«Ο Γκερτ Βίλντερς (στη φωτογραφία) δεν είναι ασφαλώς ένας καλλιτέχνης, αλλά ούτε κι ένας καλός πολιτικός. Είναι απλώς ένας προβοκάτορας που επιζητεί τη σύγκρουση και θέλει να προκαλέσει την πιο εξτρεμιστική πλευρά των ισλαμιστών».
Αυτή είναι η άποψη του ολλανδού διανοούμενου Ιαν Μπουρούμα, καθηγητή στο Bard College της Νέας Υόρκης. Και επιβεβαιώνει ότι η Ολλανδία βρίσκεται σε επιφυλακή, ενόψει της προβολής μιας αντι-ισλαμικής ταινίας που έχει γυρίσει ο εθνικιστής βουλευτής Γκερτ Βίλντερς. «Δεν έχουμε συγκεκριμένες ενδείξεις για επικείμενες επιθέσεις, αλλά η αυξημένη απειλή της διεθνούς τρομοκρατίας μάς αναγκάζει να βρισκόμαστε σε επιφυλακή», αναφέρεται σε ανακοίνωση του ολλανδικού Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Η Ολλανδία δεν έχει ακόμη ξεπεράσει το τραύμα από τη δολοφονία του σκηνοθέτη Τέο Βαν Γκογκ, που στην ταινία του «Υποταγή» έδειχνε τους εξευτελισμούς που υφίστανται οι γυναίκες στον ισλαμικό κόσμο. Γι'αυτήν ακριβώς την πολιτική και κοινωνική μεταμόρφωση της Ολλανδίας μιλά ο Μπουρούμα στο βιβλίο του «Δολοφονία στο Αμστερνταμ», όπου τονίζει ότι η δολοφονία του Βαν Γκορκ αποτελεί σημείο καμπής για τη χώρα του. «Δεν πρέπει όμως να χρωματίζουμε με τόσο δραματικό τρόπο την πρωτοβουλία του Βίλντερς», λέει σε συνέντευξή του στη La Repubblica. «Το καλύτερο θα ήταν να την αγνοήσουμε».
Ο ολλανδός συγγραφέας θεωρεί λάθος οποιαδήποτε προσπάθεια της κυβέρνησης να παρεμποδιστεί η προβολή της ταινίας. «Αν αρχίσουν οι εξαιρέσεις στην ελευθερία της έκφρασης, θα γίνουμε όμηροι της κάθε βίαιης ομάδας, είτε είναι θρησκευτική είτε όχι. Μόνο ένας δικαστής θα μπορούσε να απαγορεύσει την προβολή, με το επιχείρημα της υπόθαλψης του μίσους και της βίας. Με τις υπερβολικές της αντιδράσεις, η κυβέρνηση διόγκωσε το πρόβλημα και έκανε διαφήμιση στην ταινία και τον δημιουργό της. Το αποτέλεσμα είναι όλος ο κόσμος να γνωρίζει σήμερα τον Βίλντερς και το μικρό του κόμμα. Ο άνθρωπος αυτός είναι ένας δημαγωγός, που τα βάζει με τις πολιτικές και πολιτιστικές ελίτ, με τους διανοούμενους, με τους γραφειοκράτες των Βρυξελλών και με τη βασίλισσα».
Σύμφωνα με τον Μπουρούμα, η ταινία αυτή δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια έκφραση των πεποιθήσεων του δημιουργού της: ότι ο μουσουλμανικός κόσμος είναι μισαλλόδοξος και βίαιος και ότι συνιστά απειλή για τον δυτικό πολιτισμό. «Υπάρχει βέβαια κάποια αλήθεια σε αυτό, στον ισλαμικό πολιτισμό υπάρχει μια εξτρεμιστική πλευρά. Ο Βίλντερς επιδιώκει συνειδητά να προκαλέσει αυτή την πλευρά. Από την άλλη πλευρά, δεν μπορούμε να επιτρέψουμε σε άλλες χώρες, όπως το Πακιστάν ή το Ιράν, να αποφασίζουν τι θα βλέπουμε και τι θα διαβάζουμε στη Δύση. Η απαγόρευση μιας ταινίας ή ενός βιβλίου δεν λύνει το πρόβλημα».
Υπέρ της προβολής της ταινίας τάχθηκε και ο δανός σκιτσογράφος Κουρτ Βέστεργκαρντ, που τα σκίτσα του για τον Μωάμεθ είχαν προκαλέσει βίαιες αντιδράσεις το 2006. «Κανείς πολιτικός δεν μπορεί να απαγορεύσει αυτή την ταινία», είπε στην εφημερίδα Volkskrant ο Βέστεργκαρντ, που κρύβεται σε διάφορα μέρη και παραδέχεται ότι θα χρειαστεί αστυνομική προστασία για το υπόλοιπο της ζωής του. «Αυτό θα συνιστούσε πολιτική αυτοκτονία. Ο Βίλντερς πρέπει να δείξει την ταινία του. Στη Δανία ασκούμε κριτική στους πάντες: στη βασίλισσα, στους πολιτικούς, στη θρησκεία. Η πρόκληση συζητήσεων είναι η δουλειά της εφημερίδας, όπως και του σκιτσογράφου. Οι Μουσουλμάνοι πρέπει να το καταλάβουν».Κανείς δεν έχει δει την ταινία του Βίλντερς, εκτός από τον δημιουργό του και τους συνεργάτες του. Ο βουλευτής έχει εκφράσει την απογοήτευσή του που κανένα ολλανδικό κανάλι δεν δέχθηκε να την προβάλει και έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα την προβάλει ο ίδιος στην αίθουσα Τύπου του ολλανδικού κοινοβουλίου, στις 28 Μαρτίου. Στη συνέχεια, θα την παρουσιάσει σε ειδική ιστοσελίδα.
Με το «δίλημμα Βίλντερς» ασχολήθηκε την περασμένη εβδομάδα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που τάχθηκε υπέρ της προβολής της ταινίας στο όνομα της ελευθερίας της έκφρασης. «Ο Βίλντερς μπορεί να λέει και να δείχνει ό,τι θέλει, αναλαμβάνοντας ταυτόχρονα τις ατομικές του ευθύνες», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Φράνκο Φρατίνι. Αλλά ο ιταλός υπουργός Εξωτερικών Μάσιμο Ντ'Αλέμα πήρε τις αποστάσεις του. «Δεν είναι ποτέ ευχάριστο να προσβάλλονται τα θρησκευτικά συναισθήματα των άλλων. Και είναι ακόμα λιγότερο ευχάριστο σε μια λεπτή στιγμή όπως η σημερινή».
Το πρόβλημα απασχολεί και το ΝΑΤΟ, αφού οι 43.000 στρατιώτες του στο Αφγανιστάν θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχο των ισλαμιστών. Δεν αποκλείεται, έτσι, το θέμα να συζητηθεί στη σύνοδο της 2ας Απριλίου, στο Βουκουρέστι.
Πηγές: La Repubblica, Corriere della Sera