουν, ελπίζεται, συμφωνηθεί συγκεκριμένα μέτρα για τη μείωση των επιπτώσεων του φαινομένου του θερμοκηπίου. Το 2012 θα πρέπει να έχει επικυρωθεί από τα Συμβαλλόμενα μέρη οποιαδήποτε νέα Συμφωνία του 2009.
Είναι γνωστό ότι η Διακυβερνητική Επιτροπή (Επιστημόνων) για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) μοιράσθηκε με τον Πρώην Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Αλ Γκορ, το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 2007. Οι επιστήμονες του IPCC με την έκθεσή τους το Μάιο του 2007 κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις επιπτώσεις από τις κλιματικές αλλαγές. Επιπτώσεις που θίγουν πλέον και την ανθρώπινη ασφάλεια.
Ηδη το 1990, ο καθηγητής Arthur Westing επεσήμανε ότι η ατμόσφαιρα ως κοινή κληρονομιά της ανθρωπότητας άπτεται της ανθρώπινης ασφάλειας με άλλα λόγια, της επιβίωσης.
Το 2002 η έκθεση Value at Risk: (limate change and the Future of Governance) που παρουσίασε τη CERES (μη κυβερνητική οργάνωση ομίλων επενδυτών και περιβαλλοντολόγων από 70 εταιρείες επεσήμανε ότι τυχόν αποτυχία να αντεπεξέλθουμε στους κινδύνους (risks) που παρουσιάζονται από την κλιματική αλλαγή θα σημαίνει απώλεια χιλιάδων δισ. δολαρίων για τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές.
Οι σημερινές εξελίξεις επιβεβαιώνουν ότι το κλίμα κινείται εναντίον της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, γιατί οι χώρες εξαιτίας των κλιματικών αλλαγών, δεν μπορούν πλέον να κινούνται με βάση τους νόμους αγοράς. Πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το περιβάλλον.
Στο Μπαλί η κυρία Μονίκ Μπορμπί (Γαλλία) επί κεφαλής του Παγκόσμιου Ταμείου για το Περιβάλλον (GEF) σε συνέντευξή της στη Liberation επισημαίνει τους κινδύνους:
«Οι επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών μπορεί να είναι εξίσου μεγάλες με εκείνες που είχαν προκαλέσει οι Παγκόσμιοι Πόλεμοι και η οικονομική ύφεση κατά τον 20ο αιώνα».
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jose Mannuel Barroso, σε συνέντευξή του στο Euroactive, τόνισε ότι: «Δεν περιμένουμε από τις αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Κίνα, ταυτόσημες δεσμεύσεις με τις αναπτυγμένες. Οπωσδήποτε η σημαντική οικονομική ανάπτυξη στην Κίνα φέρνει τους ηγέτες της ενώπιον νέων ευθυνών». Ο Barroso, ουσιαστικά υπενθύμισε τη Σύμβαση για την Κλιματική Μεταβολή όπου αναφέρονται «κοινές αλλά διαφοροποιημένες ευθύνες για όλα τα κράτη».
Κατά την εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Μπαλί, παράλληλα με τη Διάσκεψη και που αφορούσε Καινοτόμο Χρηματοδότηση για Καθαρή Ενέργεια (σημ. «καθαρή, υπονοείται η φιλική στο περιβάλλον) ο Επίτροπος της Ευρ. Ενωσης για το Περιβάλλον Σταύρος Δήμας επεσήμανε ότι με τη σύσταση του GEEREF (Ταμείου για Παγκόσμια Ενεργειακή Απόδοση και Ανανεώσιμη Ενέργεια), δηλ. ενός Παγκόσμιου Ταμείου, ανοικτού προς κάθε κατεύθυνση, επιβεβαιώνει τη δέσμευση της Ευρ. Επιτροπής και άλλων δημόσιων επενδυτών να επιταχύνουν τη μεταφορά, ανάπτυξη και επέκταση εφαρμογής της φιλικής στο περιβάλλον τεχνολογίας. Κατ' αυτόν τον τρόπο θα βοηθήσουμε να φθάσουν καθαρές και ασφαλείς ενεργειακές πηγές στους λαούς των φτωχότερων περιοχών της Γης».
Είναι βέβαιον ότι προς το παρόν δεν επέτυχαν οι στόχοι της Ευρ. Ενωσης για συγκεκριμένες παγκόσμιες δεσμεύσεις. Όμως εφησυχασμός δεν επιτρέπεται ιδίως για χώρες όπως η Ελλάδα που έχουν ξεπεράσει τα όρια που της παραχώρησε η Ευρ. Ενωση ως προς τις εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αν υποθέσουμε ότι η σύσταση υπουργείου Περιβάλλοντος μπορεί να περιμένει για λίγο, τα μέτρα δεν μπορούν να περιμένουν.
Στον ογκώδη τόμο Climate Action που μόλις κυκλοφόρησε, ο μοναδικός Ελληνας που συμμετέχει σ' αυτόν είναι ο γεν. γραμματέας του Internation Maritime Organisation Ευθύμιος Μητρόπουλος (του οποίου η θητεία ανανεώθηκε για μία τετραετία) και ο οποίος σημειώνει, μεταξύ άλλων ότι: «Η μπάλα είναι σαφές ότι ευρίσκεται στην πλευρά των πολιτικών, τόσο των αναπτυγμένων όσο και των αναπτυσσόμενων χωρών στις καθιερωμένες και τις αναδυόμενες οικονομίες. Με δράση στο ναυτιλιακό τομέα τώρα, θα ανταποκριθούν θετικά αυτά στις ευχές της Κορυφής της Χιλιετίας 2000 και της Συνάντησης Κορυφής του 2005 και θα εργασθούν προς περιβαλλοντική αειφορία, στην οποία η παγκόσμια κοινότητα έχει θέσει σωστά τόσες ελπίδες».
Συμπερασματικά, στην 13η Διάσκεψη των Συμβαλλομένων Μερών των Συνθηκών για την Κλιματική Αλλαγή στο Μπαλί σημειώθηκε σχετική πρόοδος. Συνήθως δεν υπάρχουν θεαματικά αποτελέσματα. Όλα κινούνται βήμα προς βήμα. Αναμφισβήτητα η οκταετία της Προεδρίας Μπους επιβράδυνε τη λήψη μέτρων που θα διευκόλυναν νωρίτερα προοπτικές για αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή. Το κύριο όμως πρόβλημα παραμένει η κουλτούρα της κατανάλωσης και επίσης η φτώχεια στον αντίποδα. Τι οφείλουμε να κάνουμε όλοι; Εκείνο που επεσήμανε ο Albert Camy: Αν δεν μπορούμε ν' αλλάξουμε τον κόσμο, ας σταματήσουμε τη φθορά του.
ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΚΙΝΑΣ, Ph.D , τέως Πρεσβευτής, είναι εμπειρογνώμονας για το περιβάλλον