ΑΠΘ: Επανάληψη του πειράματος του Ερατοσθένη

Το πείραμα του Ερατοσθένη (276 π.Χ. – 194 π.Χ.) θα επαναληφθεί το Σάββατο, 14 Ιουνίου, στον περιαύλιο χώρο του Αστεροσκοπείου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με ταυτόχρονες μετρήσεις στην Θεσσαλονίκη, Αλεξανδρούπολη και Βαρσοβία και άμεση επικοινωνία μέσω διαδικτύου.

Η εκδήλωση, η οποία γίνεται στο πλαίσιο του εορτασμού των 80 χρόνων από την ίδρυση του Τμήματος Φυσικής, του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, είναι ανοιχτή για το κοινό και πραγματοποιείται σε συνεργασία με τον Όμιλο Φίλων Αστρονομίας Θεσσαλονίκης, το Σύλλογο Ερασιτεχνικής Αστρονομίας Θράκης (Αλεξανδρούπολη) και μέλη του Polish Society of Amateur Astronomers (Βαρσοβία). Σε περίπτωση συννεφιάς και εν γένει κακοκαιρίας, το πείραμα δε θα πραγματοποιηθεί.

Το πείραμα του Ερατοσθένη

Ο Ερατοσθένης ήταν διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, πολυμαθέστατος και είχε μάθει ότι στην αρχαία πόλη Συήνη (σημερινό Ασσουάν στην Αίγυπτο) κατά το θερινό ηλιοστάσιο (22 Ιουνίου) ο Ήλιος καθρεφτιζόταν σε ένα βαθύ πηγάδι (περνούσε δηλαδή από το ζενίθ του τόπου). Από δικές του μετρήσεις, γνώριζε, επίσης, ότι την ίδια ημέρα, στην Αλεξάνδρεια, η ζενίθεια απόσταση τού Ήλιου (η γωνιώδης απόστασή του από το ζενίθ) ήταν 1/50 του κύκλου (7º12′). Εύστοχα συμπέρανε ότι η απόσταση Συήνης – Αλεξάνδρειας (εφόσον βρισκόταν στον ίδιο μεσημβρινό, δηλαδή στη διεύθυνση Βορρά – Νότου) ήταν το 1/50 της (μεσημβρινής) περιφέρειας της Γης. Έβαλε βηματιστές να περπατήσουν την απόσταση Συήνης – Αλεξάνδρειας και να μετρήσουν την απόσταση, η οποία βρέθηκε ότι ήταν περίπου 5000 στάδια (1 στάδιο = 1852 μέτρα). Δηλαδή 1º αντιστοιχεί περίπου σε 700 στάδια. Πολλαπλασιάζοντας επί 360º, βρήκε ότι η περιφέρεια της Γης είναι 252000 στάδια. Πολλαπλασιάζοντας επί το Αιγυπτιακό στάδιο (157.5 μέτρα), βρήκε ότι η περιφέρεια της Γης είναι 39690 χιλιόμετρα. Σήμερα γνωρίζουμε ότι το σφάλμα της μέτρησης του Ερατοσθένη είναι μικρότερο από 1%.