ΤΟ ΕΡΧΟΜΕΝΟ καλοκαίρι οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Πεκίνο δεν θα είναι λιγότεροι πολιτικοποιημένοι, όμως το ερώτημα είναι: «άραγε θα θυμίσουν κάτι από Βερολίνο ή από Σεούλ»; Θα σημάνουν την αποθέωση ενός αυταρχικού καθεστώτος ή την αρχή της κατάλυσής του»;
Από την εποχή της αναγέννησής τους από το βαρόνο Pierre de Coubertin οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν πάντα πολιτικοποιημένοι. Οι πρώτοι διοργανώθηκαν το 1896 στην Αθήνα με στόχο να ενοχλήσουν τους Οθωμανούς που κατείχαν τότε τμήμα της Βόρειας Ελλάδας. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου το 1936 εορτάσθηκε ο θρίαμβος της ναζιστικής ιδεολογίας. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Σεούλ το 1988 άνοιξαν τη θύρα τoυ εκδημοκρατισμού της Νότιας Κορέας.
Αρκετοί αισιόδοξοι παρατηρητές της Κίνας, επηρεασμένοι συχνά από τις στενές τους σχέσεις με το κομμουνιστικό καθεστώς, στοιχηματίζουν σε μια ήπια μετάβαση από το δεσποτισμό προς μια ανοικτή κοινωνία. Ομως, πρόσφατα γεγονότα δεν συνηγορούν υπέρ μιας τέτοιας καλοπροαίρετης ερμηνείας. Από την αρχή του 2008, η καταπίεση των υποστηρικτών των ανθρώπινων δικαιωμάτων, δικηγόρων και bloggers υπήρξε εντονότερη από κάθε άλλη φορά.
Αγνωστος είναι ο ακριβής αριθμός των δημοκρατικών αντιφρονούντων, που έχουν φυλακισθεί ή έχουν υποστεί χειρότερη μεταχείριση. Δεν υπάρχει τρόπος καταγραφής αγνοούμενων θυμάτων, ούτε γνωστοποίηση των λόγων για τους οποίους καταδικάσθηκαν σε θάνατο και εκτελέσθηκαν. Δεν γνωρίζουμε τον αριθμό εκείνων που έχουν σταλεί, δίχως δίκη, σε κέντρα «επιμόρφωσης». Ελλείψει αξιόπιστων στατιστικών δεδομένων, ας επικεντρωθούμε σε δύο «χαρακτηριστικά πρόσωπα» του κινήματος προάσπισης ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Κίνα: τον Hu Jia και τον Chen Guangcheng.
Στις 27 Δεκεμβρίου 2007, είκοσι ένοπλοι αστυνομικοί έκαναν χρήση ακραίας βίας για να συλλάβουν τον Hu Jia μπροστά στη γυναίκα του και στο ηλικίας δύο μηνών μωρό του, ενεργώντας σαν να είχε τη δυνατότητα να προβάλει ουσιαστική αντίσταση. Ομως ο Hu Jia είναι ένας άνδρας 34 ετών με προβλήματα υγείας, που πάσχει από σοβαρή πάθηση του ύπατος. Επιπλέον, είναι ένθερμος υποστηρικτής της αποκήρυξης της βίας, θαυμαστής του Δαλάι Λάμα, οπαδός του Μαχάτμα Γκάντι και πιστός Βουδιστής.
Αραγε για ποιό λόγο το παντοδύναμο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας ξεδίπλωσε όλη την ισχύ του για να απαγάγει - είναι η καλύτερη λέξη για να περιγράψει τη συγκεκριμένη εικόνα- έναν τόσο αδύναμο αντίπαλο; Το Κόμμα τον κατηγορεί για «ανατρεπτικές ενέργειες», όμως αυτός δεν παραβίασε κανένα νόμο, δεν ηγήθηκε ενός αντεπαναστατικού στρατού, ούτε βρισκόταν σε φάση ανατροπής του κομματικού καθεστώτος.
Οι πολιτικές ενέργειες του Hu Jia είναι πολύ πιο μετριοπαθείς από τις παραπάνω. Το 2000 εγκατέλειψε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, όταν έμαθε ότι χιλιάδες χωρικοί της επαρχίας Henan πέθαιναν από ΑIDS, αφού είχαν πουλήσει το αίμα τους σε τοπικούς εμπόρους. Από την αρχή της επιδημίας η κύρια δραστηριότητα του Hu Jia ήταν η διανομή ιατρικού υλικού και η ηθική συμπαράσταση στα πληγέντα χωριά της επαρχίας Henan.
Το φιλανθρωπικό έργο του Hu Jia δεν διευκολύνθηκε από τις τοπικές αρχές, οι οποίες έφεραν μερίδιο της ευθύνης στην εξάπλωση της επιδημίας. Εξαιτίας της απαγόρευσης λειτουργίας μη κυβερνητικών οργανώσεων στην Κίνα, ο Hu Jia έπρεπε να δράσει μόνος του. Εάν προσπαθούσε να συστήσει οποιοδήποτε μοντέλο οργάνωσης για να υποστηρίξει το φιλανθρωπικό του έργο, θα παραβίαζε το νόμο.
Ομως, η τραγωδία των θυμάτων της Henan «άνοιξε τα μάτια» του Hu Jia βοηθώντας τον να συνειδητοποιήσει ότι αυτή προκλήθηκε εξαιτίας της απουσίας ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Κίνα. Ετσι δημιούργησε ένα διαδικτυακό τόπο, που χρησίμευσε ως ηλεκτρονικός χώρος ανταλλαγής απόψεων μεταξύ Κινέζων πανεπιστημιακών που μοιράζονταν τον ίδιο προβληματισμό με αυτόν. Στο συγκεκριμένο διαδικτυακό τόπο, που σήμερα έχει κλείσει, έγινε αναφορά στην τύχη του Chen Guangcheng.
Ο Chen, τυφλός αγρότης και αυτοδίδακτος δικηγόρος, διαμαρτυρήθηκε το 2005 κατά της απαγωγής 3.000 περίπου γυναικών από τη γενέτειρα του Linyi. Οι γυναίκες είχαν στειρωθεί διά της βίας ή υποχρεώθηκαν σε εκτρώσεις με σκοπό τον περιορισμό της αύξησης του πληθυσμού σε αυτή την περιφέρεια. Επειδή η συγκεκριμένη βίαιη πράξη παραβίαζε τον κινεζικό νόμο, ο Chen μήνυσε την κεντρική κυβέρνηση - τη μόνη νόμιμη ενέργεια διαμαρτυρίας που αναγνωρίζεται στην Κίνα. Κατά την άφιξή του στο Πεκίνο για να υποβάλει τη μήνυσή του, συνοδευόμενος από μικρή ομάδα δικηγόρων, συνελήφθη από τις αρχές με την κατηγορία της παρακώλυσης της συγκοινωνίας στους κατάμεστους δρόμους της πρωτεύουσας και καταδικάσθηκε σε τετραετή φυλάκιση.
Ποιος είναι ο λόγος για τον οποίο παρόμοιες μετριοπαθείς αντιδράσεις, βαθιά ριζωμένες στην ηθική παράδοση της Κίνας, προκαλούν τόσο βίαιες κατασταλτικές ενέργειες; Τόσο ο Hu όσο και ο Chen σεβάσθηκαν στο έπακρο το νόμο. Δεν κάλεσαν το λαό σε εξέγερση. Βεβαίως απευθύνθηκαν σε ξένους δημοσιογράφους για να γνωστοποιήσουν τις ενέργειές τους. Ωστόσο η επαφή με τον Τύπο δεν συνιστά παράνομη πράξη.
Ομως το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι στοιχειωμένο από το Σοβιετικό προηγούμενο. Σε κανέναν Κινέζο Σολζενίτσιν ή Ζαχάρωφ δεν θα επιτραπεί να κηλιδώσει την «επιτυχία» του Κόμματος. Ο εγκλεισμός του Hu Jia και του Chen Guangcheng στέλνει ξεκάθαρα το μήνυμα ότι, ουδεμία διαδικασία εκδημοκρατισμού δεν θα αρχίσει στην Κίνα, μη ρυθμιζόμενη από τον κομματικό έλεγχο.
Οταν οι Κινέζοι ηγέτες στις επίσημες διακηρύξεις τους αναφέρονται στη δημοκρατία, εννοούν «την οργανωμένη» δημοκρατία, καθοδηγούμενη από την κορυφή προς τη βάση. Οποιαδήποτε απόπειρα εκδημοκρατισμού από κάτω προς τα άνω, θα συντριβεί στη γέννησή της.
Η Κίνα σαφώς και δεν βρίσκεται καθοδόν προς μια Δυτικού τύπου δημοκρατία και η οικονομική ανάπτυξη δεν αποτελεί προπομπό μιας ανοικτής κοινωνίας, από τη στιγμή που το Κόμμα δεν θα είναι σε θέση να την ελέγξει. Μόνη φιλοδοξία του καθεστώτος είναι η δημιουργία του ακόλουθου εναλλακτικού μοντέλου δημοκρατίας, έναντι του Δυτικού μοντέλου: ενός πεφωτισμένου δεσποτισμού υπό τη καθοδήγηση ενός αξιοκρατικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Στόχος των Ολυμπιακών Αγώνων είναι η προβολή αυτού του εναλλακτικού μοντέλου.
Πόσο νόμιμο είναι το συγκεκριμένο μοντέλο; Τα 60 εκατομμύρια μέλη του Κόμματος, στην πλειονότητά τους άνδρες και κάτοικοι των μεγάλων αστικών κέντρων, πιθανόν να το εγκρίνουν, όπως και τα 200 εκατομμύρια Κινέζοι που μοιράζονται τα κέρδη της ταχείας οικονομικής ανάπτυξης. Ομως, τι σκέπτονται για αυτό το μοντέλο πεφωτισμένου δεσποτισμού ένα δισ. άνθρωποι, οι οποίοι διαβιούν υπό συνθήκες έσχατης ένδειας (περί τα 300 εκατομμύρια ζουν ημερησίως με λιγότερο από ένα δολάριο), στερημένοι από κάθε δημοκρατικό δικαίωμα; Ουδείς είναι σε θέση να απαντήσει, επειδή δεν επιτρέπεται να εκφράσουν τη γνώμη τους.
Ισως ο Hu Jia και ο Chen Guangcheng να αντιπροσωπεύουν αυτό το σιωπηλό δισεκατομμύριο, πολύ περισσότερο από το Κόμμα. Ισως αυτή είναι η εξήγηση της βίαιης μεταχείρισής τους από το Κόμμα. Επίσης, αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο κάθε σοβαρός παράγοντας των φετινών Ολυμπιακών Αγώνων θα πρέπει να απαιτήσει την άμεση απελευθέρωσή τους.
GUY SORMAN*
(*) Ο Guy Sorman είναι Γάλλος φιλόσοφος, οικονομολόγος και συγγραφέας πολλών βιβλίων. Το βιβλίο του για την Κίνα με τίτλο «Εmpire of Lies» θα κυκλοφορήσει εντός του έτους.
Copyright:Project Syndicate/Institute for Human Sciences, 2008.