Το να μιλά κανείς για το Ισραήλ δεν είναι εύκολο: τον χαρακτηρίζουν αμέσως είτε σιωνιστή είτε αντισημίτη. Αυτές τις ημέρες, όμως, που το Ισραήλ γιορτάζει τα 60 χρόνια του, η συζήτηση έχει πάρει διαφορετικό χαρακτήρα. Στον ισραηλινό Τύπο συναντά κανείς διάφορα ρεπορτάζ και έρευνες για το πού έχει οδηγήσει η περιπέτεια που ξεκίνησε πριν από έναν αιώνα με τον Τέοντορ Χερτσλ, και ονομάζεται πολιτικός σιωνισμός.
Η αρχική ιδέα ήταν να δημιουργηθεί, μακριά από εκείνες τις χώρες της Ευρώπης που καταδίκαζαν άδικα τον Ντρέιφους και οργάνωναν διάφορα πογκρόμ, μια εθνική εστία όπου θα μπορούσαν να καταφύγουν όλοι οι Εβραίοι της διασποράς που το επιθυμούσαν.
Κάθε χρόνο, Εβραίοι από τις πέντε ηπείρους επιστρέφουν στο Ισραήλ. Οπως έγραψε ο Αλεξάντερ Γιάκομπσον στη «Χααρέτζ», όλοι αυτοί οι άνδρες και οι γυναίκες συγκροτούν -παρά τις διαφορές τους- ένα έθνος. Κι ας μη χαρακτηρίζεται ούτε από έναν κοινό πολιτισμό ούτε από μια «φυλή».
Πέρα από αυτό όμως, παρατηρεί ο διευθυντής του Courrier International Φιλίπ Τιρό-Ντανγκέν, δεν μπορεί να μην κάνει κανείς τη διαπίστωση ότι οι διάφορες «φυλές» των Εβραίων εμφανίζουν όλο και περισσότερες διαφορές μεταξύ τους. Στις παραδοσιακές διαφορές μεταξύ Εβραίων και Αράβων, θρήσκων και λαϊκών, Ασκενάζι και Εβραίων από την Ανατολή, έχει προστεθεί και η διαμάχη για το αν είναι Εβραίοι οι μετανάστες από την πρώην Σοβιετική Ενωση.
Το μέλλον δεν είναι προδιαγεγραμμένο ούτε εύκολα προβλέψιμο. Ορισμένοι, ακόμη και στο Ισραήλ, προβλέπουν ότι το εβραϊκό κράτος θα εξαφανιστεί λόγω του πολύ μεγαλύτερου ρυθμού γεννήσεων των Αράβων. Οι Παλαιστίνιοι της Δυτικής Οχθης, μπροστά στην αδυναμία να ιδρύσουν ένα βιώσιμο κράτος, προωθούν ξανά την ιδέα ενός δι-εθνικού Κράτους, μια υπόθεση που αποτελεί εφιάλτη για πολλούς Ισραηλινούς. Δύσκολο λοιπόν να υποστηρίξει κανείς ότι το 2048, όταν θα γιορτάζει τα εκατό του χρόνια, το ισραηλινό έθνος θα έχει το ίδιο πρόσωπο με το σημερινό.
Οι διαφορές ανάμεσα στις «φυλές» του Ισραήλ επεκτείνονται ακόμη και σ' ένα θέμα-ταμπού, όπως το Ολοκαύτωμα. «Για μένα, το Ολοκαύτωμα ήταν πάντα μέρος της σοβιετικής τραγωδίας και όχι κάτι το αποκλειστικά εβραϊκό», λέει η Σοφία Λέρνερ, μια ρωσόφωνη δασκάλα που διδάσκει στο επαγγελματικό λύκειο Σεβά-Μοφέτ του Τελ-Αβίβ. «Γνωρίζαμε ανέκαθεν ότι έχασαν τη ζωή τους 20 εκατομμύρια Σοβιετικοί, ένας τρομερός αριθμός. Παρόλο που η οικογένειά μου επλήγη ιδιαίτερα στο Ολοκαύτωμα, αφού 33 μέλη της δολοφονήθηκαν στο Αουσβιτς, εμείς δεν θεωρήσαμε ποτέ ότι ήταν μια εβραϊκή εμπειρία».
Η Ελενα Ρεχούτιν, μια άλλη επίσης ρωσόφωνη δασκάλα, συμφωνεί. «Στο σπίτι μας, κανείς δεν χρησιμοποιούσε τον όρο Shoah. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είχαμε επίγνωση της εξόντωσης των Εβραίων. Η εξόντωση αυτή, όμως, ήταν για μας αναπόσπαστο στοιχείο του πολέμου που είχαν κάνει οι Εβραίοι στρατιώτες στις τάξεις του σοβιετικού στρατού κατά των ναζί. Στη Ρωσία, όσοι επέζησαν από τον πόλεμο εκείνο είναι ήρωες, όχι θύματα. Η 9η Μαϊου, επέτειος της συνθηκολόγησης της Γερμανίας, είναι ημέρα γιορτής, όχι θρήνου. Οταν φτάσαμε στο Ισραήλ, πέσαμε από τα σύννεφα ανακαλύπτοντας ότι η αντίληψη που είχαν οι Ισραηλινοί για το Ολοκαύτωμα ήταν ότι οι Εβραίοι οδηγήθηκαν σαν τα πρόβατα στο θάνατο. Η ισραηλινή κοινωνία θα έπρεπε να ντρέπεται».
Οι απόψεις αυτές προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις στο λύκειο Σεβά-Μοφέτ, που ιδρύθηκε το 1946. «Οταν οι Ρώσοι μας εξήγησαν ότι, γι'αυτούς, το Ολοκαύτωμα δεν ήταν παρά μια πλευρά του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, γίναμε έξαλλοι», θυμάται η Μάγια Νεγκρένι, μια δασκάλα Ασκενάζι. «Εγώ έμαθα στο σχολείο ότι το Ολοκαύτωμα είναι το άλφα και το ωμέγα του πολέμου. Συζητώντας όμως με τους μετανάστες από την Κοινοπολιτεία, κατάλαβα ότι εμείς, οι Ισραηλινοί, δεν γνωρίζαμε αρκετά τα άλλα επεισόδια της Ιστορίας. Κατάλαβα επίσης ότι δεν είναι σωστό να κρατάμε χωριστές τις συλλογικές μας μνήμες».
Σύμφωνα με τον ερευνητή Ντάνιελ Μερόμ, που οργάνωσε αυτές τις συναντήσεις, η εμπειρία ήταν θετική, αφού έδωσε την ευκαιρία στους δασκάλους να μιλήσουν χωρίς να ανεβάζουν τους τόνους. Κάτι που δεν συμβαίνει πολύ συχνά στην ισραηλινή κοινωνία...
Πηγή: Courrier International, ΑΠΕ-ΜΠΕ