Συζητείται σήμερα στην Ολομέλεια της Βουλής και ψηφίζεται το απόγευμα,
το νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για τη Διοικητική Δίκη
Όπως σημείωσε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Σωτήρης Χατζηγάκης, το ν/σ είναι άμεσης εφαρμογής. Είναι δηλαδή ένα νομοσχέδιο πολύ καλά επεξεργασμένο, με πληρότητα και αρτιότητα και έτσι για την υλοποίησή του δεν χρειάζονται παρά ελάχιστες κανονιστικές πράξεις (Προεδρικά διατάγματα, διυπουργικές αποφάσεις κλπ.)
Δεύτερον, όπως είπε ο υπουργός, είναι ένα νομοσχέδιο συναινετικό, καθώς το κείμενο προήλθε από πολύμηνο διάλογο, αλλά και στενή συνεργασία με όλους τους αρμόδιους φορείς που αφορούν οι διατάξεις του. Πρόκειται δηλαδή -σημείωσε- για ένα νομοσχέδιο, που είναι αποτέλεσμα ενός γόνιμου και αποτελεσματικού διαλόγου με φορείς και συλλόγους δικαστικούς, δικηγορικούς, διοικητικούς και κοινωνικούς.
Σύμφωνα με τον κ. Χατζηγάκη, το νομοσχέδιο διευκολύνει σχεδόν όλους τους παράγοντες της διοικητικής δίκης, με έμφαση στην επιτάχυνση των ρυθμών απονομής της διοικητικής δίκης. Έμφαση επίσης δίδεται στην επίλυση λειτουργικών προβλημάτων και στην αναβάθμιση των κτηριακών υποδομών της Δικαιοσύνης.
Τέλος, πρόκειται για ένα νομοσχέδιο εξόχως φιλολαϊκό και κοινωνικό, επεσήμανε ο υπουργός, γιατί -όπως είπε- βελτιώνει ιδιαίτερα και σημαντικά τη σχέση του πολίτη με τη Δικαιοσύνη, με σειρά νέων αντιγραφειοκρατικών και λειτουργικών ρυθμίσεων, μέσα σε ένα κλίμα αναβάθμισης και ενίσχυσης της Δικαιοσύνης.
Όπως παρατήρτησε ο κ. Χατζηγάκης, η καθυστέρηση στην απονομή της Δικαιοσύνης οφείλεται συχνά σε λόγους, πέραν των αρμοδιοτήτων του υπουργείου, όπως είναι το επίπεδο της δημόσιας διοίκησης, η πολυνομία και η γραφειοκρατία, οι αντιφατικές πολλές φορές νομοθετικές διατάξεις, ο υπερπληθωρισμός δικηγόρων και το χαμηλό κόστος πρόσβασης στη Δικαιοσύνη.
Ειδικά στο χώρο της Διοικητικής Δικαιοσύνης, σημείωσε, το πρόβλημα εμφανίζεται οξύτερο, με την καθυστέρηση στην απονομή της -σε πολλές περιπτώσεις- να αγγίζει τα όρια της αρνησιδικίας.
«Στα διοικητικά κατ' αρχάς πρωτοδικεία», τόνισε ο κ. Χατζηγάκης, «το πρόβλημα είναι οξύτερο. Γιατί η διαφορά του αριθμού των εισαγομένων κατ' έτος υποθέσεων και αυτών που περαιώνονται ανέρχεται σε περίπου 30.000 υποθέσεις. Οι υποθέσεις μάλιστα αυτές καλούνται να επιλυθούν από τους πεντακόσιους περίπου προέδρους πρωτοδικών και πρωτοδίκες. Αποτέλεσμα λοιπόν του ετησίου αυτού "ελλείμματος" είναι η διαρκής επισώρευση ανεκδίκαστων υποθέσεων. Οι υποθέσεις αυτές στα τέλη του 2003 έφθαναν στις 230.000 χιλιάδες. Στα τέλη του 2006 ξεπέρασαν τις 300.000 χιλιάδες. Και τέλος, το 2007 τις 350.000 χιλιάδες».
Θεμελιώδης στόχος, αλλά και πρωταρχικό καθήκον μας είναι να επιταχυνθούν αποτελεσματικά οι διαδικασίες απονομής της Δικαιοσύνης, υπογράμμισε ο υπουργός.
Ακολουθούν οι κύριοι άξονες του νομοσχεδίου:
Α) Πρώτος άξονας είναι η επιδίωξη ΝΑ ΜΕΙΩΘΕΙ Ο ΑΡΙΘΜΟΣ μείωσης ΤΩΝ ΔΙΚΩΝ
Τα μέτρα που προβλέπονται για τον στόχο αυτό είναι τα εξής:
Πρώτο μέτρο: η αύξηση του ορίου εκκλητού των εφέσεων. Δεν επιτρέπεται δηλαδή πλέον έφεση για υποθέσεις κάτω των 5.000 ευρώ. Το όριο αυτό σήμερα είναι στις 200.000 δραχμές ή 585 ευρώ,
Δεύτερο μέτρο: η καθιέρωση του θεσμού της καλούμενης «πρότυπης δίκης», κατ' αντιστοιχίαν με τη Γερμανική Διοικητική Δικονομία. Έτσι, μεγάλος αριθμός ομοίων υποθέσεων θα επιλύονται ταχύτατα.
Εάν λοιπόν εκκρεμούν στα διοικητικά πρωτοδικεία ή εφετεία εκατοντάδες ή και χιλιάδες όμοιες υποθέσεις (φαινόμενο αρκετά σύνηθες), ο Γενικός Επίτροπος της Επικρατείας θα έχει το δικαίωμα να ζητήσει την κατά προτεραιότητα εκδίκαση μίας από όλες τις υποθέσεις.
Η υπόθεση αυτή θα μπορεί να αχθεί συντομότατα στο Συμβούλιο της Επικρατείας για να λυθεί αμετακλήτως το νομικό ζήτημα. Κατ' αυτό τον τρόπο απαλλάσσονται τα πρωτοβάθμια δικαστήρια από σημαντικό φόρτο υποθέσεων. Γιατί το νομικό ζήτημα, που τα απασχολεί, έχει επιλυθεί από το ανώτερό τους δικαστήριο. Παράλληλα, περιορίζεται και ο κίνδυνος εκδόσεως αντιφατικών αποφάσεων.
Τρίτο μέτρο: Ο περιορισμός των αναβολών. Μόνο μία φορά θα επιτρέπεται στους διαδίκους η αίτηση για αναβολή της υποθέσεως. Δημιουργούνται μάλιστα και αντικίνητρα για τις αναβολές. Προβλέπεται δηλαδή η δυνατότητα να επιδικάζονται τα έξοδα της δίκης σε βάρος του αιτούντος,
Τέταρτο μέτρο: Η λελογισμένη αύξηση των παραβόλων της δίκης.
Με το μέτρο αυτό επιδιώκουμε να αποτρέψουμε κάποιον να καταθέτει παντελώς αβάσιμα και αστήρικτα ένδικα βοηθήματα. Θέτουμε συνεπώς, φραγμούς στη διαπιστωμένη δικομανία των Ελλήνων. Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί, ότι σε περίπτωση που ο προσφεύγων κερδίσει τη δίκη, του επιστρέφεται το παράβολο. Κάνω αυτή την υπόμνηση για να μη θεωρηθεί ότι το μέτρο υπηρετεί απλούς εισπρακτικούς σκοπούς.
Πέμπτο μέτρο: καταργούνται όλες οι διατάξεις, οι οποίες προβλέπουν υπέρ του Δημοσίου και των ν.π.δ.δ. την αναστολή εκτέλεσης τελεσίδικων κατ' αυτών δικαστικών αποφάσεων, μέχρις ότου καταστούν αμετάκλητες. Οι διατάξεις αυτές ήταν κατά παραβίαση της αρχής της δικονομικής ισότητας.
Η ρύθμιση πάντως αυτή -πέραν της ισότητος των διαδίκων- λειτουργεί σαφώς και ως αντικίνητρο για το Δημόσιο. Εφεξής δηλαδή το Δημόσιο δεν θα μπορεί να καταθέτει αφειδώς αιτήσεις αναιρέσεως ακόμη και για επιλυμένα νομικά ζητήματα προκειμένου να καθυστερεί την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων και συνακόλουθα την εκταμίευση των επιδικασθέντων ποσών…
Β) Δεύτερος άξονας του νομοσχεδίου είναι η απλούστευση και επιτάχυνση της διαδικασίας της δίκης
Τα μέτρα που, μεταξύ άλλων, προβλέπονται για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι τα εξής:
Πρώτο μέτρο: H επέκταση και στις διοικητικές διαφορές ουσίας του θεσμού της απορρίψεως, με απόφαση που λαμβάνεται σε συμβούλιο.
Όχι δηλαδή με τη μορφή της δικαστικής αποφάσεως των ενδίκων μέσων που είναι προφανώς απαράδεκτα ή αβάσιμα. To μέτρο αυτό εφαρμόζεται επιτυχώς από το 1999 για τις ακυρωτικές διαφορές ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας). Στην περίπτωση πάντως που εμμένει ο διάδικος, η υπόθεση εκδικάζεται δια της καταβολής τριπλάσιου του προβλεπόμενου παράβολου. Ο παραπάνω θεσμός εφαρμόζεται και στον ¶ρειο Πάγο.
Εφαρμόζεται επιπλέον και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και στο Supreme Court των ΗΠΑ.
Εδώ μάλιστα δεν έχουμε δυνατότητα τελικής εκδικάσεως της υποθέσεως σε περίπτωση που εμμένει ο διάδικος.
Εάν πάντως τα δικαστήρια εφαρμόσουν επαρκώς το νέο αυτό θεσμό, υπολογίζεται πως οι υποθέσεις αυτές θα περαιώνονται εντός λίγων μηνών από την κατάθεση του οικείου ενδίκου βοηθήματος. Και πάντως όχι εντός τριετίας ή τετραετίας, όπως συμβαίνει σήμερα.
Δεύτερο μέτρο: Η αύξηση των αποφάσεων, που θα εκδικάζονται από μονομελείς και όχι τριμελείς συνθέσεις. Με το μέτρο αυτό οι υποθέσεις μέχρι 20.000 ευρώ το θα εκδικάζονται από το μονομελές και όχι το τριμελές διοικητικό πρωτοδικείο. Σήμερα όριο είναι στα 6.000 ευρώ. Υπολογίζεται ότι οι μισές από τις υποθέσεις πρώτου βαθμού θα εκδικάζονται από μονομελείς συνθέσεις. Τα αποτελέσματα στην επιτάχυνση της διαδικασίας, θα είναι προφανή.
Τρίτο μέτρο: Η εισαγωγή για πρώτη φορά στην ελληνική πραγματικότητα του θεσμού της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (e-justice). Προβλέπεται δηλαδή με το σημερινό νομοσχέδιο η δυνατότητα για ηλεκτρονική υποβολή και διακίνηση των δικογράφων και εν γένει των δικαστικών εγγράφων.
Πρόκειται με άλλα λόγια, για την είσοδο της ελληνικής δικαιοσύνης στον 21ο αιώνα. Στον αιώνα της τεχνολογίας και της πληροφορικής. Είναι δεδομένο βέβαια ότι η ηλεκτρονική κατάθεση των δικογράφων θα συμβάλει αποφασιστικά στην επιτάχυνση των δικών. Θα συμβάλλει επίσης στη μείωση της γραφειοκρατίας, στον περιορισμό της ταλαιπωρίας των διαδίκων και των δικηγόρων, καθώς και στην εξοικονόμηση γραμματειακού προσωπικού των δικαστηρίων.
Γ) Τρίτος άξονας του νομοσχεδίου είναι η θεσμοθέτηση μιας πλειάδας σημαντικών μέτρων, ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ, ΓΙΑ ΤΗΝ επιτάχυνση των ρυθμών απονομής της ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ
Συγκεκριμένα, με το νομοσχέδιο αυτό, θεσπίζονται τα εξής βασικά μέτρα:
· Η αύξηση των οργανικών θέσεων των δικαστών.
· Η μεταφορά 800 περίπου κατ' έτος υποθέσεων από το Συμβούλιο της Επικρατείας στα διοικητικά εφετεία και πρωτοδικεία.
· Η απλούστευση των διαδικασιών στις κοινοποιήσεις των δικογράφων.
· Οι ρυθμίσεις σχετικά με τη σύνθεση των Ολομελειών του Αρείου Πάγου.
Έτσι με τις ρυθμίσεις αυτές το κώλυμα ενός ή δύο μελών δεν θα οδηγεί πλέον σε αναβολές των διασκέψεων ή σε επανασυζήτηση της υποθέσεως αυτής.
Όλα αυτά τα μέτρα, βρίσκονται σε πλήρη αρμονία με όσα ήδη ληφθεί, όπως:
· ο εκσυγχρονισμός του πληροφορικού συστήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας,
· η εγκατάσταση πληροφορικού συστήματος στα μεγαλύτερα Διοικητικά Πρωτοδικεία και Εφετεία,
· η πλήρωση των κενών θέσεων των Διοικητικών Πρωτοδικών (αυτό επιτεύχθηκε με την αύξηση των εισαγομένων στην Εθνική Σχολή Δικαστών)
· και η έγκριση για την πρόσληψη 306 νέων δικαστικών υπαλλήλων.
Εκτιμάται λοιπόν, πως το συνολικό πακέτο μέτρων θα συνεισφέρει στην επιτάχυνση της διαδικασίας απονομής της Δικαιοσύνης. Κυρίως βέβαια της Διοικητικής, στον πρώτο και στο δεύτερο βαθμό.
Δ) η αναβάθμιση των υποδομών της Δικαιοσύνης
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης, μέσω του ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ., αποκτά οικονομική αυτοτέλεια. Έτσι θα μπορεί και αυτόνομα να αντιμετωπίζει τις κτηριακές ανάγκες του χώρου της «Θέμιδας».
Σε συμφωνία λοιπόν με το Υπουργείο Οικονομικών προβλέπεται η λελογισμένη αύξηση διαφόρων τελών, τα οποία έχουν θεσμοθετηθεί για τη λειτουργία της Δικαιοσύνης. Τα ποσά αυτά θα κατευθυνθούν στην χρηματοδότηση ενός ευρείας κλίμακας προγράμματος για την επισκευή και ανέγερση νέων δικαστικών μεγάρων και καταστημάτων κράτησης.
Τελικός μας στόχος είναι η επίλυση του χρόνιου προβλήματος των κτηριακών υποδομών της Δικαιοσύνης και του Σωφρονιστικού συστήματος.
Εκτός όμως των ανωτέρω ιδιαίτερα σημαντικών στόχων, με το νομοσχέδιο επιλύονται και σημαντικά λειτουργικά προβλήματα του υπουργείου Δικαιοσύνης, των δικαστηρίων και του σωφρονιστικού συστήματος.
· Αυξάνονται κατά 820 οι θέσεις των σωφρονιστικών υπαλλήλων. Έτσι θα στελεχωθούν και οι νέες φυλακές, που θα λειτουργήσουν εντός του 2008 στις Σέρρες, στη Δράμα και στα Χανιά.
· Επίσης, προβλέπεται η πρόσληψη 100 υπαλλήλων πληροφορικής και 206 δικαστικών υπαλλήλων (γραμματέων), για την εύρυθμη λειτουργία των δικαστηρίων.
· Δίδονται ακόμα λύσεις σε ζητήματα των ιατροδικαστικών υπηρεσιών των υπαλλήλων εξωτερικής φρούρησης και των υπηρεσιών επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
· Παράλληλα αποκτά ευλυγισία η διοικητική δομή του ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ. και διευρύνονται οι σκοποί του και ο κοινωνικός του προορισμός.